چند روزی هست که تب روغن داغ و ماکارونی کمیاب شده؛ جنگ روسیه و اوکراین که از مهمترین تولیدکنندگان گندم در جهان هستند کشور‌های زیادی را تحت تاثیر قرار داده، در کشور ما هم غفلت چند ساله در تولید محصولات راهبردی مثل گندم و دانه‌های روغنی که حتی در مورد گندم زمانی جشن خودکفایی هم گرفته بودیم، همراه با قیمت پایین‌تر آرد نسبت به همسایه‌ها سبب شد هم نیازمند واردات باشیم و هم داشته هایمان آسان و ارزان به آن سوی مرز‌ها قاچاق شود.

با توجه به این موارد مسئولان تصمیم به اصلاح قیمت‌ها کردند؛ تصمیمی که پیش از آنکه مردم را آگاه و همراه کند، سبب برخی رفتار‌های هیجانی شد آنطور که سودجویان مثل همیشه دست به احتکار و گرانفروشی زدند و عده‌ای از شهروندان نگران از کمبود اقلام مورد نیازشان، شروع به خرید‌های غیرمتعارف کردند، در برخی شهر‌ها قفسه‌های فروشگاه‌ها از روغن و ماکارونی خالی شد، در بعضی مناطق با کد ملی روغن فروختند و در مناطقی خریداران را مجبور کردند در کنار روغن و ماکارونی جنس دیگری مانند رب گوجه هم بخرند.

فروش مشروط و محدود روغن در واحد‌های صنفی

یکی از شهروندان بیرجندی به خبرنگار ما گفت: در روز‌های اخیر برخی فروشندگان، خریداران روغن را مجبور می‌کنند کالایی دیگر را هم خریداری کند.

یکی دیگر از شهروندان خراسان جنوبی می‌گوید: بعضی از مواقع روغن را به تعداد معدودی می‌فروشند و آنچه به مردم داده می‌شود به میزان نیاز آنان نیست.

بازار داغ کاسبان بی‌انصاف در کهگیلویه و بویراحمد

این موضوع را شهروندان دیگر استان‌ها هم تایید می‌کنند. امین دادوند ساکن یاسوج است، او می‌گوید در برخی فروشگاه‌ها روغن خوراکی هست، اما در نهایت یک یا دو عدد می‌دهند.

مهران کشاورز دیگر شهروند یاسوجی می‌گوید: کمبود روغن را می‌توانیم بپذیریم، اما اینکه برخی کالا‌ها را باید به اجبار بخریم قابل تحمل نیست، فروشندگان می‌گویند باید همراه روغن، رب‌گوجه هم بخرید.

بهادر ساکن دهدشت، محل کارش در همسایگی یک فروشگاه است که روغن خوراکی دارد دارد، او می‌گوید: شهروندانی که روغن می‌خواهند، به اجبار رب‌گوجه هم می‌خرند، اما ندیدم کسی اعتراضی کند یا با بازرسان و تلفن ۱۲۴ تماس بگیرد.

او معتقد است: مردم هم در کاهش تخلفات صنفی موثرند و باید با بازرسان و ناظران بازار همکاری کنند و اجازه تخلف به متخلفان ندهند.

برخورد با متخلفان بازدارنده نیست

یک کارشناس بازار به خبرنگار ما در کهگیلویه و بویراحمد گفت: جرایم غیربازدارنده تعزیرات از عوامل موثر در افزایش تخلفات است، چون بسیاری از فروشندگان متخلف، فقط بخش ناچیزی از سود یک شبه خود را بابت جریمه می‌دهند.

او افزایش مبلغ جرایم را قدمی رو به جلو دانست و گفت: البته این هم کافی نیست و بازدارندگی لازم را برای تکرار نشدن تخلف ندارد.

در بهبهان خانمی  می‌گوید امروز سومین بار است که به فروشگاهی برای خرید روغن مراجعه می‌کند و قفسه روغن فروشگاه را خالی می‌بیند.

او یادآور می‌شود که ماکارونی نیز به ندرت یافت می‌شود.

آرش ذبیحی از شهروندان خوزستانی نیز در گفتگو با ما در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون برای تامین روغن مجبور به خرید کالایی افزون بر آن شده یا خیر می‌گوید: فقط شنیده‌ام که برخی فروشندگان سودجو برای سود بیشتر و فروش برخی کالا‌های کم فروش، اقدام به چنین کاری می‌کنند.

