شاهراهی مهربان برای میهمانان آسمانی

چهارمحال و بختیاری در بخش مرکزی رشته کوه‌های زاگرس گرفته است و بلندترین تالابها از نظر سطح ارتفاع دریا در این استان قرار دارند.

تالاب‌های چهارمحال و بختیاری در دو نوبت زمستانه و بهاره کوچ پرندگان را دارند، در کوچ زمستانه وقتی پرندگان از عرض‌های سرد شمالی به سمت عرض‌های جنوبی حرکت می‌کنند در طول مسیر خود در تالاب‌های استان سکنی می‌گزینند.

در فصل بهار با گرم شدن هوای جنوب، پرندگان به سمت شمال می‌آیند و دوباره تالاب‌های استان محل مهاجرت بهاره می‌شود.

تالاب های چهارمحال و بختیاری مأمن ۱۴۰ گونه پرنده مهاجر

شهرام احمدی مدیر کل محیط زیست استان چهارمحال و بختیاری گفت: تالاب های چهارمحال و بختیاری پناهگاه ۱۴۰ گونه پرنده مهاجر است.

تالاب گندمان در فهرست ۱۰ تالاب برتر پرنده نگری ایران قرار دارد و البته این تالاب که در دفتر بین‌المللی تحقیقات پرندگان آبزی لندن هم ثبت شده است، مهمترین زیستگاه جانوری کشور برای اسکان دائم پرندگان بومی و تخم‌گذاری پرندگان مهاجر است.

اطراف این تالاب همچون پوشیده از مرغزار است. بیش از ۲۵ گونه پوشش گیاهی تالاب و زمین‌های حاشیه آن را تشکیل می‌دهند.

لانه های مرطوب تالاب خبر از جوجه های نورسیده پرندگان مهاجر دارد.

تالاب گندمان در واقع به عنوان یکی از آبگیر‌های حوزه آبریز آق بلاغ شناخته می‌شود که با فاصله‌ای نه‌چندان دور از تالاب چغاخور قرار گرفته است. به طوری که بخشی از خورجی تالاب چغاخور به این تالاب سرازیر می‌شود.

وسعت تالاب گندمان ۹۸۰ هکتار است و ارتفاع این تالاب از سطح آب ۲۲۱۹ متر است. منابع تامین کننده آب تالاب گندمان علاوه بر باران و برف، چشمه‌ها (چشمه‌های حاشیه تالاب، چون گل کوچک، گل بزرگ، مرادان و نصیرآباد) و رودخانه آقبلاغ است.

منصوری رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بروجن گفت: سالیانه بین ۱۲۰ تا ۱۵۰ هزار پرنده از منطقه سیبری کشورهای اروپایی کشور ترکیه وارد تالابهای استان چهارمحال و بختیاری می شوند.

این پرندگان در مسیر کوچ به عرض های جنوبی و آفریقا از اوایل فروردین تخم گذاری در تالابهای استان را آغاز می کنند .

لانه گزینی و تخم گذاری پرندگان در چهارمحال و بختیاری

شهرام احمدی مدیر کل محیط زیست استان گفت: در حال حاضر بیش از ۳۰ هزار پرنده در تالاب‌های بین المللی چغاخور و گندمان لانه گزینی و تخم گذاری کرده اند.

این پرندگان از خانواده کشیم‌های کوچک و بزرگ، اگرت، اردک سانان، ابچیلک، حواصیل، کاکائی ها، لک لک، پرستو دریایی و خروس کولی هستند و بسته به نوع بین ۳ تا ۷ عدد تخم گذاری کردند.

وجود گونه های پرنده بومی و مهاجر این تالاب را بــه یکــی از مناسب‌ترین مکان‌هــای پرنده‌نگری در تمام فصول سال برای علاقمندان تبدیل کرده است.

بازدار کارشناس محیط زیست می گوید: سطح تالاب گندمان از بیش از صد گونه گیاهی پوشیده شده است که شاخص ترین آنها انواع و اقسام نی ها، اویار سلام، سازو ، و جگن و ... است .

بیشتر بخوانید

• مشاهده اردک سرسفید در تالاب‌های چهارمحال و بختیاری

این شرایط محیط مناسبی برای زندگی پرندگان آبزی کنار آبزی و انواع و اقسام اردک ها حواصیل ها و غاز ها ایجاد کرده است.

