کشاورز است، با همان مفاهیمی که از شنیدن نامش به ذهن مان می‌آید. با دست‌های پینه بسته و چشمانی امیدوار. همه زندگی اش این است که زمینش را شخم بزند، بذر بکارد، آب و کود دهد، با امید به جوانه‌ها نگاه کند تا سر از خاک دربیاورند، مراقب باشد توفان، تگرگ، سرما و گرما مانع قدکشیدنشان نشوند و برای چیدن و رساندن محصول به دست خواهانش لحظه شماری کند.

این تعریف کشاورز در ذهن ماست؛ اگر ندانیم خشکسالی با کشاورز چه کرده.

اما درد کشاورز فقط خشکسالی نیست، او به اندازه تک تک بذر‌های خام زمینش با مشکلات دسته و پنجه نرم می‌کند. با همین آب دوره‌ای و مقطعی بذرش را می‌کارد. محصول به بار می‌نشیند و موقع فروش، این دلال است که ثمره اصلی را از دست رنج کشاورز می برد. دلال قیمتی را پیشنهاد می‌دهد که حتی هزینه صندوق کردن محصول هم از آن در نمی‌آید.

کشاورز می‌گوید: در این شرایط مجبور است تن‌ها محصول باکیفیت را زیر خاک دفن کند، چون این تنها راهی است که برایش می‌ماند.

شما می‌پذیرید؟ این تنها راه است؟

آسمان که تنگ شد بسیاری از کشاورزان شغل شان را تغییر دادند. می‌گویند: کشاورزی دیگر به صرفه نیست. شاید با دامداری بتوان رزق خانواده را درآورد.

کشاورز دامدار شده؛ اما مشکل همان است. علوفه‌ای نیست که برای خوراک دام استفاده کند. چون کشتی نیست البته که آبی نیست تا کشت و کاری باشد.

‌می‌گوید ناچار است دام آبستن را سر ببرد، چون علوفه‌ای ندارد به حیوان زبان بسته بدهد.‌

می‌گوید ناچار است و این تنها راهی است که برایش باقی مانده.

شما می‌پذیرید؟ این تنها راه است؟

خشکسالی را کتمان نمی‌کنیم. مشکلات عدیده کشاورزان و دامداران را هم کتمان نمی‌کنیم. چشم مان را روی تحرک‌های دلالان هم نبسته ایم. اما می‌توان به جای نابودی محصولات کشاورزی و کشتار دام به خاطر نبود یا گرانی علوفه چاره‌ای اندیشید.

در این اوضاع و احوال جوانان نخبه ایرانی دست روی دست نگذاشته اند تا انبوهی از مشکلات دامدار و کشاورز را محاصره کند. نمونه بارزش یک شرکت دانش بنیان در اصفهان است. شرکتی که با جوانان نخبه و کاربلد اداره می‌شود و تلاش می‌کند تا برای اینگونه مشکلات راه حلی بیابد.

این شرکت در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان مستقر و در تلاش است دستگاه‌هایی را طراحی و تولید کند که دامدار و کشاورز را توانمندتر از گذشته می‌کند.

این روز‌ها خوب هم دیده شده اند از برگزیده شدن کارگروه شان در جشنواره امتنان و گرفتن تقدیرنامه از ریاست جمهوری تا حضور در جمع کارگران در دیدار با رهبر انقلاب اسلامی.

استفاده از دستگاه نوزادان نارس در حوزه کشاورزی

امیرسالار خندان مدیر تحقیق و توسعه این شرکت، از نخبگان ایرانی است، دانش آموخته فوق دکترای مهندسی پزشکی و معتقد به بارش فکری در خلق ایده‌هایی نوین. نخستین فردی است که درباره دستگاه‌های ساخته شده در این شرکت دانش بنیان با او به گفتگو پرداختم. او می‌گوید: شرکت، روی ایده دستگاهی که بر عملکرد قلب کار می‌کند تمرکز داشت، اما ایده اولیه جواب نداد، پس از آن شرکت بر دستگاه «اینکوباتور» تمرکز کرد. همان دستگاهی است که نوزادان نارس را پس از تولد در آن می‌گذارند تا اندام‌های بدنشان کامل شود.

