بنا بر گزارش‌های تاریخی و روایی ازدواج حضرت علی و حضرت زهرا (علیهما‌السّلام) سال دوم یا سال سوم هجری قمری واقع شده است. در مورد روز و ماه آن اختلاف نظر وجود دارد، طبق برخی نقل‌ها در روز اول ماه ذی الحجه این پیوند واقع شده و در تقویم جمهوری اسلامی این روز به عنوان روز ازدواج نام گذاری شده است.

بر اساس منابع شیعه و اهل سنت، پیوند امیرمؤمنان و حضرت فاطمه (علیهما‌السّلام) به دستور خدای متعال بوده و رسول خدا (صلی‌الله‌علیه و‌آله) مامور به اجرای آن بود.

در این جا دو روایت را که دال بر الهی بودن این ازدواج می‌کند، با ذکر منابع آن‌ها بیان می‌کنیم.

ضحاک بن مزاحم گفت: از امام علی (علیه‌السّلام) شنیدم که فرمود: ابوبکر و عمر نزد من آمدند و گفتند:‌ای کاش نزد رسول خدا می‌رفتی و درباره ازدواج با فاطمه گفتگو می‌کردی.

هنگامی که نزد پیامبر خدا رفتم آن حضرت خندید و فرمود: چه درخواست داری؟ من قرابت و سبقت در اسلام و یاری‌کردن خود از آن حضرت و جهادهائی که در راه خدا کرده بودم را برای آن حضرت شرح دادم.

رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: یا علی راست می‌گوئی، مقام تو بالاتر از این است که بیان داشتی. گفتم: یا رسول اللَّه فاطمه را به ازدواج من در می‌آوری؟ فرمود: یا علی قبل از تو چند نفر از مردان این تقاضا را داشتند، ولی هر یک را به فاطمه گفتم کراهت و ناخشنودی را در چهره‌اش دیدم، شما صبر کن تا من نزد او بروم و برگردم.

آن حضرت وارد بر فاطمه (علیهاالسّلام) شدند و فرمودند:‌ای فاطمه! حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) عرضه داشتند: لبیک یا رسول اللَّه! فرمود: علی بن ابی‌طالب کسی است که تو قرابت و فضیلت و سبقت در اسلام او را می‌دانی، من از خدای سبحان خواسته‌ام که تو را برای بهترین و محبوب‌ترین خلق خود تزویج کند.

کسب رضایت از عروس

علی درباره ازدواج با تو با من صحبت کرده است، تو چه صلاح می‌دانی؟ فاطمه (علیهاالسّلام) ساکت شد و صورت خود را از پیامبر خدا بر نگردانید. رسول خدا رضایت فاطمه را از صورتش دریافت، لذا برخاست و فرمود: اللَّه اکبر! سکوت فاطمه دلیل بر رضایت اوست.

پس از این جریان جبرئیل نزد پیامبر اکرم آمد و گفت: یا محمّد! فاطمه را برای علی بن ابی‌طالب تزویج کن، زیرا خدا راضی است که زهرا برای علی و علی برای زهرا باشد. آنگاه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه و‌آله) فاطمه را به ازدواج او در آورد. (الامالی شیخ صدوقی)

ابوصلت هروی روایت می‌کند: چون مامون از اهل اسلام و ادیان مختلف از یهود و نصاری ومجوس و صائبین و دیگران را نزد امام رضا (ع) جمع نمود، کسی برنخاست تا چیزی بگوید مگر آنکه امام (علیه‌السّلام) او را الزام نموده و ساکت می‌نمود، آنگاه امام (علیه‌السّلام) فرمود: خداوند متعال ازدواج هیچ یک از بندگان را خود به عهده نگرفت مگر ازدواج آدم به حوا، زینب بنت جحش به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)  و تزویج فاطمه به علی بن ابی‌طالب (علیهماالسلام). (عیون اخبار رضا شیخ صدوق)

عبدالله بن مسعود از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل می‌کند: همانا خداوند به من دستور داد تا فاطمه را به ازدواج علی بن ابی‌طالب در آورم. هیثمی می‌گوید: طبرانی این روایت را آورده است و راویان آن همگی مورد وثوق‌اند  (منبع اهل سنت).

