بسیاری نمی‌دانند که جواهرات ملی ایران یادگار دوران صفویه است؛ نادرشاه افشار نیز بر ارج و قیمت آن افزود و در گذر زمان، ثروتی بزرگ و میراثی تاریخی شد.

تا قبل از صفویه از جواهرات خزانه سلطنتی ایران اطلاعاتی در دست نیست؛ شاهان صفوی بودند که شروع به جمع‌آوری جواهرات ارزشمند کردند و البته جواهرات گران‌بها و مشهوری هم خریدند و بر این مجموعه افزودند؛ دمشان گرم! سیاحانی نظیر «تاورنیه» و «شاردن» توصیفاتی از جواهرات خزانه حکومت صفوی برای تاریخ باقی گذاشته‌اند و البته خبر داده‌اند که: «فرستادگان و جواهرشناسان حکومت صفوی جواهرات را از بازارهای هند، عثمانی و کشورهای اروپایی مانند فرانسه و ایتالیا خریداری کرده و به اصفهان، پایتخت حکومت می‌آوردند».

بعدها که «محمود افغان» به پایتخت صفویان یورش برد و حکومت صفویه برافتاد بخشی از این جواهرات هم غارت شد. بعد نادرشاه افشار آمد و حکومت ایران را پس گرفت و جواهرات را پس گرفت و بر گنجینه ایرانیان افزود و آنگاه «کوه نور» و «دریای نور».

شاهان عشقِ جواهر در عهد قاجار و پهلوی

الماس «دریای نور»

جواهراتی که نادر پس‌آورد

در پایان عصر صفویه بخشی از جواهرات سلطنتی ایران توسط سرداران محمود افغان به هند برده شد و همین سرداران نیز برای نادر دردسرساز بودند و به قلمرو افشاریه حمله می‌کردند و ناامنی ایجاد می‌کردند. نادر چندبار نامه فرستاد به دربار هند که جلوی آنها را بگیرند و حمایتشان نکنند و یک‌بار «محمد شاه گورکانی» که حاکم هند بود فرستاده نادر را کشت و بله، نادر رفت و هند را فتح کرد و جواهرات ایران را هم پس‌گرفت و جواهرات دیگری هم تقدیمش کردند و این‌طوری شد: «محمدشاه شخصاً کلید خزانه سلطنتی خود را به نادرشاه داد و تخت سلطنتی معروف خود، به نام طاووس را نیز از دست داد. تخت طاووس به سمبلی از سلطنت و اقتدار نادر و قدرت او تبدیل شد. در بین جواهرات و زیورآلاتی که نادرشاه از دهلی آورد دو گوهر مشهور و پرآوازه کوه نور و دریای نور نیز بودند... پس از آنکه نیروهای ایرانی دهلی را ترک کردند نادرشاه افشار همه سرزمین‌های سمت شرق رود سند را به محمدشاه بازگرداند».

این‌طوری بود که دو گوهر ارزشمند جهان به خزانه جواهرات ایران رسید و این مجموعه منحصربه‌فرد شد. پس از درگذشت نادر، «کوه نور» از ایران خارج شد و افتاد دست کمپانی هند شرقی و از آنجا رفت روی تاج ملکه بریتانیا؛ دریای نور اما ماند در سرزمین نور.

شاهان عشقِ جواهر در عهد قاجار و پهلوی

«تاج کیانی» که شاهان قاجار استفاده می‌کردند

تاج و تخت تاریخی و کره جغرافیایی!

در دوره زندیه خوشبختانه بلایی سر جواهرات ایران نیامد و در دوره قاجار بر ارزش تاریخی آن افزوده هم شد. فتحعلی قاجار داد «تخت خورشید» یا همان تخت طاووس قاجاری را با جواهرات خزانه ساختند و «تاج کیانی» را ساختند که آراسته به الماس، زمرد، یاقوت و مروارید است و توسط سلاطین قاجار برای تاج‌گذاری استفاده شد.

ناصرالدین قاجار که علاقه زیادی به طلا و جواهر داشت، فرمان داد «کره جواهرنشان» را ساختند که این‌طوری بود: «وزن طلای به کار رفته در این کره ۳۴ کیلوگرم و وزن جواهرات آن ۳۶۵۶ گرم است. تعداد کل جواهراتی که در روی کره نصب شده بالغ بر ۵۱۳۶۶ قطعه است... دریاهای روی کره به وسیله زمرد و خشکی‌ها به وسیله یاقوت نشان داده شده است. آسیای جنوب شرقی، ایران و انگلستان با الماس، هندوستان با یاقوت روشن و آفریقای مرکزی و جنوبی با یاقوت کبود مشخص شده است. خط استوا و سایر خطوط جغرافیایی با الماس نشان داده شده است. قطر کره تقریباً ۶۶ سانتی‌متر است و روی پایه‌ای که تماماً از طلای آراسته به جواهرات است، قرار دارد».

شاهان عشقِ جواهر در عهد قاجار و پهلوی

«کره جواهرنشان» که به دستور ناصرالدین قاجار ساخته شد و نامش در عهد ناصری «کره مبارکه جواهرنشان» بود

بعدها پهلوی اول نیز با این جواهرات «تاج پهلوی» را ساخت که این‌طوری بود: «این تاج ۳۳۸۰ قطعه الماس به وزن ۱۱۴۴ قیراط، ۵ قطعه زمرد به وزن ۱۹۹ قیراط... ۲ قطعه یاقوت کبود به وزن ۱۹ قیراط و ۳۶۸ حبه مروارید غلتان دارد. وزن تاج کلا در حدود دو کیلو و هشتاد گرم است».

