پایانه مرزی سرخس در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان و ۱۸۵ کیلومتری شرق مشهد قرار دارد، خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با ترکمنستان است که این مرز در محدوده شهرستان‌های قوچان، درگز، کلات، سرخس و صالح‌آباد قرار دارد.

چهارم اسفند  ۱۳۹۸ در پی شیوع ویروس همه‌گیر کرونا هر دو مسیر زمینی و ریلی گذرگاه مرزی سرخس با ترکمنستان بسته شد تا این که مسیر ریلی این گذرگاه اواخر خرداد ماه سال ۱۳۹۹ بازگشایی شد.

مرز جاده‌ای سرخس نیز از ۲۴ شهریور ۱۳۹۹ با شرایط خاص بازگشایی شد و از آن تاریخ تا به امروز تردد و حمل بار صادراتی و ترانزیتی در مرز سرخس تنها به وسیله انتقال بار و در اصطلاح گاری (کفی، یدک) از ناوگان ایرانی به ناوگان ترکمنستانی انجام می‌شد که این مساله برخلاف شیوه‌های معمول و شناخته شده حمل و نقل بین المللی است و مورد اعتراض رانندگان، صاحبان بار و شرکت‌های بین المللی حمل و نقل کشورمان قرار گرفته است.

طبق اعلام ترکمنستان از ۱۱ خرداد رانندگان و کامیون‌های ترانزیتی می‌توانند از مرز سرخس وارد این کشور شوند.

مرز ترکمنستان از ۱۱ خرداد باز می‌شود

حسن نوری‌زاده سرپرست فرمانداری سرخس در تکمیل جزئیات این خبر گفت: بر اساس این موافقت و از تاریخ ۱۱ خرداد (اول ژوئن) رانندگان و کامیون‌های ترانزیتی می‌توانند از مرز سرخس وارد خاک ترکمنستان شوند و از داخل این کشور به مقصد کشور‌های آسیای میانه از جمله ازبکستان و قرقیزستان عبور کنند.

او گفت: کامیون‌هایی که وارد ترکمنستان می‌شوند فقط حق دارند از داخل خاک این کشور عبور کنند و کالای ترانزیتی را از مرز ازبکستان به مقصد کشور‌های آسیای میانه برسانند.

نوری‌زاده گفت: کامیون‌ها پس از تخلیه بار ترانزیتی از همین مسیر و از طریق مرز سرخس به ایران بازمی‌گردند.

رانندگان ترانزیتی ویزای ترکمنستان بگیرند

مرتضی مجردی رئیس اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی نیز گفت: طبق این موافقت رانندگان و کامیون‌های ترانزیتی با ملیت‌های غیرترکمنستانی می‌توانند از مرز سرخس خراسان رضوی وارد این کشور شوند.

بیشتر بخوانید

• موافقت ترکمنستان با عبور کامیون های ترانزیتی از مرز سرخس

مجردی گفت: موافقت ترکمنستان در جهت تجارت در قالب کریدور شمال- جنوب صورت گرفته است و از این پس رانندگان و ناوگان ترانزیتی از همه ملیت‌ها می‌توانند فقط از مرز جاده‌ای سرخس کالای ترانزیتی خود را وارد ترکمنستان کنند.

او گفت: پس از ورود ناوگان ترانزیتی به ترکمنستان، این کامیون‌ها فقط می‌توانند از طریق مرز فاریاب با ازبکستان از ترکمنستان خارج شده و در سایر کشور‌های آسیای مرکزی ادامه مسیر دهند و پس از تخلیه بار ناوگان ترانزیتی از همین مسیر و از طریق مرز سرخس به ایران بازگردند.

رئیس اداره ترانزیت راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان رضوی گفت: این نوع تردد فقط برای بار‌های ترانزیتی و نه صادراتی مجاز است.

مجردی گفت: با توجه به این که تردد‌های ترانزیتی از ۱۱ خرداد در مسیر ترکمنستان از سر گرفته خواهد شد لازم است، رانندگان ترانزیتی نسبت به تهیه ویزا از کشور ترکمنستان اقدام کنند.

جزئیات زیادی از این توافق اعلام نشده

 ابراهیم عطائی نایب رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترانزیت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی گفت: جزئیات اجرایی این توافق هنوز مشخص و اعلام نشده است.

او گفت: این که چه تعداد کامیون ترانزیت و با چه کیفیتی قرار است مسیر مرز سرخس تا مرز ازبکستان را در کشور ترکمنستان طی کنند، هنوز اعلام نشده و درباره کیفیت کنترل و نظارت بهداشتی و امنیتی بر این موضوع نیز هنوز جزئیات مطرح نشده است.

عطائی البته ابراز امیدواری کرد که با همین مختصر گشایش به وجود آمده برای تردد کامیون‌های ترانزیتی، امکان ارسال کالا به صورت غیرترانزیتی به کشور ترکمنستان نیز فراهم شود.

چالش های محدود کردن مرز سرخس به وسیله ترکمنستان

احمد زمانیان یزدی رئیس انجمن صنفی شرکت‌های حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی پیشتر در تشریح چالش‌های تجاری در مرز سرخس گفته بود اصولا به علت محدودیت‌هایی که ترکمنستان با ادعای مقابله با کرونا ایجاد کرده، تردد‌های جاده‌ای از مرز سرخس کاهش چشمگیری یافته است و تقریبا می‌توان گفت که اصلا ترددی نداریم که چالش ایجاد شود.

او گفت: همین موضوع و نحوه تردد تجاری از طریق جا به جایی بار موجب سرقت از یدک‌ها و بار ناوگان ایرانی و آسیب به گاری‌ها و خسارت به شرکت‌های حمل و نقل بین المللی شده است.

  ترکمنستان دارای چهار گذرگاه مرزی سرخس، لطف آباد، باجگیران و اینچه برون با ایران است که عمده تردد‌های تجاری ریلی و جاده‌ای به ترتیب از طریق سرخس، اینچه برون و لطف آباد انجام می‌شود.