اما روایت دیگر، جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید: آنگاه که پیامبر (صلی‌الله‌علیه و‌آله) فاطمه را به ازدواج علی (علیه‌السّلام) در آورد، عده‌ای از مردم قریش گفتند یا رسول الله؛ فاطمه را با مهریه‌ای اندک به ازدواج علی درآوردی؟ پیامبر (صلی‌الله‌علیه و‌آله) فرمود: من او را به ازدواج علی در نیاوردم همانا خداوند در آن شب که به معراج رفتم، او را به عقد علی بن ابی‌طالب در آورد. (شیخ صدوقی و طبری)

و تعدد روایات در خصوص این ازدواج می‌رساند که اصل قضیه ازدواج این بزرگان مورد تایید وخواسته الهی بوده است.

زهرا تنها فرزند و دختر آخرین نبی الهی یعنی محمد بن عبدالله بود، ودینی که محمد برای جهانیان معرفی کرد کامل‌ترین دین الهی ذکر شده است (آیه ۳ سوره مائده)

از سوی دیگرحضرت زهرا به سبب بعد روحی بالا وعظمتی که در پیشگاه الهی داشت در نزد رسول گرامی اسلام بسیار مورد احترام بود به گونه‌ای که ایشان را ام ابی‌ها نامید که کمترین لقبی در تاریخ توسط یک پدر به دخترش داده شده است.

پیامبرگرامی اسلام مانند دیگرپدران دوست داشت دخترش با مردی شایسته و درخور شان دختر بی همتایش ازدواج کند، فاطمه آن روزگار درسن ۹ سالگی دختری به غایت کامل از نظر روحی و روانی و آماده برای پذیرش ازدواج بود، خواستگاران زیادی به پیامبر و وصلت با ایشان ابراز تمایل کرده بودند.

در آن روزگار دین اسلام هم به ثروت برخی بزرگان وهم به قدرت شمشیر زنی برخی دلاوران نیاز داشت در نتیجه این دو گزینه دلیلی شده بود برای تعداد زیاد خواستگاران زهرا (سلام الله علیها)، اما نه رسول خداوند به این خواستگاران تمایلی داشت و نه امر الهی براین مساله تحقق یافته بود درنتیجه، چون علی بن ابیطالب بی نظیرترین وپهلوان آن روز‌های جامعه عربستان و پسرعموی پیامبرپا پیش گذاشت علی رغم فقر ظاهری اش هم رسول گرامی اسلام و هم دخترش براین ازدواج مهر تایید زدند و این ازدواج پیش از آن در عرش الهی تاییدیه گرفته بود.

داماد فقیر اما ملقب به ولی الله

آنچه تاریخ برای ما می‌نویسد این است که علی  ولی الله در آن روزگار جز شمشیر و زره و مرکبی چیزی برای عرضه نداشت ورسول خدا زره او را برای فروش و تهیه مایحتاج اولیه زندگی زوجین، به بازار فرستاد و زندگی ساده ایشان با خرید ظروف سفالی و حصیری بسیار ساده شروع شد.

وجهیزیه ای توسط پیامبر برای زهرا تهیه نشد بلکه با هزینه علی بن ابیطالب اسباب زندگی خریداری شد آن هم به میزان توان داماد که شخصی فقیر اما برترین مردان عالم و اولین مومن به اسلام بود.

علی علیه السلام درمرتبت و مقام الهی فردی شایسته وبسیار عالی برای زوجیت زهرا سلام الله علی‌ها بودو این زوج تاریخ اسلام را تکان دادند تاریخی که شاهد روز‌های خوب و تلخ برای این خاندان بود و تا قیامت نسل این ازدواج ادامه خواهد داشت (طبق وصیت زهرا)

رفاه زدگی مانع ازدواج های آسان

امروزه وبا گسترش فرهنگ رفاه پروری و دوری از ساده زیستی چنین ازدواج‌هایی بسیار کم شده است واغلب ازدواج‌ها با تجملات و وسایلی که هیچ احتیاجی در زندگی به آنان نیست، آغاز می‌شودو بسیار نادرهستند کسانی که اختیاری و نه اجباری؛ شروع زندگی ساده و حقیرانه شبیه آنچه دختر نبی مکرم اسلام در زندگی با علی بن ابیطالب پذیرفت را انتخاب کنند.