شاهان عشقِ جواهر در عهد قاجار و پهلوی

«تاج پهلوی» که پهلوی‌ها استفاده می‌کردند

چی هست؟

در گنجینه جواهرات ملی ایران چه اقلامی هست؟ کیلو ‌کیلو انواع گوهرها هست که یک‌به‌یک‌شان میلیون ‌میلیون و میلیارد میلیارد قیمت دارند و این‌ها هست: «جواهرات و قطعات موجود در خزانه جواهرات ملی در قالب ۳۶ گنجه دسته‌بندی شده‌اند. محتویات این گنجه‌ها بسیار متنوع بوده و به‌طور عمده شامل انواع زیورآلات تزئینی، انواع تاج و نیم‌تاج، انواع جقه (پیش‌کلاه)، گلدان، سرپوش‌های غذا، قلیان، آینه، تنگ‌های مینا، شمعدان، شمشیر، خنجر، سپر، ساعت، قلمدان، انفیه‌دان، اشیای آراسته به یاقوت و لعل، تفنگ، عصا، مدال، سنجاق، گل سینه و... است».

چند است؟

در سال ۱۳۱۶ شمسی بنا به مصوبه مجلس شورای ملی جواهرات ملی ایران به بانک ملی منتقل شد و پشتوانه اسکناس ایران شد. خزانه فعلی جواهرات ملی در خیابان فردوسی تهران یا همان «موزه جواهرات ملی» نیز در سال ۱۳۳۴ شمسی ساخته شد و بعدها همزمان با تأسیس بانک مرکزی در سال ۱۳۳۹ شمسی افتتاح شد و زیر نظر بانک مرکزی قرار گرفت.

حالا قیمت این جواهرات ملی ایران و این گنجینه بی‌نظیر ایرانیان چقدر است؟ پاسخ بانک مرکزی ایران به این سوال این است: «هیچ‌کسی پاسخ این سؤال را نمی‌داند، زیرا در این مجموعه گوهرهایی است که در جهان نظیر ندارد. در پاسخ به این سؤال فقط می‌توان گفت: مجموعه جواهرات ملی ایران از لحاظ هنری، تاریخی و منحصربه‌فرد بودن در شرایطی است که حتی زبده‌ترین کارشناسان و ارزیابان جهان هم نتوانسته‌اند ارزش واقعی یا تقریبی آن را محاسبه کنند».

شاهان عشقِ جواهر در عهد قاجار و پهلوی

موزه جواهرات ملی پر از اشیاء کاربردی و تزئینی مربوط به دوره‌های مختلف تاریخی است

منبع: فارس

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۱۶
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
کسرا
۱۵:۴۸ ۲۱ تير ۱۴۰۱
سلام این ها میراث ملی ما هستند و ما را با تاریخ اشنا میکنند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۲۰:۱۳ ۲۰ تير ۱۴۰۱
یاد طلا و جواهرات عراق و افغانستان افتادم که غارت شد. امیدوارم این اتفاق برا طلاهای ایران نیفته
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۹:۵۳ ۲۰ تير ۱۴۰۱
اینا رو بفروشید خرج مملکت کنید.
Iran (Islamic Republic of)
محمد
۱۷:۵۳ ۲۰ تير ۱۴۰۱
دریای نور وکوه نور درایران است.
Iran (Islamic Republic of)
مهری
۱۶:۱۷ ۲۰ تير ۱۴۰۱
واقعا علت تهیه این گزارش با این همه دقت وجزئیات چیه؟
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۲:۰۰ ۲۰ تير ۱۴۰۱
آقا کجاست آدرسشو بدین برین(((:
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۲۹ ۲۰ تير ۱۴۰۱
یه سوال: کاربرد عملی این ثروت منحصر به فرد چیه؟ میتونه به عنوان پشتوانه چاپ اسکناس و اوراق مالی باشه؟ هست؟ لطفا اگه کسی میدونه پاسخ بده...
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۲۱ ۲۰ تير ۱۴۰۱
سلام، بله دوست عزیز، اینها پشتوانه پول ملی هست.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۳:۳۹ ۲۰ تير ۱۴۰۱
طلا و جواهرات پشتوانه پول ملی هر کشور هست هر چه کم بشن ارزش پول پایین تر می اد و هر چه بیشتر بشن ارزش پول بالاتر میره
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۸:۲۱ ۲۱ تير ۱۴۰۱
در جواب پاسخ بعضی دوستان معلومی چرا کشور افغانستان ارزش پولش از ایران بیشتره فکر کنم آنها اقیانوس نور را دارند بابا این چرت و پرتا چیه ما که چیزی جز بی ارزشی پول ندیدیم
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۱:۲۳ ۲۰ تير ۱۴۰۱
یکی از این جواهرات را با شرکت بنز عوض کنید به به به
Iran (Islamic Republic of)
سجاد
۱۰:۵۳ ۲۰ تير ۱۴۰۱
مگه گنجینه جواهرات و ذخیره طلا پشتوانه پولی کشور نیست
پس چرا با وجود گنج هایی با ارزش بینهایت پول ما آنقدر ضعیفه
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۳۸ ۲۰ تير ۱۴۰۱
رضا میرپنج خائن
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۴:۱۳ ۲۰ تير ۱۴۰۱
حیف اسم رضا
که به این شاه بی غیرت بدهند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۰:۱۱ ۲۰ تير ۱۴۰۱
دشمنان ایران چشم طمع به این گنجینه دارن .و داشتند ‌‌.
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۹:۵۲ ۲۰ تير ۱۴۰۱
باید خیلی تلاش شود این گنجینه ها که از نسلهای پیش
میراث برای کشور ما مانده همچنان حفظ شود ویک قانون
وپروتکول قوی برای انها نوشته وثپت شود