برای مقابله با معضلات زیست‌محیطی اتحادیه یا سازمان تشکیل شود

رئیس جمهور صبح امروز سه‌شنبه در «نشست منطقه‌ای وزیران محیط زیست» که با حضور وزرا و مقامات ۱۱ کشور منطقه در محل موزه دارآباد تهران برگزار شد، با قدردانی از فعالان این عرصه، دغدغه حفاظت از محیط زیست را یک اولویت اجتناب‌ناپذیر توصیف کرد و گفت: توسعه یافتگی اقتصادی و صنعتی برای همه کشورها یک ضرورت است، اما قطعا این توسعه یافتگی باید فرع بر حفاظت از محیط زیست باشد.

حجت‌الاسلام رئیسی با بیان اینکه تا محیط زیست برای مردم محیطی امن و آ‌رام نباشد، توسعه یافتگی در دل و جان مردم و در نظام اقتصادی و اجتماعی در جای درست خود قرار نمی‌گیرد، افزود: اگر این شرط محقق نشود، آن توسعه صنعتی و توسعه یافتگی تبدیل به تهدیدی علیه جان انسان‌ها می‌شود، پس حفظ محیط زیست، مسئله‌ای بسیار مهم و دارای اولویت است.

رئیس جمهور با ابراز خرسندی از اینکه کشورهای دوست و همسایه توجه خود را به موضوع مهم و بین نسلی محیط زیست و لزوم حفاظت از آن متمرکز کردند، اظهار داشت: معتقدم که این موضوع می‌تواند زمینه همکاری‌های گسترده بین کشورها باشد.

حجت‌الاسلام رئیسی با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که در قانون اساسی خود به مسئله محیط زیست توجه کرده و آن را به عنوان لازمه حیات اجتماعی رو به رشد برای بشر معرفی کرده است، تصریح کرد: تخریب محیط زیست که خود معلول نابرابری‌های اجتماعی و سیاسی و همچنین استفاده غلط از طبیعت است یکی از عوامل مهم تضییع حقوق انسان‌ها به شمار می‌آید.

رئیس جمهور خاطرنشان کرد: در نگاه اسلام مفهوم خلقت، فراتر از طبیعت است و بشریت نه تنها نسبت به محافظت از طبیعت مسئول است، بلکه به عنوان کارگزاری از درون نظام خلقت الهی هرگونه رفتار، کردار و حتی اندیشه او در تعادل این نظام موثر است. لذا یک انسان نیکوکار، دارای رابطه تعاملی با خلقت و نه بهره‌کشی از آن است.

حجت‌الاسلام رئیسی با بیان اینکه چنین انسانی دوام‌بخش نظام خلقت الهی است، گفت: این زاویه نگاه، با رویکرد برخی افراد که معتقدند باید به هر شکلی از طبیعت بهره‌ جست، کاملا متفاوت است.

رئیس جمهور با اشاره به اینکه جهان کنونی با مشکلات فراوان زیست محیطی فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی روبروست، افزود: در منطقه غرب آسیا با معضلات متعدد زیست محیطی از جمله تغییرات آب و هوایی، طوفان‌های گرد وغبار و آلودگی‌های منابع زیستی مواجه هستیم.

حجت‌الاسلام رئیسی ادامه داد: بدون تردید کاهش امنیت زیستی و غذایی، ایجاد آلودگی‌ها، برداشت بی‌رویه از منابع تجدیدناپذیر و کاهش تنوع زیستی، منجر به کاهش رفاه عمومی و تاثیر منفی بر اقتصاد و سلامت ساکنان این مناطق شده است. از طرفی زیاده‌خواهی‌های نظام سلطه، تروریسم، محروم نگه داشتن دولت‌ها و ملت‌های منطقه از عرصه دانش، فناوری و مشارکت در تصمیم‌گیری، سبب بروز چالش‌های محیط زیستی غیرقابل جبران شده است.

رئیس جمهور همچنین رویکرد برتری طلبانه دولت‌های غربی در طی قرن‌های گذشته و دست اندازی بدون حد و اندازه آنها بر منابع طبیعی به خصوص در کشورهای تحت استعمار و تولید انواع آلاینده‌ها در نقاط مختلف جهان برای رسیدن به توسعه اقتصادی کنونی را یکی از عوامل اصلی بروز مشکلات زیست محیطی دانست و تاکید کرد: بر این اساس به طور طبیعی، این انتظار وجود دارد که آنها مسئولیت بیشتری در این زمینه بر عهده بگیرند، نه اینکه این موضوع تبدیل به مسیری برای نوع جدیدی از استعمار در فناوری شود و استعماری نو را رقم بزند.

