آنغوزه گیاهی ارزشمند و کمیاب با قدمت هزارساله است که خواص دارویی فراوانی دارد، این گیاه کمیاب تنها در نقاط معدودی از جهان از جمله ایران رشد می‌کند.

گیاه «آنغوزه» با بیش از ۶۰۰ خواص دارویی و درمانی، گنجینه‌ای با ارزش محسوب می‌شود.

از خواص آنغوزه چه می‌دانید؟

خانم شیخ سامانی مجری طرح کشت گیاهان دارویی سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: به طور سنتی از آنغوزه برای معالجه بیماری‌های مختلف همچون آسم، درد‌های معده، نفخ شکم، انگل‌های روده‌ای، مشکلات هضمی دستگاه گوارش و آنفلوانزا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در بعضی از مناطق هم از آن برای دفع آفات مزارع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اثرات مختلف آنغوزه در سال‌های اخیر با استفاده از روش‌های آزمایشگاهی مورد تایید قرار گرفته است که شامل اثرات آنتی اکسیدانی، ضد ویروسی، ضد قارچی، ضد باکتری، مهارکننده رشد تومور، ضد دیابت و کاهش دهنده فشار خون است.

از آنغوزه در دامپزشکی در رفع بیماری‌های انگلی و تهیه بعضی از فرآورده‌های غذایی نیز استفاده می‌شود.

این گیاه افزون بر خواص دارویی گوناگون دارای کاربرد‌های اقتصادی چشمگیری در صنعت داروسازی است و با وجود این که در سال‌های گذشته برداشت بی‌رویه آنغوزه این گیاه مفید را در معرض خطر نابودی قرار داده، اما چند سالی است کشت آن رواج یافته است.

احیای گیاه دارویی آنغوزه برای اولین بار در هفشجان

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری از احیای گیاه دارویی آنغوزه برای اولین بار در سال ۹۷ در هفشجان خبر داد.

آقای احمدی گفت: با تلاش هشت ساله یاور عسگری از اهالی شهر هفشجان، طرح احداث ذخیره گاه بذری گونه گیاهی آنغوزه پس از سال‌ها انقراض این گیاه دارویی، در ۳۰ هکتار وسعت از زمین‌های این شهر اجرا شد.

برای حفاظت از این گونه تا پنج سال مجوز برداشت برگ و ساقه و صمغ گیری از آن صادر نمی‌شود.

کشت گیاه آنغوزه در ۲۸ هکتار از اراضی کشاورزی چهارمحال و بختیاری

چهارمحال و بختیاری دارای ۱۰ شهرستان است و حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار از مساحت استان را مراتع و جنگل‌ها تشکیل می‌دهد که رقمی معادل ۸۶.۵ درصد از مساحت این استان را شامل می‌شود، مراتع این استان یکی از رویشگاه‌های اصلی کشور در بحث گیاهان دارویی است.

آقای ابراهیمی رئیس سازمان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری گفت: در ۲۸ هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان‌های لردگان، کیار و شهرکرد گیاه آنغوزه با نام محلی (گندبو یا بوگنده) به صورت نشائی و بذری کشت شده است.

این گیاه دارویی در ماه‌های مهر، آبان و اوایل آذر ماه به صورت دیم کشت می‌شود و در اواسط اسفندماه سبز می‌شود و متحمل به درجه حرارت‌های پایین خاک می‌باشد.

فصل برداشت آنغوزه ۵ سال پس از کشت آن است.

ارزش دارویی و استفاده در صنایع غذایی به ویژه تهیه سس، آرایشی و دندانپزشکی اهمیت کشت آن را بالا می‌برد.

در هر هکتار ۱۰ هزار پایه کشت می‌شود که از هر پایه ۱۵۰ تا ۲۵۰ گرم شیرابه استحصال می‌گردد که قیمت شیرابه به دست آمده به ازای هر کیلوگرم ۲ میلیون تا ۷ میلیون تومان است.

چنین گیاهی در ایران فرآوری نمی‌شود و هندوستان به دلیل داشتن صنایع غذایی پیشرفته از آن بهره مند می‌شود و سود واقعی را کسب می‌کند.

صادرات فله‌ای و دستان خالی از بازار جهانی

با وجود این همه تنوع گیاهان دارویی در چهارمحال و بختیاری، اما این محصول هنوز نتوانسته جایگاه خود را در اقتصاد استان پیدا و بیشتر این محصولات به صورت فله و خام به خارج استان ارسال می‌شود و پولی که در قبال آن دریافت می‌شود حتی یک صدم و یا یک دهم ارزش محصول هم نیست.

عدم وجود واحد‌های فرآوری سبب شده است تا خام فروشی این محصول رواج پیدا کند و بهره برداران به سود واقعی خود نرسند، زیرا ارزش افزوده‌ای از این محصول به دست آن‌ها نمی‌رسد.

از آنجایی که خام‌فروشی یکی از مشکلات اصلی در عرصه صادرات گیاهان دارویی است لذا گیاه شفادهنده آنغوزه نیازمند نسخه شفابخش است چرا که کشور‌هایی نظیر هندوستان که آنغوزه ایران به آن صادر می‌شود با اندکی فرآوری، ارزش افزوده‌ای بیش از ۵۰ برابر قیمت خرید دارند و سود بسیار زیادی از آن می‌برند.

براساس نظر کارشناسان گیاهان دارویی با فرآوری، می‌توان ارزش اقتصادی چند برابری را از این محصول داشته باشیم، اما تاکنون هیچ‌گونه طرحی برای فرآوری این محصول در استان ارائه نشده است و انتظار می‌رود مسئولان با پژوهش‌های علمی، خواص گوناگون آن را استخراج و برای فرآوری این محصول چاره‌اندیشی کنند.

گزارش از افسانه احمدی فارسانی