آقای مختاری که در بندر ماهشهر فروشنده است می‌گوید: برخی افراد برای خرید روغن مردم را مجبور به خریدن کالایی دیگر از جمله کنسرو ماهی یا محصولات بهداشتی می‌کنند که خلاف قانون است.

او می‌گوید: تاکنون مجبور شده برای تامین مایحتاج خانواده اش به این افراد مراجعه کند، اما خودش دست به چنین اقدامی نزده است.

فروش مشروط تخلف و ممنوع است

یکی از شهروندان زاهدانی در گفتگو با خبرنگار ما گفت: تاکنون با فروش اجباری کالایی همراه با روغن مواجه نشده ام.

قاسمی معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان وبلوچستان هم بر تخلف بودن فروش اجباری تاکید می‌کند.
او می‌گوید: تاکنون در این زمینه شکایتی از مردم استان دریافت نکرده ایم، اما شهروندان می‌توانند در صورت مشاهده تخلف، موضوع را با ۱۲۴ درمیان بگذارند.

به گفته معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت سیستان وبلوچستان با واحد‌های صنفی متخلف با جدیت برخورد می‌شود.

فروش محدود، مدیریت توزیع است

جرجانی رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی هم در خصوص فروش مشروط کالا‌هایی مانند روغن به خبرنگار ما گفت: ممکن است در برخی از مواقع شرکت‌های پخش کالا، محصولات را به صورت مشروط به واحد‌های صنفی عرضه کنند، اما فروش مشروط آن‌ها به خریداران ممنوع است.

او گفت: تاکنون چنین تخلفی در خراسان جنوبی مشاهده نشده، اما شهروندان در صورت مشاهده تخلف می‌توانند با شماره ۱۲۴ تماس بگیرند.

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان جنوبی این را هم گفت که برخی از صاحبان اصناف کالا‌ها را به صورت محدودی به فروش می‌رسانند که به نوعی مدیریت توزیع به شمار می‌آید.

جرجانی به فروشندگان هشدار داد به فکر احتکار نباشند، زیرا کالا‌ها قیمت درج شده دارند و نمی‌توان آن‌ها را با قیمت بالاتر به فروش رساند.

بازار روغن و ماکارونی به تعادل می‌رسد

امید شریفی معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان به خبرنگار ما گفت: روند توزیع روغن و ماکارونی به دلیل نابسامانی شرکت‌های پخش با مشکل روبرو شده بود، اما از شنبه ۱۷ اردیبهشت عرضه روغن و ماکارونی در شهر اصفهان آغاز شد و در چند روز آینده بازار این دو قلم کالا به تعادل می‌رسد.

او گفت: این اطمینان را به مردم می‌دهیم که میزان ذخایر روغن استان مطلوب است و می‌توانند نیاز هفتگی و ماهیانه خود را بدون مشکل تهیه کنند.

به گفته معاون توسعه بازرگانی و صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان، نابسامانی در روند عرضه شرکت‌های پخش روغن و ماکارونی، همچنین خرید‌های نامتعارف مردم به خالی شدن قفسه‌های فروشگاه‌ها از این دو قلم کالا دامن زده است.

شریفی می‌گوید: فروش اجباری برخی کالا‌ها در کنار روغن و ماکارونی تخلف است و شهروندان درصورت مشاهده می‌توانند از طریق سامانه‌های نظارتی ۱۲۴ و ۱۳۵ این تخلف را گزارش کنند.

آگاه سازی و اقناع افکار عمومی، مقابله جدی با سودجویان، مدیریت عرضه و تقاضا و خودکفایی در محصولات راهبردی در جنگ اقتصادی که کشورمان را نشانه گرفته ضروری است. در همه سال‌هایی که ایران ما تحت شدیدترین تحریم‌ها بوده هیچ گاه مانند کشور‌های دیگر دچار کمبود کالا‌های اساسی و قحطی نشده، اما کمبود‌های ساختگی که حاصل سودجویی و بی تدبیری است بار‌ها رخ داده که اثر روانی خود را بر بازار و خریدار می‌گذارد و باید برای آن فکری کرد.

گزارش از مهران اسماعیلی