رئیس امیرنشین «امارات متحده عربی» چگونه انتخاب می‌شود؟

امارات متحده عربی، در سال ۱۹۷۱ میلادی پس از خروج نیرو‌های اشغالگر انگلیس از سوی «زاید بن سلطان آل نهیان» تاسیس شد. تا پیش از آن امارات متحده عربی متشکل از هفت امیرنشین ابوظبی، دبی، الشارجه، الفجیره، عجمان، ام القیوین و راس الخیمه (البته امیر راس الخیمه چند ماه بعد درخواست وحدت را پذیرفت و به جمع شش امارت اضافه شد.) بود که از سوی زاید بن سلطان به وحدت دعوت شده و این هفت امارت عربی کشور امارات متحده عربی را تشکیل دادند.

زاید بن سلطان آل نهیان، از سوی سایر حاکمان، به عنوان نخستین رئیس دولت امارات انتخاب شد و پس از پایان دوره پنج ساله ریاستش بر امارات، مجددا انتخاب شد. شیخ راشد بن سعید آل مکتوم، حاکم دبی هم به عنوان معاون رئیس انتخاب شد و تا زمان مرگش در سال ۱۹۹۰ در این منصب باقی ماند.

خلیفه بن زاید آل نهیان، جانشین موسس امارات

روسای امارات تاکنون از میان مقامات ابوظبی انتخاب شدند و معاون آن‌ها نیز از میان حاکمان دبی بوده است. خلیفه بن زاید آل نهیان بزرگترین فرزند زاید بن سلطان، بنیانگذار امارات و ولیعهد وی بوده است و پس از مرگ پدر به حکومت امارت ابوظبی رسید و در سوم نوامبر سال ۲۰۰۴ میلادی، شورای عالی امارات، او را به عنوان رئیس کشور برگزید.

بنا به درخواست خلیفه، شورای عالی فدرال در ژانویه سال ۲۰۰۵ میلادی، «محمد بن راشد آل مکتوم» (حاکم فعلی دبی) را مامور تشکیل دولت جدید و بر عهده گرفتن نخست وزیری کابینه کرد، محمد بن راشد در حالی به نخست وزیری امارات انتخاب شد که تنها یک روز از ولیعهدی وی بر امارت دبی سپری شده بود.

خلیفه بن زاید در سال ۱۹۴۸ میلادی در شرق امارت ابوظبی متولد شد و تحصیلات ابتدایی خود را در شهر العین، مهم‌ترین شهر منطقه و مرکز اداری آن گذراند. خیلفه بن زاید از سال ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۲۲ رئیس امارات متحده عربی بود تا اینکه در ۱۳ مه سال جاری (۲۳ اردیبهشت ۱۴۰۱) فوت کرد.

هشتگ «خلیفه بن زاید کجاست؟»

با وجود اینکه خلیفه بن زاید رئیس امارات بود، اما نزدیک به ۴ سال بود که در انظار عمومی دیده نشده بود و همین سوالاتی را در خصوص سلامت عقلی و جسمی او مطرح کرد. حتی خبرگزاری رسمی امارات (وام) روز چهارشنبه ۶ نوامبر ۲۰۱۹ میلادی بدون انتشار هیچ گونه تصاویری گزارش داد، شورای عالی امارات بر اساس قانون اساسی این کشور مجددا خلیفه بن زاید را برای بار چهارم و به مدت ۵ سال به عنوان رئیس شورای عالی فدرال برگزید.

در همین راستا، در آوریل سال ۲۰۱۸ فعالان اماراتی شبکه‌های اجتماعی فاش کردند که حاکم امارات به دستور محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی در اقامت اجباری به سر می‌برد و رسانه‌های اماراتی درباره سرنوشت او مردم را فریب می‌دهند. کمپین اینترنتی نیز با هشتگ أین خلیفة بن زاید؟ «خلیفه بن زاید کجاست» به راه افتاد که فعالان اجتماعی پس از آن اعلام کردند بر این باوردند محمد بن زاید رفتار درستی با برادر خود و رئیس امارات ندارد حتی برخی از آنان فاش کردند که خیلفه بن زاید با وجود داشتن شرایط جسمی ناپایدار، به دستور برادرش محمد بن زاید در داخل کشور در اقامت اجباری به سر می‌برد.

در تمام این مدت محمد بن زاید آل نهیان، حاکم ابوظبی و ولیعهد امارات (برادر ناتنی خلیفه بن زاید) امور این کشور را برعهده گرفته و انجام می‌داد. حتی برای شرکت در مراسم‌ها و پذیرایی از مهمانان خارجی نیز این محمد بن زاید بود که وارد عمل می‌شود. در واقع در طول سال‌های نبود خلیفه بن زاید برادر و ولیعهد او با اینکه به طور رسمی سکان‌دار این کشور نبود کشور امارات را اداره و مهمترین تصمیمات سیاسی یا نظامی این کشور اتخاذ می‌کرد.

