مدیرکل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری رمز و راز ماندگاری آیین جریده را نمایانگر و بیانگر آیین، فرهنگ و تمدن مردم با اصالت نوش آباد دانست و گفت: دوام و قوام ماندگاری آیین جریده فرهنگ ناب عاشورا برخاسته از احساسات پاک و نیت بانیان آن علاوه بر اخلاص بی بدیل مردم نوش آباد، احساس ناب و نیت نیاکان، تلاش و توسل خاندان مقصودی حتی قطره قطره اشک چشم آنان برای کسانی است که در هزارههای تاریخ علاقهمند بیداری و روشنگری و حقیقت طلبی هستند.
علیرضا ایزدی افزود: امام حسین (ع) نام ماندگاری تمام قرون و اعصار برای تمامی جستجوگران فطرت، فضیلت و حقیقت است.
او با تاکید بر اینکه عاشورا، دانشگاهی که انسانیت در آن موج میزند اظهار داشت: هنوز پس از ۱۴۰۰ سال وقتی نام حضرت زینب (س) میآید کسانی جان در طبق اخلاص گذاشته و به نام مدافعان حرم عاشقانه خالصانه و صادقانه آواز ماندگاری را با تبعیت از فیلم کربلا معنا میکنند.
به گفته او، ماندگاری عاشورا و آیینهای آن نشان گرفته از شعور حسینی در کنار شور حماسی و معنوی آن در تمام تاریخ است.
جریته (جریده) نوعی از علم و نماد کهن عزاداری
پژوهشگر آیینی و فرهنگ و ادب عامه گفت: جریته (جریده) نوعی از علم است که ریشههای کهنی برای آن میتوان جستجو کرد.
محمد خداداد افزود: جریده نماد عزاداری است که به علت شباهت با برگ درخت خرما به «جریده النخل» نیز مشهور است.
او تصریح کرد: جریده را به دلیل مجموعه نشانها و نمادهای در آن به جریده (روزنامه)ای تشبیه کردهاند که تبلور دهنده وقایع کربلا است.
به گفته او، کشکول، (مشک) خیمه، دست (پنجه)، پارچههای رنگارنگ، مهرهای بلورین یا نمکین، تیغه یا علم، چراغ و آیینه نمادهای جریده است.
مدیر اجرایی مرکز کاشان شناسی دانشگاه کاشان ادامه داد: جریده در پیرامون خود آداب و پیوستهایی از جمله بابا (متولی و صاحب جریته)، اجازه نامه داشتن برای جریته برداری، دیگ جوش دادن (نذری دادن)، داشتن موقوفات و رعایت کسوت دارد.
خداداد اظهار داشت: پیوستگی با مراسم سنگ زنی، عجین بودن با نام حضرت عباس (نمادهای جریته، زمان جریته برداری و نذری جریته)، حرمت نگه داشتن و روشن بودن چراغ جریته در طول سال، تبرک آب ریخته شده در داخل کشکول جریته و آذین بندی و شستن جریته از دیگر آداب و پیوستهای جریده است.
او با اشاره به اینکه در قدیم در کاشان حدود ۱۵۰ جریته وجود داشته که اکنون حدود ۴۲ جریته آن مستند نگاری شده است یادآور شد: جریتههای متعددی همراه دستههای عزاداری نیز در بیدگل بر میدارند.
به گفته او، همچنین جریته در آران و دیگر بخشهای منطقه هم وجود دارد، اما آئین جریته شویی در نوش آباد در ششم محرم و جریته برداری در شب تاسوعا در فهرست میراث ناملموس به ثبت رسیده است.
جریته شعری خاص از جمله این بیت دارد:
چون عزای حسین شود برپا
گو بیا این جریته را بردار
یکی از بانیان آیین «جریده شویی و جریده برداری» در نوش آباد نیز با تاکید بر اینکه جریده حدود ۲۰۰ سال قدمت دارد گفت: یک قرن قبل خاندان فرزین از جمله جعفرخان فرزین آیین جریده برداری را همراه با سوگواری و عزاداری هیأتهای مذهبی در قلعه خشتی سیزان نوش آباد انجام میدادند.
ماشاالله مقصودی افزود: پس از خاندان فرزین نیابت انجام این آیین به پدر وی مرحوم ارباب فرجالله مقصودی سپرده شد که تا کنون در این خاندان انجام میشود.
او با بیان اینکه حتی به یاد دارد در کودکی وی مادرش مرحومه سیده ننه آغابیگم طالبی نوش آبادی خودش از یک ماه قبل از محرم جریده را بر دوش میکشیده و برای ایام تاسوعا و عاشورای حسینی با کمک بانوان همسایه شستشو و آماده میکرده است گفت: مادرش با همکاری بانوان هیات قاسمی پس از شستشوی جریده را با پارچه و سایر پیوستهای آن تزیین و آراسته میکردند.
آیین «جریده شویی و جریده برداری» در نوش آباد به شماره ۱۷۱۷ دیماه ۹۷ در فهرست آثار ناملموس میراث فرهنگی کشور به ثبت رسیده است.
آیین خیمه کوبی، سقایی نوش آباد از دیگر آیینهای نوش آباد ثبت شده در فهرست میراث ناملموس است.
نوش آبادِ هفت هزارساله که به عنوان یکی از مقاصد گردشگری مذهبی در ماه محرم معرفی شده است در ۳ کیلومتری غرب آران و بیدگل قرار دارد.
اجرای آیین خیمه سوزی و بنی اسد و دفن شهدای کربلا نیز عصر یازدهم و دوازدهم محرم پذیرای عاشقان اهل بیت (ع) و سوگواران محرم حسینی است.