حجت‌الاسلام رئیسی در ادامه سخنانش با بیان اینکه در آیات نورانی قرآن یکی از ویژگی‌های ظالمان، نابودی طبیعت و نسل بشر معرفی شده است، اظهار داشت: از محوری‌ترین نکاتی که در سخنرانی ویدئویی سال گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل بر آن تاکید کردم، ضرورت حفظ محیط زیست و چالش‌ها و آفت‌هایی بود که عدم توجه به محیط زیست می‌تواند برای جهان و طبیعت ایجاد کند و نسل بشر را به خطر بیندازد و توجه همه کشورها را به این موضوع بسیار مهم و ضروری جلب کردم.

رئیس جمهور تصریح کرد: نکته مهمی که امروز ضرورت دارد مورد توجه این جلسه و نشست باشد، این است که باید به مساله حفاظت از محیط زیست، به دور از تشریفات معمول اداری و سازمانی و روابط دیپلماتیک بین کشورها، به عنوان یک امر بسیار مهم توجه شود.

حجت‌الاسلام رئیسی با اشاره به اینکه بحث‌های رسمی بین کشورها، غالبا تعارفات بین‌المللی و دیپلماسی مرسوم است، خاطرنشان کرد: از رئیس محترم سازمان محیط زیست، وزرای شرکت‌کننده و صاحب نظرانی که در این جمع حضور دارند، می‌خواهم که این مسئله را به دور از تعارفات معمول دیپلماتیک و نگاه‌های سیاسی ببینند، درباره آن بیاندیشند و راهکارهای موثر حفاظت از محیط زیست را طراحی و دنبال کنند، چرا که تعارفات معمول مانع از این می‌شود که به نتیجه بایسته و شایسته برسد.

رئیس جمهور گفت: جمهوری اسلامی ایران با تدوین قوانین ملی از جمله اصل مترقی پنجاهم قانون اساسی و همچنین با تأسی از آموزه‌های دینی و تکیه بر دانش بومی و اولویت‌بخشی به ارزش‌هایی همچون عدالت، برابری، قناعت و احترام به طبیعت، در کنار عضویت در مجامع بین‌المللی زیست محیطی، توجه ویژه‌ای به حفاظت از محیط زیست داشته و اقدامات موثری برای ارتقا و بهبود شرایط محیط زیست و رفع آلودگی‌های ایجاد شده در کشور کرده است.

حجت‌الاسلام رئیسی با بیان اینکه در سال‌های گذشته تلاش‌هایی برای به کارگیری توان علمی و تخصصی کشور در زمینه دستیابی به پایداری و عدالت محیط زیستی به کار گرفته شده است، افزود: تاکید می‌کنم که یکی از ابعاد اساسی در نوع ارتباطات ما با همسایگان و در سیاست خارجی، رعایت حق همسایگی است.

رئیس جمهور با تاکید بر اینکه همه باید حق همسایگی را در قبال یکدیگر رعایت کنند، اظهار داشت: وقتی سخن از حق است به طور طبیعی در کنار آن تکلیفی هم هست؛ حق بی تکلیف نمی‌شود. باور دارم که حق همسایگی و رعایت محیط زیست یکی از حقوق همسایگی است. سیاست همسایگی و حق همسایگی، توجه به مسئله محیط زیست را ایجاب می‌کند.

حجت‌الاسلام رئیسی  ادامه داد: مقابله با برخی از چالش‌های محیط زیستی از جمله بحران افزایش و شدت طوفان‌های گرد و غبار، موضوعی فرامرزی و نیازمند عزم بین‌المللی و منطقه‌ای است. ساز و کار حل مسائل محیط زیستی در گرو همکاری و همگرایی منطقه‌ای است و جمهوری اسلامی ایران از همکاری و همگرایی منطقه‌ای برای برون رفت از این چالش‌ها در راستای بهبود و ارتقای وضعیت محیط زیست استقبال می‌کند.

رئیس جمهور با بیان اینکه نَفْس برگزاری این نشست، نشان از اراده جمهوری اسلامی برای دنبال کردن موضوع حفاظت محیط زیست در منطقه است، تصریح کرد: پیشنهاداتی را به این نشست ارائه می‌کنم تا در کارگروه‌ها و جلسات مورد بررسی قرار گیرد. آنچه بر هیچ‌کس پوشیده نیست، ضرورت همکاریِ شایسته همسایگان برای دستیابی به یک نگاه و اقدام مشترک در موضوع محیط زیست، است.

حجت‌الاسلام رئیسی با اشاره به اینکه برای دستیابی به این نگاه و اقدام مشترک، نیازمند یک تقسیم کار بین کشورها هستیم، خاطرنشان کرد: تقسیم کار بین کشورها می‌تواند فضای همکاری را تقویت و به مقابله موثرتر و رفع مخاطرات محیط زیست از جمله طوفان‌های گرد و غبار که امروز دغدغه و نگرانی اصلی کشورهای منطقه است، کمک کند.