«محمد بن زاید» کیست؟

محمد بن زاید بن سلطان آل نهیان در ۱۱ مارس ۱۹۶۱ در شهر العین در امارت ابوظبی به دنیا آمد و از سال ۲۰۰۴ تاکنون سمت ولیعهد ابوظبی را بر عهده داشته است. او پس از فارغ التحصیلی از آکادمی نظامی سلطنتی سندهرست در بریتانیا در سال ۱۹۷۹، نقش اصلی را در نیروی هوایی امارات ایفا کرد.

به گزارش وب سایت دولت امارات، شیخ محمد بن زاید در توسعه نیرو‌های مسلح امارات متحده عربی از نظر برنامه ریزی استراتژیک، آموزش، ساختار سازمانی و تقویت توان دفاعی این کشور مشارکت داشته است. او در سال ۲۰۰۵ به عنوان معاون فرمانده کل نیرو‌های مسلح امارات متحده عربی منصوب شد و به درجه سپهبدی ارتقا یافت.

از سال ۲۰۱۴ و بعد از سکته مغزی خلیفه بن زاید او امور امارات را در دست داشت و خط سیاسی، بین‌المللی و نظامی را که امارات در طول این سال‌ها طی کرده است مستقیما از سوی محمد بن زاید صادر می‌شد.

بیعت شش امیرنشین با محمد بن زاید پس از فوت «خلیفه»

تنها ساعتی پس از فوت خلیفه بن زاید ۷۳ ساله «محمد بن راشد آل مکتوم» نخست‌وزیر، معاون رئیس امارات، حاکم دبی و یکی از اعضای شورای عالی امارات که انتخاب رئیس این کشور بر عهده آن می‌باشد، در حساب رسمی توییتر خود پس از نوشتن قصیده‌ای در رثای خلیفه بن زاید، اعلام کرد با «محمد بن زاید آل نهیان» به عنوان رئیس جدید امارات متحده عربی، بیعت کرده است.

پس از آن نیز عکسی منتشر شد که نشان می‌داد حاکمان هفت امیرنشین امارات دور یکدیگر جمع شدند و شش حاکم امارات با محمد بن زاید بیعت کرده‌اند. سطان به محمد القاسمی، حاکم الشارجه، حمید بن راشد النعیمی حاکم عجمان، حمد بن محمد الشرقی حاکم الفجیره، سعود به راشد المعلا حاکم ام القیوین، سعود به صقر القاسمی حاکم راس الخیمه و محمد بن راشد آل مکتوم در این دیدار حضور داشتند.

پس از این دیدار وزارت امور ریاست امارات در بیانیه‌ای اعلام کرد که بر اساس اصل ۵۱ قانون اساسی، محمد بن زاید آل نهیان به اتفاق آرا به عنوان رئیس امارات متحده عربی برای جانشینی شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان فقید انتخاب شد.

مکانیسم انتخاب رئیس در امارات

قانون اساسی امارات متحده عربی که در سال ۱۹۷۱ شیخ زاید بن سلطان آل نهیان تأسیس شد، در ماده پنجاه و یکم خود می‌گوید: «شورای عالی از بین اعضای خود رئیس امارات و معاون را انتخاب می‌کند. نایب رئیس کلیه اختیارات رئیس را در غیاب او به هر دلیلی اعمال می‌کند.»

در اصل ۵۳ قانون اساسی این کشور آمده است: «هرگاه سمت رئیس یا قائم مقام او با فوت یا استعفا یا پایان حکومت هر یک از آن‌ها در امارت به هر دلیلی خالی شود، شورای عالی ظرف یک ماه از آن تاریخ برای انتخاب جانشین او باید تشکیل جلسه دهد.
بر اساس ماده ۴۶ قانون اساسی امارات، شورای عالی عالی‌ترین مرجع در امارات و این شورا متشکل از حاکمان هفت امارت است.

شورای عالی امارات

شورای عالی بالاترین مرجع قانون اساسی در امارات متحده عربی است و بالاترین نهاد قانونگذاری و اجرایی است که سیاست‌های عمومی را تنظیم و قوانین امارات را تصویب می‌کند.

شورای عالی از روسای هفت امارت تشکیل دهنده امارت‌ها تشکیل می‌شود و هر یک در تصمیمات شورا دارای یک رأی هستند. ترسیم خط مشی کلی در کلیه اموری و رسیدگی به هر چیزی که موجب تحقق اهداف امارات و منافع مشترک این کشور می‌شود و تصویب قوانین مختلف قبل از صدور آن‌ها از جمله قوانین بودجه عمومی سالانه امارات تنها بخشی از وظایف این شورا است.

نکته قابل توجه در خصوص تصمیمات این شورا این است که تصمیمات شورای عالی در موضوعات محوری با اکثریت پنج نفر از اعضای آن صادر می‌شود، اما مشروط بر اینکه این اکثریت شامل آرای امارات «ابوظبی و دبی» باشد و اقلیت نیز به نظر اکثریت مذکور پایبند باشد.

تهیه و تنظیم: مینا عظیمی