بیابان‌زایی فرآیندی است که طی آن زمین‌های حاصلخیز به بیابان تبدیل می‌شوند و این فرآیند معمولاً نتیجه خشکسالی، جنگل‌زدایی یا کشاورزی نامناسب است. هنگامی که بیابان‌زایی رخ می‌دهد، بهره‌وری بیولوژیکی از بین می‌رود. روند روزافزون تخریب منابع طبیعی در بسیاری از نقاط جهان، تهدیدی جدی برای بشریت محسوب می‌شود. بیابان‌زایی به‌عنوان یکی از مظاهر این تخریب، کشور‌های در حال توسعه و توسعه یافته را تحت تأثیر قرار داده است. در اجلاس ریو زمین در سال ۱۹۹۲، بیابان‌زایی به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های توسعه پایدار شناخته شد.

معاونت پژوهشی دانشکده مهندسی منابع طبیعی دانشگاه صنعتی اصفهان با همکاری کمیته علم و فناوری کارگروه مقابله با بیابان‌زایی نشست علمی به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی را برگزار کرد.

مهدی عالی‌پور، بیابان‌زایی (تخریب سرزمین) و خشک‌سالی را یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی قرن بیست و یکم نام برد وگفت: بیابان‌زایی به همراه آلودگی‌های زیست‌محیطی، رشد بی‌رویه جمعیت، انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری، عدم امنیت غذایی، تغییرات اقلیمی، کمبود منابع آب شیرین، جهان گرمایی، فقر و بیماری‌های ناشناخته تهدید‌هایی برای جهان عصر حاضر ما هستند.

او بیابان‌زایی را این‌گونه تعریف کرد: بیابان‌زایی، تخریب سرزمین در مناطق خشک، نیمه‌خشک و خشک نیمه مرطوب ناشی از عوامل محیطی و فعالیت‌های انسانی UNCCD است.


عالی‌پور بابیان اینکه ۰.۸ درصد استان جنگل و ۳۰ درصد آن را بیابان تشکیل داده است، می‌گوید: ۸.۷ درصد کشور جنگل و ۲۰.۰۸ درصد بیابان است. درحالی‌که در دنیا ۳۳ درصد را جنگل و ۱۰.۲ درصد را بیابان شامل می‌شود.

اوبه وسعت مناطق بیابانی از جنبه سرانه جمعیت اشاره کردو گفت: در جهان ۰.۲ هکتار به ازای هر نفر، در ایران ۰.۵ هکتار به ازای هر نفر و در استان اصفهان ۰.۶۶ هکتار به ازای هر نفر است.

مساحت مناطق تحت فرسایش بادی در استان را ۲ میلیون و ۸۳۴ هزار و ۴۵۶ هکتار و معادل ۲۶ درصد مساحت استان است و میزان افزایش مساحت مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی طی سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۸ رقم ۹۴۴ هزار و ۸۱۹ هکتار است.

به گفته عالی پور در استان اصفهان ۱۴ کانون بحران فرسایش بادی شناسایی شده است که مجموع خسارات واردشده ناشی از این کانون‌های بحران به منابع زیستی و اقتصادی یک میلیون و ۲۸۳ هزار و ۴۵۰ میلیون ریال است.

مساحت کانون‌های بحران فرسایش بادی در استان یک‌میلیون و ۵۰۵ هزار و ۹۷۸ هکتار معادل ۱۴ درصد مساحت استان است و میزان افزایش مساحت کانون‌های بحران فرسایش بادی در سال‌های ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۸ رقم ۴۱۳ هزار و ۴۰۳ هکتار است.

رئیس اداره امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان به اقدامات انجام‌شده برای مقابله با بیابان‌زایی اشاره کرد و گفت: مطالعه یک‌میلیون و پنج هزار و ۱۳۰ هکتار از کانون‌های بحران فرسایش بادی مقدمه شناسایی نوع عملیات اجرایی برای کنترل فرسایش بادی، جنگل‌های دست کاشت بیابانی به مساحت ۳۰۹۸۴۰ هکتار، کنترل فرسایش بادی، حفاظت از مناطق مسکونی، خطوط مواصلاتی، تأسیسات و اراضی کشاورزی ازجمله اقدامات انجام‌شده است.

او می‌گوید: در این راستا تدوین برنامه جامع مطالعاتی- عملیاتی مدیریت کانون‌های گردوغبار ایران مرکزی، استفاده از واتر باکس پلی‌اتیلن، استفاده از واتر باکس زیست‌تخریب‌پذیر با همکاری شرکت هلندی، کود دهی به پروژه نهال‌کاری، استفاده از نانو رس به‌عنوان مالچ، اجرای تلفیقی پروژه بذرکاری و مدیریت رواناب در مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی در محدوده مشترک مرتع و بیابان، اجرای تعهدات احیایی توسط معدن داران، استفاده از پساب، مشارکت با بسیج سازندگی و احاله مدیریت جنگل‌های دست کاشت در قالب طرح ماده ۳ به‌منظور توسعه صنعت اکو توریسم ازجمله اقدامات انجام‌شده است.