امروز اینترنت به‌عنوان نظامی برای «ستاره‌سازی» عمل می‌کند و فرهنگ شهرت در همه جنبه‌های زندگی نمایان است و اینستاگرام نیز به‌عنوان یکی از رسانه‌های اجتماعی فراگیر در جهان که بر محور تصویر بنا شده است، بستری مناسب برای متورم شدن فرهنگ شهرت و خرده ستاره‌ها است.

فصلنامه علمی، پژوهشی مطالعات فرهنگ ارتباطات بعنوان یکی از نشریات رتبه الف پژوهشی در جدیدترین شماره این نشریه مقالات علمی را در رابطه با رسانه‌های اجتماعی منتشر و در دسترس عموم قرارداده است.

یکی از این مقالات با عنوان " فرهنگ شهرت و کنشگری سلبریتی‌ها در اینستاگرام از نظر کاربران ایرانی" که از سوی دکتر مجید سلیمانی استادیار دانشگاه تهران و سینا قربانی کارشناس‌ارشد مطالعات فرهنگ و رسانه و مهدی شهبازی کارشناس‌ارشد جامعه‌شناسی نوشته شده است، بررسی میدانی در رابطه با سلبریتی‌ها و میزان گرایش مردم به آنان داشته است.

سینا قربانی یکی از نویسندگان این مقاله  گفت: درواقع  اگر شهرت و ستاره‌سازی پیش‌ازاین در انحصار رسانه‌های جمعی بود، در حال حاضر این رسانه‌های اجتماعی هستند که تعیین می‌کنند که چه کسی ستاره یا خرده‌ستاره شود.

رسانه‌های جمعی اصولاً سازمان‌هایی بزرگ هستند که در آن‌ها روابط ساختاری قدرت به‌صورت عمودی حاکم است و توسط افراد یا نهاد‌های قدرتمند اداره می‌شوند لذا بر این اساس، ستاره‌سازی در این رسانه‌ها تابعی از منافع صاحبان قدرت است و به همین دلیل افراد شانس برابری برای استفاده از ظرفیت این رسانه‌ها برای تبدیل شدن به ستاره ندارند و از سوی مقابل، رسانه‌های اجتماعی به‌طور بالقوه به همه افراد شانس برابری برای استفاده از این فضا می‌دهند.

قربانی می‌گوید: در سال‌های اخیر شاهد بوده‌ایم که افراد زیادی با استفاده از رسانه‌های اجتماعی به شهرت رسیده‌اند؛ افرادی عادی و شهروندانی معمولی که تا پیش از ظهور و فراگیری رسانه‌های اجتماعی چهره‌های شناخته‌شده‌ای نبوده‌اند و در سوی دیگر، افراد مشهور نیز در این فضا به افراد معمولی تبدیل شده‌اند.

این کارشناس‌ارشد مطالعات رسانه گفت: اینستاگرام در ایران تنها عرصه بازنمایی زندگی شخصی نیست، بلکه به محلی برای بیان دیدگاه‌های سیاسی، مذهبی و پیگیری کسب‌وکار تجاری و بازاریابی تبدیل شده است، لذا در همین راستا کنشگران فعال سیاسی، مذهبی، تجاری، هنری و ... اینستاگرام را به مثابه فرصت یا ابزاری برای سلبریتی‌شدن می‌پندارند.

سلبریتی‌کردن به فرایند تغییر انسان‌های معمولی به سلبریتی اشاره می‌کند درحالی‌که سلبریتی‌شدن به سازوکار‌ها و عوامل تأثیرگذار در فرایند سلبریتی‌سازی و جاسازی‌های فرهنگی و اجتماعی مفهوم‌پردازی می‌شود و سلبریتی‌شدن فرایندی ساختاری است و مجموعه عوامل ساختاری در عرصه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، رسانه‌ای زمینه‌ساز سلبریتی‌شدن هستند.

سینا قربانی گفت: سلبریتی‌ها به‌عنوان یک فرد تأثیرگذار، محتوا یا مطالب تخصصی، حرفه‌ای، فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و سبک زندگی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و کاربران با هدف سرگرمی، کسب دانش، کسب مهارت از محتوای صفحات اینستاگرام سلبریتی‌ها استفاده می‌کنند و به‌طور دائم تحت تأثیر رویکرد‌ها و جهت‌گیری‌های روزمره سلبریتی‌ها قرار می‌گیرند.

این کارشناس‌ارشد رسانه می گوید: در این پژوهش از روش کمی پیمایش و تکنیک پرسشنامه از ۹۹۸ نفر برای گردآوری داده‌ها استفاده شده است و در مبانی نظری به «رهیافت فرهنگ سلبریتی»، «رهیافت سلبریتی‌سازی و سلبریتی‌شدن»، «رهیافت اکولوژی سلبریتی»، «رهیافت فضای خصوصی و عمومی سلبریتی» و «رهیافت روان‌شناختی به هواداری و سلبریتی» پرداخته شده است.

یافته‌های این تحقیقات نشان می‌دهد که تقریباً ۲۰ درصد کاربران مورد بررسی این پژوهش در اینستاگرام «اخبار و صفحات سلبریتی‌ها» را پیگیری می‌کنند و صفحات بازیگران، خوانندگان و ورزشکاران سلبریتی داخلی را بیش از سایر گروه‌های سلبریتی دنبال می‌کنند؛ به‌طوری‌که تقریباً یک‌سوم کاربران صفحات شخصی بازیگران و خوانندگان سلبریتی را پیگیری می‌کنند و تقریباً یک‌چهارم کاربران، صفحات شخصی ورزشکاران را پیگیری می‌کنند و روابط فرااجتماعی، هم‌ذات‌پنداری و پرستش، سه شاخص گرایش به سلبریتی‌ها است.

قربانی گفت: مطالعه ما که با مدیریت دکتر سلیمانی ساسانی عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران انجام شده است، نشان می‌دهد تقریباً ۴۷ درصد کاربران فعال در حوزه سلبریتی‌ها، گرایش به سلبریتی‌ها دارند، به‌نحوی‌که علاوه بر علاقه به تعامل فرااجتماعی با سلبریتی‌ها، در بعد انتزاعی به الگوبرداری از ارزش‌ها و نگرش‌های سلبریتی‌ها و در بعد رفتاری به پرستش و تقلید سبک زندگی سلبریتی محبوب می‌پردازند.