زندگی بروی حصیر زمخت و نه لطیف، انجام امور روزانه طاقت فرسا نظیر آرد کردن گندم با دستاس سنگی وتهیه نان، تهیه غذا برای کودکان وهمسر، شستن ورفو کردن لباس با آبی که باید به سختی از چاه کشیده می‌شد وگرمای طاقت فرسا درحین کار که توان را ازجثه نحیف زهرا می‌گرفت وکار به جایی رسید که یک بار به پدرش پیامبر خدا عرضه داشت برای گذران زندگی به مشقت افتاده است و پیامبر ضمن تقسیم کار خانه وبیرون خانه بین زن و مرد وی را آرام کرد و زهرا از اینکه نباید برای امورات زندگی نیاز باشد دائما از خانه خارج شود شکر الهی را به جای آورد.

واین است زندگی که مورد تایید خداوند است و ثمره آن نیز دو امام مسلمین که یکی با سرگذشت و انتخاب شهادتش دنیا وتاریخ اسلام وبشریت را تکان داد ودو دختر که هرکدام مادر فرزندانی بوده ودرزمان خود سرآمد دیگر زنان عصرخویش بودند.

مراسم عقدی که مورد پسند الهی است

برای اجرای خطبه عقد، علی (ع) به‌دستور پیامبر به مسجد رفت. همچنین پیامبر (ص) به بلال دستور داد که مهاجر و انصار را در مسجد گرد آورد. پس از مدت کوتاهی همگی در مسجد جمع شدند. پیامبر بر منبر مسجد نشست و در حضور شاهدان، خطبه عقد برترین بانوی اسلام را در مسجد مدینه جاری فرمود. سپس برای عروس و داماد دست به دعا برداشت و فرمود: خداوند برای شما مبارک گرداند و اجتماعتان را پاینده بدارد.

پیامبر گرامی اسلام (ص) ازدواج دخترش را به‌ساده‌ترین و راحت‌ترین شیوه انجام داد تا برای همه جوانانی که در آستانه زندگی مشترک هستند، سرمشق نیکویی باقی بماند. مهریه عروس با مبلغ  پایین ۵۰۰ درهمی برای فاطمه (س) مهتر زنان نیز، به همین هدف صورت گرفت.

در روایات، افزون بر این مهریه که جنبه مادی و مالی دارد، مهریه‌های معنوی دیگری نیز برای آن بانوی بزرگ گفته شده است. در روایتی می‌خوانیم که حضرت زهرا (س) از پدر تقاضا کرد که آن حضرت از خدا بخواهند تا مهریه‌اش را شفاعت از مسلمانان گناهکار قرار دهد. این خواسته حضرت مستجاب شد و فاطمه (س) شفیع و واسطه بخشش گناهکاران قرار گرفت و حتی در روایتی داریم آب های زمین مهریه حضرت زهراست.

و این چنین است که ازچنین ازدواج ساده ومبارکی نسلی از شجاعان به پا می‌خیزد که سلسله امامت در آن رشد کرده و در ادامه نیز فرزندانی که بنا به گفته خانم حضرت زهرا تا قیامت نسل ایشان ادامه دارد ورهبری امت اسلام نیز درسلاله ایشان واقع شده است.

و اما امروز ؛ در غرب این جهان و در میان سرکش ترین اقوام جاهل ازدواج های حرام (همجنس) و دیگرباش وشیطانی جای ازدواج حلال را گرفته است و در امت های اسلامی نیز به سبب رسوم دست وپاگیر امر ازدواج بسیار سخت  وهمراه با پذیرش بار مالی بالاست.

شاید زمان آن رسیده است که سنت های زیبای ازدواج از منظر اهل بیت و بزرگان دین را احیا کنیم، سنت هایی که امر ازدواج را محترم شمرده و برای آرامش روح و روان زن و مرد ارزش  بیشتری قائل است.

کمی با خودما فکر کنیم چه کسی برای برگزاری یک مجلس شیک وبسیار زیبا وخاص از خانم دو سرا حضرت زهرا که ملقب به سیده زنان عالم است بهتر؟ ازدواج ایشان چگونه بود؟ وقت آن رسیده که منیت ها را دور ریخته و به سبک اسلام و خداوند زندگی کنیم.

گزارش مرضیه السادات حسینی راد