امروز، ۳۳ سال پس از درگذشت ایشان، مروری بر میراث این شخصیت بزرگ، می‌تواند چراغ راهی برای ادامه راه انقلاب باشد. همان مسیری که رهبر معظم انقلاب با دقت در آن گام برمی دارند.

اول: ولایت فقیه

بی تردید مهمترین میراث امام خمینی (ره) اصل ولایت فقیه است. مدعیان تداوم راه امام (ره) نباید کوچکترین شکی در این امر داشته باشند که دفاع از اصل ولایت فقیه و و پیروی از، ولی فقیه زمان مهمترین اقدامی است که برای زنده نگه داشتن راه و اندیشه بنیانگذار انقلاب باید انجام دهند. امام خمینی (ره) نظریه ولایت فقیه را پیش از پیروزی انقلاب مطرح کرد و بنابراین، این نظریه نه یک نظریه صرفا سیاسی و حکومتی، بلکه یک نظریه فقهی برای برقراری حکومت اسلامی در زمان غیبت بود. همین دیدگاه بود که آلترناتیو گفتمان باستان گرایی در دوران پهلوی شد و در نهایت به پیوند گروه‌های مختلف انقلابی و سرنگونی رژیم طاغوت منتهی شد؛ بنابراین حفظ ولایت فقیه هم به لحاظ ساختاری و هم گفتمانی، اصلی‌ترین گام در مسیر حفظ میراث خمینی کبیر است.

بیشتربخوانید

• چند روایت از آخرین دقایق زندگی امام خمینی (ره)

دوم: فقه پویا

امام خمینی (ره) پس از سالها، گرد و غبار تحجر را از فقه شیعی زدودند و احکامی را در چارچوب تاریخ و آموزه‌های اسلامی صادر فرمودند که پویایی را به فقه شیعه بازگردانید. برخی از این فتاوا چنان روبه جلو و انقلابی بود که کمتر عالم دینی جرات صدور آن را داشت، اما بنیانگذار انقلاب به خوبی توانستند این احکام را صادر و پیاده سازی کنند و به پشتوانه آن، از این دیدگاه دفاع نمایند که اسلام توان حل مسائل روز جامعه را دارد. چنین بود که در اندیشه امام (ره)، اسلام از پستوی خانه‌ها خارج شد، به اجتماع آمد و یک جنبش عظیم جهانی را رقم زد که هنوز هم پژواک آن در اندیشه و سیاست ادامه دارد.

سوم: بسیج مردمی

امام خمینی (ره) به دلیل کاریزمای شخصیتی و نفوذ کلام در میان مردم، قدرت بالایی در بسیج عمومی و حفظ اتحاد و همبستگی ملی داشتند. ایشان در سخنرانی‌های متعدد، احزاب و رسانه‌ها و گروه‌های مختلف را از ایجاد اختلاف برحذر داشتند و جریانات نفاق را شماتت کردند. ایشان همین اتحاد در میان مردم را در سایر ساختار‌های حاکمیتی، ازجمله نیرو‌های مسلح نیز اعمال کردند، به گونه‌ای که با مقاومت در برابر فشار‌ها برای انحلال ارتش، از ارتش ایران یک نهاد انقلابی قدرتمند در کنار دیگر ارکان انقلابی مانند سپاه پاسداران ساختند. این اتحاد کم نظیر میان نخبگان و مردم، خود را در پیروزی انقلاب اسلامی و شکست توطئه جنگ تحمیلی و مقاومت در برابر فشار‌های آمریکا و متحدانش در عرصه‌های مختلف به خوبی نشان داد.

چهارم: صراحت

امام خمینی (ره) در بیان مسائل نماد شفافیت و صراحت بودند. امام (ره) هیچ موضوعی را از مردم پنهان نگه نمی‌داشتند. تحلیل محتوای بیانات امام خمینی (ره) در مقاطع مختلف نشان می‌دهد که ایشان همواره صراحت و بیان صادقانه را در اولویت داشته و چه در طرح مشکلات و چه چشم انداز پیش روی کشور، هیچ گاه این شفافیت را کنار نمی‌گذاشتند. نگاهی به بیانات ایشان پیش از پیروزی انقلاب نشان می‌دهد که به رغم همه فشارها، امام خمینی (ره) با صراحت نظر به برکناری محمدرضا پهلوی می‌دادند و در دوره اختناقی که کسی جرات بیان چنین مسائلی را نداشت، با بیانی آشکار از تغییر رژیم سخن به میان می‌آوردند. پس از انقلاب نیز چه در برخورد با ناکارآمدی‌ها و چه نقد اجتماعی، همین صراحت و شفافیت تکرار شد و اوج ان در زمینه پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی بود که بازهم با همان صراحت امام امت مسائل و دغدغه‌ها را با مردم در میان گذاشتند. در شرایط کنونی کشور، رهبر انقلاب تنها چهره‌ای است که همین صراحت و شفافیت را در عمل پیاده کرده است.