به گفته مدیر تحقیق و توسعه شرکت دانش بنیان، در این شرکت، تلاش شده تا از ایده دستگاه «اینکوباتور» در حوزه کشاورزی استفاده شود، چون بذر هم مانند نوزاد اگر در شرایط ایده آل قرار بگیرد توانایی رشد دارد. همین ایده سبب شد تا شرکت با تولید دستگاه‌های هیدروپونیک به دامداران کمک کند تا میزان قابل توجهی از علوفه مورد نیاز خود را تامین کنند.

خندان می‌گوید: علوفه‌ای که با دستگاه هیدروپونیک تولید می‌شود می‌تواند ۳۰ تا ۴۰ درصد زنجیره غذایی دام را تامین کند. دامدار دستگاهی دارد که با روشی سریع، خوراکی با ارزش غذایی بالا برای دامش مهیا می‌کند و می‌تواند و باقی نیاز دام را با علوفه خشک تامین کند.

او معتقد است  اینگونه تا حد زیادی مشکل دامدار در تامین علوفه رفع می‌شود و دیگر ناچار نیست دام مولد را سرببرد و دچار زیان‌های مالی بیشتر شود.

تبدیل ضایعات میوه به محصولات با ارزش

به گفته مدیر تحقیق و توسعه این شرکت دانش بنیان، بعد از تولید دستگاه‌های کشت علوفه هیدروپونیک، شرکت بر طراحی و تولید صنایع تبدیلی و تکمیلی تمرکز کرد.

خندان می‌گوید: در اصفهان محصولات کشاورزی مطلوبی از جمله سیب سمیرم، آلوی خوانسار، پیاز قهدریجان و ... را داریم که همه دور ریز و ضایعات زیادی دارند.

سالیانه از ۱۲۰ میلیون تن محصولات کشاورزی، ۳۰ تا ۴۰ میلیون تن آن دور ریز می‌شود؛ با این حجم از ضایعات کشاورزی می‌توان زنجیره غذایی ۱۵ تا ۲۰ میلیو ن نفر را تامین کرد.

او گفت: همین آمار و دل نگرانی‌های کشاورزان سبب شد تا شرکت تلاش کند با طراحی و ساخت دستگاه‌های صنایع تبدیلی از ضایعات محصولات کشاورزی جلوگیری کند و مازاد بر تولید کشاورزان را با ارزش افزوده بالا به دست مشتری برساند.

مدیر تحقیق و توسعه این شرکت دانش بنیان معتقد است می‌توان میوه‌هایی را که پای درختان می‌ریزد و از بین می‌رود به چیپس میوه یا میوه خشک تبدیل کرد. حتی به جای خراب شدن پیاز و سیب زمینی در انبار‌ها یا دفن کردن آن‌ها زیر خاک این محصولات را خشک و روانه بازار کرد.

خندان می‌گوید: شرکت تلاش کرده تا با طراحی دستگاه‌های متنوع به تولید محصولات کشاورزی کمک کند، به عنوان مثال در شرایط کرونا با توجه به نیاز جامعه دستگاه‌های خودکار برای بسته بندی محصولات را طراحی و تولید کردیم.

به گفته او، بالای ۱۵ دستگاه در این شرکت دانش بنیان تولید می‌شود از جمله: دستگاه کشت علوفه هیدروپونیک، اتاق جوانه خوراکی، آسیاب، خرد کن و اسلایسر، فریز درایر، وکیوم داریر، بسته بندی، انواع وان‌های شستشو، آبگیرها، پوست گیر‌ها و ...

جایزه صنعت ساز در دست شرکت دانش بنیان اصفهانی

مدیر تحقیق و توسعه این شرکت دانش بنیان می‌گوید: شرکت توانسته تاکنون ۶۰۰ تا ۷۰۰ خط تولید برای کارگاه‌ها و کارخانه‌ها بسازد، همچنین به کشور‌هایی مثل مالزی، عمان، لبنان، بحرین، عراق و کانادا دستگاه هایش را صادر کند.

این شرکت در جایزه «فناوری صنعت ساز دکتر محمود زین الدین» حائز رتبه برتر شده و جزو کارآفرینان برتر استانی و کشوری است.

مصرف انرژی بهینه، قیمت متعارف

رزیتا حاجیان کارشناس بازرگانی این شرکت دانش بنیان از استقبال مطلوب مشتریان از دستگاه‌های کشت علوفه و خشک کن محصولات کشاورزی خبر می‌دهد و می‌گوید: باتوجه به خشکسالی چند سال اخیر، قیمت علوفه خیلی بالاتر رفته به همین دلیل دامداران به دنبال راهکار‌هایی هستند که با هزینه کمتر دامه ایشان را تغذیه کنند.

