دماوند در جنوب دریای خزر، در ۶۹ کیلومتری شمال‌شرقی تهران و ۲۶ کیلومتری شمال‌غربی شهر دماوند قرار دارد. کوه دماوند آتش‌فشانی نیمه‌فعال است که وجود چندین چشمه گوگردی و چشمه‌های آبگرم دلیلی بر این ادعاست.

فعالیت‌های آتش‌فشانی این کوه از هزاران سال پیش بوده که همین فعالیت‌ها منجر به شکل‌گیری آن شده است. روی دهانه این آتش‌فشان که حدود ۴۰۰ متر قطر دارد را دریاچه‌ای یخ‌زده پوشانده و در پهلو‌های شمالی و جنوبی آن نشانه‌هایی از دهانه‌های قدیمی و کاسه‌های آتش‌فشانی به چشم می‌خورد.

در ارتفاعات دماوند، دمای هوا در تابستان به یک تا ۲ درجه زیر صفر و در زمستان به ۶۰ درجه زیر صفر می‌رسد، برای فتح این قله ۴ مسیر مختلف وجود دراد که در هر مسیر برای کوهنوردان جان‌پناه قرار دارد. 

دماوند در تیر سال ۱۳۸۷ در لیست آثار ملی ایران قرار گرفت و از آن زمان به بعد ۱۳ تیر را روز ملی دماوند نامیدند.

شرایط فعلی آتشفشان دماوند و گاز‌ها و بخاری که از آن خارج می‌شود، همراه با زمین لرزه‌های خفیف که پیرامون آن رخ می‌دهد، همچنین چشمه‌های آبگرم دامنه آن، نشان می‌دهد آتشفشان خاموش نیست، بلکه خفته است.

دماوند کوهی در موقعیت جغرافیایی شمال ایران با ارتفاع ۵۶۱۰ متری است که آن را تبدیل به بلندترین کوه آتشفشانی ایران و خاورمیانه کرده است.

همچنین تاریخ تشکیل این کوه حدود ۳۸۵۰۰ سال قبل است و بیشترین فعالیت‌های آتش فشانی آن مربوط به ۱۰۰ هزار سال قبل بوده که باعث شکل گیری این کوه شده است.

بخش دهانه آتش فشانی این کوه حدود ۴۰۰ متر قطر دارد و روی آن را دریاچه یخ زده‌ای پوشانده است. در قله این کوه در پهلو‌های شمالی و جنوبی نشانه‌هایی از دهانه‌های قدیمی و کاسه‌های آتشفشانی هم دیده می‌شود و قطر کاسه شمالی آن ۹ کیلومتر است.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید در ارتفاعات دماوند در فصل تابستان دمای هوا یک تا ۲ درجه زیر صفر و در زمستان ۶۰ درجه زیر صفر است.

کوه دماوند دارای یخچال‌های طبیعی از جمله: یخچال سیوله (جبهه شمالی) , یخچال دوبی سل (جبهه شمالی) , یخچال عروسک‌ها (جبهه شمالی), یخچال دره یخار (شمال شرقی) , یخچال خورتاب سر، یخچال شمال غربی، یخچال غربی است.

هر ساله کوهنوردان زیادی مسیر دماوند را طی می‌کنند برای فتح این قله ۴ مسیر مختلف در نظر گرفته شده و بیشتر مسیر‌ها جان پناه دارند اما بهتر است برای اولین بار افراد نا آشنا با افراد با تجربه‌تر این مسیر را کوهنوردی کنند. معمولا کوهنوردان برای صعود، از جبهه جنوبی که ابتدای مسیرش جنوب شرقی کوه است استفاده می‌کنند.

دشت شقایق‌های این کوه که در فصل بهار در فاصله ۲۰۰۰ تا ۳۵۰۰ متری دامنه کوه همچون فرشی زیبا منظره‌ای جذاب به کوه می‌دهند از جاذبه‌های دیدنی این کوه به شمار می‌رود.

این منطقه به دلیل موقعیت ویژهٔ آن که از شمال به جنگل و از جنوب به کوه‌های هم مرز کویر مشرف است، میزبان انواع مختلفی از جانوران از جمله روباه، شغال و سگ است. این جانوران تا ارتفاع ۴٬۰۰۰ متری کوه دماوند هم دیده می‌شوند. در این منطقه خرس هم وجود دارد، اما بیشتر در غرب و شمال دیده می‌شود و از ارتفاعات بلند دوری می‌کند.

به جز گراز و خرگوش که در دشت‌های کوهپایه‌ای کوه دماوند زندگی می‌کنند، دیگر جانوران، فصل‌های گرم را در ارتفاعات سپری کرده و با سرد شدن هوا به مرور ارتفاع کم می‌کنند. این جانوران تا ۵٬۰۰۰ متری قله هم بالا می‌روند.

پرندگان شکارچی، عقاب طلایی، جغد تیهو، کبک، بلدرچین، سینه‌سیاه، طوطی و دارکوب از جمله جانداران این منطقه سردسیر هستند.

در سال‌های قبل بحثی مبنی بر انتقال بخش‌هایی از کوه دماوند به مالکیت سازمان اوقاف شده بود، که با پیگیری سازمان محیط زیست سند به نام منابع طبیعی صادر شد.