پنجم: دفاع از مستضعفین

امام راحل را می‌توان الگویی همه جانبه در دفاع از مستضعفین جهان دانست. ایشان فراتر از مرز‌های ایران، از حمایت از مظلومان همه کشور‌ها سخن می‌گفت و انقلاب اسلامی را انقلاب پابرهنگان علیه طاغوت‌های زمان توصیف می‌کرد. تشکیل نهاد‌هایی همچون کمیته امداد، نشان از آن داشت که رهبر کبیر انقلاب تلاش دارد تا فقر را در جامعه ریشه کن کرده و توجه خود را به بالا بردن سطح زندگی محرومان اختصاص دهد. در فراز‌های متعددی از بیانات حضرت روح الله می‌بینیم که ایشان بر کمک به مستضعفین تاکید داشته و خوی اشرافی گری را مذمت می‌کنند. در نگام امام خمینی (ره)، فساد و مال اندوزی به ویژه در میان مقامات حکومتی جایگاهی ندارد و همه تلاش حاکمیت باید برای کمک به مردمی باشد که در طول تاریخ ضعیف نگه داشته شده اند. همین توجه به ساده زیستی و تقابل با اشرافی گری بود که از امام (ره)، یک چهره محبوب در میان طبقات محروم جامعه، چه پیش و چه پس از انقلاب ساخت.

ششم: مقاومت

اندیشه کمک به مظلومان جهان که از سوی حضرت امام (ره) دنبال می‌شد، در نهایت به شکل گیری جنبش عظیم مقاومت در منطقه منتهی شد. مردم مظلوم در سرتاسر جهان که می‌دیدند در ایران انقلابی با محوریت دفاع از مردم مظلوم و مستضعف شکل گرفته، تلاش می‌کردند تا با الگوگرفتن از مردم ایران همین راه را تداوم بخشند. چنین بود که تنها مدت کوتاهی پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فرزندان انقلاب در کشور‌های مختلف، علم مبارزه با استکبار و طاغوت به دست گرفته و زیر بار استثمار و استبداد نرفتند. این موج مقاومت با تداوم رهبری انقلاب از سوی مقام معظم رهبری امروز ادامه یافته و آن نهال انقلابی، امروز به درخت تنومندی در منطقه تبدیل شده که هراس آمریکا و اسرائیل و متحدانش را در پس داشته و شکست‌های سنگینی را به آن‌ها تحمیل کرده است.

هفتم: استقلال

امام خمینی (ره) هیچ گاه بر سر استقلال کشور معامله نمی‌کردند. ایشان چه در جریان پیروزی انقلاب و چه جنگ تحمیلی، بر حفظ مرز‌های کشور تاکید داشته و زیر بار فشار‌های سیاسی و دیپلماتیک نمی‌رفتند. «آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند»، تنها یک شعار در بیانات ایشان نبود، بلکه یک استراتژی مهم سیاسی بود که به همه دیپلمات‌ها و نخبگان سیاسی کشور روحیه استقلال طلبی را منتقل می‌کرد. راهبرد حضرت امام (ره) در مسائل مختلف، «نه شرقی، نه غربی» بود و این البته به معنای جنگ با شرق و غرب نبود؛ چه آنکه ایشان با نامه نگاری با رهبران تمدن ها، به آن‌ها پیام اسلام را منتقل می‌کردند، اما آنجا که حرف از استقلال کشور بود، اندکی سازش و تسلیم نشان نمی‌دادند. چنین بود که میراث استقلال طلبی که با خود آزادی و آزادگی به ارمغان آورد، تا امروز در کشور جریان یافته و خط سازش هیچگاه نتوانسته تغییری در این مسیر ایجاد کند.

به این ترتیب روشن است که امروز باید برای اعتلای ایران و بسط حکومت اسلامی در سرتاسر جهان، از میراث عظیم امام راحل به خوبی مراقبت کرد. این میراث بسی فراتر است از آنچه اینجا اشاره شد، اما اگر هر مقامی در جمهوری اسلامی و هر شهروندی که خود را در مدار انقلاب می‌بیند، به همین میراث توجه کافی داشته باشد، تردیدی نباید داشت که تمدن نوین اسلامی با رهبری بزرگترین یار و شاگرد امام (ره)، که روشنایی بخش راه ایشان است، برپا شده و افق‌های روشن انقلاب اسلامی بیش از گذشته خود را به نمایش خواهد گذاشت.

منبع: روزنامه جام جم