در میز اقتصاد امروز حسن شجاعی رئیس کمیسیون اصل نود مجلس، میثم حسینی‌لر سرپرست معاونت برنامه‌ریزی و امور بین‌الملل گمرک ایران و محمد شیرازیان مدیر سامانه جامع تجارت درباره علت تاخیر در تکمیل این سامانه گفت و گو کردند.

سوال: فعالیت سامانه جامع تجارت از چه زمانی آغاز شد و بنای ایجاد آن چه بود؟

شجاعی: مردم ما به شکل ملموس کمبود و بیشبود کالا را دیده‌اند و دلیل آن بی اطلاعی از نیاز واقعی کشور است. قاچاق هم یکی از مشکلات مهم کشور است و سامانه جامع تجارت ما به عنوان ابزار اصلی مبارزه با قاچاق هنوز به دلیل عدم اتصال گمرک تکمیل نشده است. گمرک سامانه جامع تجارت را به گروگان گرفته است و علی رغم پیگیری‌های ما قرار بود با امضا تفاهمنامه وزیر اقتصاد و صمت این سامانه تکمیل شود، اما هنوز حتی فاز اول این سامانه هم به اجرا در نیامده است.

سوال: چرا تا این لحظه سامانه جامع تجارت تکمیل نشده است؟

حسینی لر: تفاهمنامه‌ای بین وزارت اقتصاد و وزارت صمت امضا شد که در دو فاز گمرک را موظف به اتصال به سامانه جامع تجارت کرد. فاز اول باید در اسفند و فاز دوم در مرداد به اجرا می‌رسید. تا الان کلی گویی‌هایی درباره انجام نشدن این تکالیف گفته شده است. در فاز اول باید دسترسی برای سامانه جامع تجارت فراهم می‌شد که محقق شده است.

در مورد ردیف دو و سه یک ماتریسی داریم که سطر و ستون آن قوانین گمرک است. این تقاطع‌ها باید به صورت وب سرویس برای سامانه جامع تجارت انجام می‌شد که محقق شده است، اما نواقصی دارد. پایگاه داده‌های استانی به گمرک ارسال شده و سپس به سامانه جامع تجارت ارائه می‌شود که تاخیری را به همراه دارد و این تاخیر از معماری کهنه سامانه گمرک ناشی می‌شود.

شجاعی در پاسخ به حسینی لر گفت: این بهانه‌های فنی نمی‌تواند دلیلی برای این تاخیر باشد چرا که دو وزیر و معاونانشان اعلام کردند، با انجام شدن تمام بررسی‌های فنی است. ملاحظات فنی وجود داشت که اجرای این سامانه به امسال کشید.

سوال: تا این لحظه اتصال سامانه‌ها تا چه میزان محقق شده است؟

شیرازیان: قانون ستاد مبارزه با قاچاق وظیفه ایجاد سامانه‌ای یکپاره برای نظارت بر تجارت را بر عهده ما گذاشته است؛ اطلاعاتی وجود دارد که انتظار داریم گمرک ملاک عمل قرار دهد و اطلاعاتی وجود دارد که انتظار داریم در اختیار ما قرار بگیرد. متاسفانه گمرک مستقلا سامانه‌ای را به موازات سامانه جامع انبار‌های وزارت صمت راه اندازی کرده که برخلاف قانون است.

سوال: برای پیگیری تکمیل این سامانه چه اقدامی از سوی مجلس صورت گرفته است؟

شجاعی: پیمانکاری طرف قرارداد بوده که بنا بود سامانه گمرک را تکمیل کند و حدود ۱۰ سال از بسته شدن این قرار داد گذشته است. قرارداد بد بسته شده و اشکالاتی دارد از جمله این که مالکیت سامانه در اختیار پیمانکار قرار می‌گیرد. اعدادی که پیمانکار دریافت کرده اعداد بزرگی بوده است، چند ده میلیارد دریافت کرده و چند ده میلیارد هنوز مطالبه می‌کند.

هفته آینده جلسه‌ای با دستگاه قضا خواهیم داشت. دو وزیر صمت و اقتصاد هم هفته آینده به در کمیسیون اصل ۹۹ پاسخگوی این مشکلات خواهند بود. پیمانکار برای انجام یک کار ۲۵ میلیارد تومان مطالبه کرده است در حالی که هزینه انجام آن توسط دانشگاهیان کمتر  می شد.

سوال: گمرک چه اقدامی برای تکمیل این سامانه انجام داده است؟

حسینی لر: ما حدود ۹۰ درصد در انجام تکالیف فاز اول و دستورات معاون اول پیش رفتیم، اما در پیاده سازی مشکلاتی داشتیم. ما دسترسی به کد نرم‌افزاری نداریم؛ اکثر این مطالبات فرایند‌های نیازمند به کد نرم افزاری است و دسترسی به آن نداریم. در این شرایط باید مبالغ را با پیمانکار پرداخت کنیم یا کد را دریافت کنیم. با پیمانکار توافق کردیم که این کد را در اختیار ما قرار دهد و اگر این اقدام انجام شود در حدود ۲ ماه کار انجام می شود.

از دستگاه‌های نظارتی انتظار داریم این موضوع را از چشم گمرک نبینند.

شیرازیان: ما موضوع صحبتمان سامانه گمرک و پیمانکار آن است؛ سامانه جامع تجارت کاملا دولتی است و مشکلی در تعامل با پیمانکار نداریم. مشکلاتی در فرایند پرداخت‌ها داشتیم که در حدود یک هفته برطرف شد. سرور سامانه و مدیریت مرکز داده توسط هر دستگاهی می‌تواند برونسپاری شود، اما مالیکت آن هیچ وقت واگذار نشده است.