او گفت: از همین رو شرکت تلاش کرد تا دستگاه‌هایی را با دو ویژگی مهم طراحی و تولید کند، یک قیمت متعارف و دو مصرف بهینه انرژی.

کارشناس امور بازرگانی و فروش این شرکت دانش بنیان معتقد است  علوفه‌ای که با دستگاه هیدروپونیک تولید می‌شود تازه و بدون سم و مواد شیمیایی است و ارزش غذایی بالاتری دارد و، چون دام کمتر به مرتع می‌رود زودتر وزن می‌گیرد و دوره پروار دام کوتاه می‌شود.

به گفته حاجیان، همین عوامل موجب می‌شود تا علاوه بر تغذیه سالم و کم هزینه دام، به مرور زمان قیمت گوشت نیز کاهش یابد، چون دام با علوفه گران تغذیه نمی‌شود.

او می‌گوید: دستگاه‌های ما در صنایع تبدیلی نیز گره گشا هستند. کشاورز به جای اینکه پیاز را با ضرر به دلال بفرشد می‌تواند آن را خشک و با قیمت مناسبی روانه بازار کند.

وصل زنجیره تولید در شاخه‌های متفاوت

کارشناس امور بازرگانی و فروش این شرکت دانش بنیان می‌گوید: به همین دلیل در تلاش هستیم تا با معرفی کشاورزان به کارخانه‌های تولید طعم و رنگ طبیعی به رونق کسب و کارشان کمک کنیم، حتی به مشتریانی که کیفیت محصول خوبی دارند کمک می‌کنیم تا محصولات شان را بسته بندی و صادر کنند.

گستردگی سبزی کاری در شرق اصفهان و تولید غیربهداشتی سبزی‌های خشک مورد دیگری است که حاجیان به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: از آنجا که سازمان غذا و دارو کشاورزان را موظف کرده با دستگاه‌های خودکار، سبزی را خشک و از روش‌های سنتی اجتناب کنند، تلاش کردیم تا بخشی از بازاریابی و فروش دستگاه‌های خشک کن محصول را به شرق اصفهان اختصاص دهیم.

در دو گفتگوی قبلی با یک موضوع مهم مواجه شدم. دستگاه‌هایی که علاوه بر رفع مشکلات کشاورزان و دامداران، انرژی را «بهینه» مصرف می‌کنند. یعنی علاوه بر رفع دغدغه‌های کشاورز، دامدار یا کارآفرین، دستگاه‌ها به نحوی طراحی شده اند که انرژی کمتری مصرف می‌کنند و این موضوعی است که نمی‌توان از کنار آن به سادگی گذشت.

دستگاه‌هایی که گام به گام با خواست مشتری منطبق شده اند

در همین زمینه با حمیدرضا بهرامی مدیر طراحی و تولید این شرکت دانش بنیان گفتگو کردم. او گفت: ۱۰ سالی می‌شود که شرکت ما در حال تولید دستگاه‌های خشک کن محصولات کشاورزی است. برای ساخت دستگاه‌ها ابتدا از یک نمونه خارجی الگوبرداری شده، اما در این ۱۰ سال، عملکرد دستگاه‌ها را با ویژگی‌هایی که مد نظر ما و نیاز مشتریان بوده بومی کرده ایم.

مدیر طراحی و تولید این شرکت دانش بنیان می‌گوید: براساس همین طراحی و شبیه سازی‌ها توانستیم قیمت تمام شده و مصرف انرژی را در دستگاه‌ها کاهش دهیم، تلاش ما این است که دستگاه‌ها فوق کم مصرف باشند.

به گفته بهرامی، برای ما افتخار است که در دستگاهی مثل خشک کن که مصرف گاز مشعل آن ۹ متر مکعب پیش بینی شده و دقیقا همین عدد روی کاتالوگ آن درج شده؛ با تغییراتی مصرف گاز را به سه متر مکعب رساندیم.

او می‌گوید: در دستگاه‌های کشت علوفه نیز نسبت به دستگاه‌های سنتی،۸۰ تا ۹۰ درصد مصرف آب را کاهش دادیم و، چون مشتریان ما دامدار و کشاورز هستند سعی کردیم قیمت تمام شده محصول را متعارف در نظر بگیریم.

