تاریخ یک ذی القعده را در تقویم که نگاه کنیم نام بانویی درآن ثبت گشته که به واسطه ایشان روز تولدش روز دختر نامگذاری شده است، حضرت معصومه (س) در سال ۱۷۳ قمری در مدینه منوره به دنیا آمد، پدر او حضرت موسی بن جعفر (ع) و مادرش «نجمه خاتون» مادر امام رضا (ع) است.

حضرت معصومه (س) بانویی که در همان سنین کودکی با مصیبت شهادت پدر گرامی اش در  شهر بغداد روبرو شد، بعد از شهادت امام موسی کاظم (ع) به مدت ۲۱ سال تحت سرپرستی امام رضا (ع) بود.آرامگاه ایشان در شهر قم قرار دارد و ایرانیان به وجود منور و بابرکتش ارادت خاص به او دارند.

نام حضرت معصومه (ع) «فاطمه کبری» بود، زیرا امام موسی کاظم (ع) سه دختر به نام فاطمه داشتند و حضرت معصومه (ع) بزرگتر از آن‌ها بود. اسامی و لقب‌هایی که برای حضرت معصومه (س) در دو زیارت نامه غیر مشهور ذکر شده عبارتند از طاهره (پاکیزه) مرضیّه (مورد رضایت خدا)، رضّیه (خشنود از خدا)، بِرّه (نیکوکار) تقّیه (پرهیزگار)، سیده صدیقه (بانوی بسیار راستگو)، حمیده (ستوده) سیده رضیّه مرضّیه (بانوی خشنود خدا و مورد رضای او)، رشیده (حد یافته)، سیدهُ نساء العالمین (سرور زنان عالم) همچنین محدثّه و عابده از صفات و القابی است که برای حضرت معصومه (س) عنوان شده است.

منبع: علامه مجلسي، بحار الانوار، ج 6، ص 228.

در خصوص ازدواج حضرت معصومه (س) نیز از آنجا که خاندان ائمه شیعه از لحاظ نَسَب در بین مسلمانان جایگاه ویژه‌ای داشته و مورد احترام عمومی بودند، برخی، چون عباس قمی و ابوالحسن هاشمی این احتمال را مطرح کرده‌اند که برای او هم کفو و هم شأنی برای ازدواج یافت نشد و به همین جهت وی ازدواج خود را تا پیدا شدن گزینه‌ای مناسب، به تعویق انداخته‌است. در تاریخ قم گزارش شده‌است که اکثر جوانان و مردان علوی، پیوسته تحت تعقیب حکومت عباسی بودند و بعضی مقتول و بقیه متواری و پنهان شدند، از این رو، هم کفوی برای فاطمه معصومه و سایر دختران موسی کاظم در مسئله ازدواج پیدا نشد.

محدث قمی بیان فرمود: در عالم رؤیا، مرحوم میرزای قمی – اعلی الله مقامه الشریف – را دیدم و از ایشان پرسیدم که آیا اهل قم را حضرت معصومه علی‌ها السلام شفاعت خواهد کرد؟ دیدم میرزا با تندی، متوجه من شد و گفت: چه گفتی؟ من سؤالم را تکرار کردم. باز با تندی، به من گفت: چه گفتی؟ مرتبه سوم که سؤالم را تکرار کردم، پاسخ داد: یا شیخ، تو چرا چنین سؤالی می‌کنی؟ شفاعت اهل قم با من است، حضرت معصومه (س) تمام شعیان عالم را شفاعت خواهد کرد.
منبع:مردان علم در میدان عمل حسینی، نعمت الله، چ ۱، (۵ جلد)، قم، ناشر مؤلف، تاریخ چاپ ۱۳۷۲ ه ش ج ۳، ص ۳۵.

همه ساله زائران زیادی به بارگاه ایشان می‌آیند و دل‌های خود را به وجود بابرکت ایشان آرام و نورانی می‌کنند. درباره اهمیت زیارت این بانوی بزرگوارامام رضا (ع) در روایتی فرمودند:
(من زار المعصومة بقم کمن زارنی):
کسی که معصومه را در قم زیارت بکند مانند آن است که مرا زیارت کرده است.
منبع: (ریاحین الشریعه، ج ۵، ص ۳۵)
همچنین امام جواد (ع) نیز در حدیثی فرمودند: (من زار قبر عمتى بقم فله الجنة)
کسى که عمه ام را در قم زیارت کند پاداش او بهشت است.

گفتنی است بعد از حضرت فاطمه زهرا (س) تنها زیارتی که از امام معصوم برای یک زن نقل شده، زیارت حضرت معصومه (س) است و هیچ یک از بانوان خاندان عصمت و طهارت زیارت مخصوص از امام ندارند. زیارت نامه حضرت معصومه (س) از زبان امام رضا قرائت شده است. محمدباقر مجلسی، عالم شیعه، در بحارالانوار و به نقل از کتب زیارات، زیارت‌نامه‌ای برای فاطمه معصومه نقل می‌کند که علی بن موسی آن را برای سعد اشعری انشاء می‌کند. این زیات‌نامه با اذکار الهی (۳۴ مرتبه الله اکبر، ۳۳ مرتبه سبحان الله و ۳۳ مرتبه الحمدلله) آغاز می‌شود که در نوع زیارات، بی‌نظیر توصیف شده‌است.