رئیس جمهور گفت: نکته بعد این است که باید برای مدیریت و بهره‌برداری از منابع آب، هوا، خاک، مدیریت پسماندها، زباله‌های شهری، صنعتی، کشاورزی و کنترل دخالت در اکوسیستم‌ها، ضوابط و برنامه‌های منطقه‌ای تدوین و در دستور کار قرار گیرد.

حجت‌الاسلام رئیسی افزود: جمهوری اسلامی ایران به عنوان بزرگترین دارنده منابع انرژی پاک، آمادگی دارد برای کاهش آلودگی‌ها و حفاظت از محیط زیست، تجارب و دانش زیست فناوری خود را در اختیار دیگر کشورها به ویژه همسایگان عزیز خود قرار دهد.

رئیس جمهور در ادامه تشریح پیشنهادات خود تاکید کرد: برای مقابله پایدار با معضلات زیست محیطی، ایجاد یک اتحادیه یا سازمان برای همکاری‌های زیست محیطی کشورهای غرب آسیا، می‌تواند همکاری‌های منطقه‌ای این کشورها را ساماندهی کند.

حجت‌الاسلام رئیسی اظهار داشت: نکته مورد توجه دیگر برای این همکاری این است که به منظور تحقق اهداف مندرج در قطعنامه‌های سازمان ملل که بسیاری از آنها با پیگیری‌های جمهوری اسلامی ایران انجام شده است، تاسیس یک صندوق منطقه‌ای برای پشتیبانی مالی از اقدامات اجرایی در میدان عمل، ضرورت دارد.

رئیس جمهور ادامه داد: بنابراین پیشنهادات جمهوری اسلامی ایران شامل تاسیس یک سازوکار و سازمان در قالب اتحادیه منطقه‌ای، ایجاد صندوق مالی به عنوان پشتوانه مالی اقدامات اجرایی، لزوم انجام نوعی از تقسیم کار بین کشورهای عضو و تشکیل دبیرخانه این اتحادیه به منظور پیگیری مجدانه مصوبات است چرا که اگر دبیرخانه نباشد، مصوبات این تشکیلات آنچنان که شایسته است، دنبال و اجرا نمی‌شود.

حجت‌الاسلام رئیسی تصریح کرد: هرگونه کوتاهی در این رابطه خسارت جدی و جبران‌ناپذیری برای مردم و زیست بوم دارد که باید از آن پرهیز کرد. گذر زمان به نفع ما نیست و باید در این زمان محدود هم تصمیمات قاطع و جدی گرفت و هم به دنبال اجرای این تصمیمات و مصوبات بود.

رئیس جمهور اظهار امیدواری کرد که در این نشست با اراده جدی شرکت‌کنندگان، برای حفاظت از محیط زیست، تصمیمات شایسته‌ای گرفته شود و به دنبال این تصمیمات، ساز و کار لازم با اراده کشورها در راستای ایجاد تغییر در وضعیت محیط زیست منطقه ایجاد شده و مجموع این اقدامات بتواند کمک بسزایی در حفاظت از محیط زیست منطقه نماید.

حجت‌الاسلام رئیسی همچنین گفت: امیدوارم برگزاری این نشست برای ایران و کشورهای منطقه منشأ برکت و جلوه‌ای از همبستگی، همکاری و همراهی برای دیگر مناطق عالم باشد، تا ببینند این همگرایی و همکاری توانسته یک کار نو‌ را در منطقه رقم بزند، مشکلات زیست محیطی را برطرف و محیط را برای زندگی و پیشرفت مردم، کاملاً آرام و ایمن کند.

پیش از سخنان رئیس جمهور دکتر علی سلاجقه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، در سخنانی با اشاره به تأکیدات رئیس جمهور بر اولویت دادن به ارتباط با کشورهای همسایه، دیپلماسی زیست محیطی را پیش درآمدی بر دیپلماسی همسایگی عنوان کرد و گفت: مصمم هستیم با ایجاد همگرایی منطقه‌ای، چالش‌های زیست محیطی از جمله پدیده گرد و غبار را مهار کنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه متأسفانه برخی سازمان‌ها و نهادهای بین‌المللی مسئول در حوزه محیط زیست به بهانه تحریم به وظایف قانونی خود عمل نمی‌کنند، تصریح کرد: چنین رویه‌ای قطعاً قابل قبول نخواهد بود و این سازمان‌ها باید با محوریت قرار دادن محیط زیست نقش خود را در جنبه‌های مالی و مدیریتی به نحو مطلوب ایفا کنند.

نشست منطقه‌ای وزیران محیط زیست کشورهای منطقه به ابتکار جمهوری اسلامی ایران و با شعار «همکاری‌های محیط زیستی برای آینده‌ای بهتر» با هدف بررسی راه حل‌های رفع مشکلات محیط زیستی منطقه بویژه معضل گرد و غبار با حضور وزرا و مقامات ارشد ۱۱ کشور غرب آسیا در تهران برگزار شد.