مدیر طراحی و تولید این شرکت دانش بنیان معتقد است  نقطه قوت این تیم یک دلی و همدلی اعضاست، مدیر نگاه از بالا به پایین به نیرو‌ها ندارد و حتی گاهی در کارگاه به کمکشان می‌آید و دست به آچار می‌شود.

«پویایی» اصل غیرقابل انکار این شرکت دانش بنیان

احسان شکرانی مدیر اجرایی این شرکت دانش بنیان می‌گوید: زمانی که راهبرد و هدف سالیانه را مشخص می‌کنیم برای ما مهم است که «پویا» باشیم. پویا بودن کمک می‌کند تا تیم در مسیر رسیدن به اهداف شرکت سایر راه‌ها را نیز امتحان کنند.

او می‌گوید: ما همیشه طرح‌های پیش روی شرکت را خُرد می‌کنیم تا به اهداف زودبازده برسیم. رسیدن به اهداف زودبازده سبب می‌شود نتیجه مسیر بلند را زودتر ببینیم و همین نگاه است که موجب می‌شود برای ادامه مسیر انرژی بگیریم و اگر مسیر اشتباه بود سریع آن را تغییر دهیم.

جذب نیرو در شرایط نامساعد اقتصادی

مدیر اجرایی این شرکت دانش بنیان گفت: سه سال پیش بود که عمده شرکت‌ها تعدیل نیرو کردند و کار تعداد زیادی از آن‌ها به تعطیلی کشید، اما شرکت ما بر اساس پیش بینی بلند مدت، مواد اولیه را زودتر تامین کرده بود و همین امر کمک کرد تا حتی نیرو هم اضافه کنیم.

شکرانی می‌گوید: «بهینه سازی انرژی» زمانی برای شرکت ما شروع شد که تصمیم گرفتیم دستگاه‌های خشک کن را تولید کنیم. وقتی حرارت غیر مستقیم را انتخاب کردیم متوجه شدیم به دلیل افزایش مصرف برق و گاز، استفاده از دستگاه برای کارآفرینان به صرفه نیست، بنابراین تصمیم گرفتیم به این افراد کمک کنیم تا هزینه مصرف انرژی آن‌ها کمتر شود.

او می‌گوید: کوره‌ها را جدا کردیم و مدل آن‌ها را تغییر دادیم، به این ترتیب مصرف انرژی دستگاه‌های خشک کن تولیدی نسبت به نمونه‌هایی که در بازار هستند به یک سوم کاهش یافت و می‌توان گفت مصرف برق دستگاه‌ها نیز نصف شده است.

به گفته مدیر اجرایی این شرکت دانش بنیان، همین فرایند را ادامه و در همه دستگاه‌ها به همین منوال مصرف انرژی دستگاه را کاهش دادیم، اینگونه صرفه اقتصادی خرید تولیدات ما برای مشتریان بالاتر رفت.

شکرانی می‌گوید: با کاهش مصرف انرژی دستگاه ها، روستا‌های اطراف اصفهان را بررسی و سعی کردیم برای آن‌ها اشتغال ایجاد و از تازه خوری، خام خوری یا از دست رفتن محصولات کشاورزی جلوگیری کنیم.

او می‌گوید: در دوره‌ای با بنیاد برکت و خیریه‌ای که ویژه زنان سرپرست خانوار است همکاری کردیم و دستگاه‌های خشک کن محصولات کشاورزی را اقساطی و با تخفیف به آن‌ها دادیم تا بتوانند برای خود و دیگران کارآفرینی کنند.

همه ما وظیفه داریم تا با همه توان به چرخش چرخ تولید کمک کنیم. همین باز کردن گره‌های کوچک و بزرگ است که سبب می‌شود کشاورز به ناچار محصولش را به خاک نسپارد و دامدار دام مولد گرسنه اش را به مسلخ نبرد.

گره گشایی‌هایی که بوی همدلی و نوید اشتغال می‌دهند و وقتی بانی اش شرکت‌های دانش بنیان باشند یعنی جوانان نخبه پای کار هستند؛ اما مسئولان تسهیل گر و تصمیم گیر، چطور؟

گزارش از سپیده صالحی