همزیستی پرندگانی از نقاط مختلف دنیا در کنار لحظات ناب زادآوری این پرندگان گردشگرانی را از کشورهای مختلف به حاشیه این تالابها می کشاند.

یکی از گردشگران که از سوئد به حاشیه تالاب چغاخور آمده است گفت: این منظره شگفت انگیز و زیباست؛ صدای پرندگان و کوههای برفی فوق العاده است.

خانم دیگری که از ایتالیا به حاشیه تالاب گندمان سفر کرده است می گوید: انشاالله همه بیایند و از مشاهده این مناظر لذت ببرند.

تالاب و پرنده دو مولفه زیستی جداناپذیر

بیشتر مهاجرت‌ پرندگان به سوی شمال و جنوب یا ارتفاعی است. پرندگان در فصول گرم به سوی زمین‌های معتدله شمال و نواحی مجاور قطب شمال حرکت می‌کنند زیرا در این مناطق برای تغذیه و لانه‌گزینی امکانات و تسهیلات کافی وجود دارد و هنگام زمستان مجددا به نواحی جنوبی باز می‌گردند.

در نیمکره جنوبی نیز به هنگام تغییر فصول همین حرکت در جهت مخالف و به مقیاس کمتر وجود دارد. بعضی از پرندگان در تابستان مهاجرت ارتفاعی به سوی نواحی کوهستانی انجام داده و زمستان به نواحی پست برمی‌گردند. بیشتر گونه‌ها برای مهاجرت کم و بیش بر طبق قاعده حرکت می‌کنند و ورود و خروجشان بر حسب تقویم منظم است.

تالاب و پرنده دو مولفه زیستی جداناپذیر از هم هستند به ویژه پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی که کاملا به حیات تالاب‌ها وابسته‌اند. در واقع تالاب ها از ارزشمندترین اکوسیستم های طبیعی در جهان به شمار رفته و اندازه‌گیری تنوع پرندگان موضوع بسیار مهمی در اکولوژی و مدیریت تالاب ها است، با این تفاسیر باید دید وضع تالاب‌های استان چهارمحال و بختیاری و مهاجرت پرندگان به چه شکل است.

فصل بهار بهترین زمان برای مشاهده پرندگان به شمار می‌رود، هر چند که در فصل پاییز نیز شمار پرندگان افزایش پیدا می‌کند و پرندگان جوان به گروه‌های قدیمی می‌پیوندند ولی فصل بهار نیز به دلیل آغاز زمان زادآوری و جوجه آوری پرندگان در تالاب‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است.

آرامش و امنیت تالابهای بین المللی چهارمحال و بختیاری باعث شده هرساله گونه های جدیدی از پرندگان به این تالابها مهاجرت کنند.

یکی از محیط بان تالاب چغاخور می گوید:۲۴ ساعته به گشت و پایش آنلاین در اطراف تالاب پرداخته می شود.

ثبت ملی ۴۰ گونه پرنده مهاجر در تالاب های چهارمحال و بختیاری

شهرام احمدی مدیر کل حفاظت محیط زیست استان چهامحال و بختیای گفت: ۴۰ گونه جدید پرنده مهاجر در تالاب های بین المللی استان به ثبت رسیده است.

این پرندگان از خانواده کشیم‌های کوچک و بزرگ، اگرت، اردک سانان، ابچیلک، حواصیل، کاکائی ها، لک لک، پرسنو دریایی و خروس کولی هستند و بسته به نوع بین ۳ تا ۷ عدد تخم گذاری کردند.

تالاب‌های بین المللی چغاخور و گندمان در شهرستان بروجن و فاصله ۶۵ کیلومتری مرکز استان چهارمحال و بختیاری قرار دارند.

هم اکنون تالاب چغاخور حدود ۳۵ میلیون متر مکعب آب دارد و تالاب گندمان نیز وضعیت خوبی از نظر آبگیری دارد.

تالاب های چهارمحال و بختیاری تنها نقطه امید پرندگان مهاجر

مردم حاشیه تالاب ها با اهدای بخشی از حق آبه کشاورزی تا کنون از خشک شدن این تالاب ها جلوگیری کرده اند.

تالاب بین‌المللی چغاخور از زیباترین و بزرگترین تالاب‌های چهارمحال و بختیاری است. این تالاب در سایت رامسر ثبت شده است و در نزدیکی شهر بلداجی و در مسیر شهرکرد به خوزستان قرار دارد.

این تالاب بر اساس مطالعه رتبه‌بندی تالاب‌ها رتبه هشتم را در بین ۷۵ تالاب مهم کشور به خود اختصاص داده است.

تالاب را مرغزاری وسیع در برگرفته که مساحت آن حدود ۷۰۰ هکتار برآور شده است. این مرغزار در ماه‌های اردیبهشت تا مهر که سطح آب تالاب رو به کاهش می‌گذارد از این نیز وسیع‌تر می‌شود.

از انواع پرندگان دائمی یا مهاجری که در تالاب بین‌المللی چغاخور شناسایی شده‌اند می‌توان به انواع مرغابی، غاز و اردک، آنقوت، چنگر، انواع حواصیل، لک‌لک سفید، خروس کولی و فلامینگو اشاره کرد.

در تالاب بین‌المللی چغاخور علاوه بر پرندگان یاد شده انواعی از آبزیان نیز زیست می‌کنند که ماهی کپور و کولی از مهمترین آنها به شمار می‌رود. همچنین زیست نوعی ماهی نادر از خانواده گامبوز «ماهی گورخری» در این مکان است.

در سال های اخیر تغییرات زیستگاهی ناشی از تغییر رژیم آبی و عوامل انسان‌ساخت باعث کاهش کیفیت زیستگاه‌های تالابی برخی مناطق کشور و تغییرات شدید جمعیت پرندگان آبزی شده است. تأمین حق ¬آبه محیط زیستی مورد نیاز برای پایداری بوم ¬شناختی، استقرار نظام مدیریت یکپارچه بوم سازگانی، اجرای برنامه های مدیریت جامع تالاب ها و پایش جمعیت مهمترین راهبردهای احیاء تالاب ها است.

انصاری نیا کارشناس محیط زیست شهرستان بروجن گفت: با خشک شدن و بحران آب در کشور تنها نقطه امید این پرندگان تالابهای استان است.

هم اکنون تالاب چغاخور حدود ۳۵ میلیون متر مکعب آب دارد و تالاب گندمان وضعیت خوبی از نظر آبگیری دارند، امید است همچنان با هماهنگی و مشارکت مردم و سایر دستگاه‌های زی ربط از جمله جهاد کشاورزی و شرکت آب منطقه‌ای برای رعایت حق آبه‌های تالاب‌ها به صورت کامل تلاش شود.

شناسایی ۶۰ هزار قطعه پرنده در تالاب‌های چهارمحال و بختیاری

در استان چهارمحال و بختیاری طبق گفته مدیر کل محیط زیست چهارمحال و بختیاری وضعیت تالاب‌های استان به دلیل برنامه مشخص و دقیق و همکاری بسیار بالای مردم خوب است، با توجه به وضع خوب تالاب‌ها قطعا پرندگان مهاجر آن‌ها را برای زیست انتخاب می‌کنند.

هم اکنون حدود 60 هزار قطعه پرنده در تالاب‌های استان وجود دارد.

تالاب سولقان یکی دیگر از تالابهای چهارمحال و بختیای است که در فاصله ۶ کیلومتری شهر ناغان قرار دارد. منبع تامین آب تالاب، آب حاصل از ذوب برف‌ها و همچنین روان‌آب‌های سطحی است و رودخانه دائمی به تالاب وارد نمی‌شود.

عمده کاربری‌های آن در درجه اول سیراب ساختن مراتع اطراف تالاب است که مورد استفاده دامداران منطقه قرار می‌گیرد. این تالاب به دلیل قرار گرفتن در ضلع جنوبی جاده چهارمحال و بختیاری به خوزستان از نظر موقعیت گردشگری دارای ارزش‌های منحصربه فردی است.

مردم حاشیه نشین سه هزار و ۵۰۰ هکتار تالاب در استان چهارمحال و بختیاری، به محیط بابان محیط زیست کمک می کنند تا این پرندگان در مسیرمهاجرت خود سفری امن داشته باشند.