علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی در برنامه صف اول به سوالات زیر درباره حوزه پولی و بانکی پاسخ داد.

بانک مرکزی با پدیده رمزارزها چگونه برخورد کرده است؟

صالح آبادی: هنوز کشورهای مختلف دنیا رمزارزها را به رسمیت نشناخته اند و در برخی کشورها نیز مثل چین ممنوع است. سال ۹۹ دولت آیین‌نامه‌ای را تصویب کرده تا افراد با مجوز قانونی  امکان استخراج رمزارز استخراج داشته باشند و رمزارز برای واردات استفاده شود.

 خرید و فروش یا مبادله رمزارزها  و سرمایه‌گذاری ممنوع است اما استخراج و استفاده برای واردات کالا ممکن است. مقرراتی آماده کردیم تا با هماهنگی وزارت صمت از رمزارزها برای واردات بهره‌برداری شود که هفته آینده اعلام می شود.

رمزارز ملی به کجا رسید؟

صالح آبادی: رمز ریال یا ریال دیجیتال جایگزین اسکناس ریال است و کارهای آن در بانک مرکزی انجام شده است. طبق وعده به صورت آزمایشی در شهریور ماه اجرایی می‌شود.

ناشر ریال دیجیتال بانک مرکزی است و مردم می‌توانند بجای اسکناس از آن استفاده کنند.

در چین  چنین اقدامی انجام شده و ۷۵ میلیون نفر از یوآن دیجیتال استفاده می‌کنند.

وضعیت ساماندهی کارتخوان ها چطور است؟ همه کارتخوان ها شناسنامه دار شده اند؟

صالح آبادی: قانون پایانه‌های فروشگاهی بیش از ۲ سال است که در مجلس تصویب شده روی زمین مانده بود و اتصال کارتخوان‌ها به سامانه مالیاتی برقرار نشده بود.در دولت سیزدهم این کار شروع شد.

اکنون بیش از ۸ میلیون کارت‌خوان ساماندهی شد و این پروژه شب گذشته به اتمام رسید. الان کارتخوانی که پرونده مالیاتی نداشته باشد در کشور وجود ندارد.

ساماندهی کارتخوان ها اکنون دیگر در اختیار سازمان مالیاتی است که باید مراحل بعدی را پیگیری و اجرایی کند.

چرا درآمدهای مالیاتی به درستی در ایران اجرا نمی شد؟

صالح آبادی:  در طول سالیان گذشته اقتصاد ایران نفتی بوده و دولت ها عموما از درآمدهای نفتی استفاده می‌کردند و نقش مالیات در بودجه دولت کمرنگ بود.

مقام معظم رهبری از ۳۰ سال قبل  به جایگزینی درآمدهای غیرنفتی به جای نفتی تاکید داشته‌اند. برای تحقق این امر باید نسبت درآمدهای مالیاتی در بودجه دولت افزایش پیدا کند که نیاز به زیرساخت دارد.

بخشی زیرساخت‌های بانکی و فناوری محور یا قانونی است  طرح مالیات بر عایدی سرمایه که در مجلس مطرح شده به این منظور بوده است.

فرارهای مالیاتی با شفافیت در حوزه پولی و اقداماتی مثل اجرای پایانه های فروشگاهی جلوگیری می شود. هرچه شفافیت بیشتر باشد نه در حق دولت ظلم می‌شود و نه در حق مودی مالیاتی .

به مرور دولت می تواند درآمدها را از طریق مالیات افزایش دهد و نقش نفت در بودجه کشور کمرنگ تر شود. درآمدهای نفتی صرف سرمایه گذاری در حوزه های زیرساختی کشور شود. این کار حجم صادرات نفت و گاز و پتروشیمی را می تواند افزایش دهد.

در این شرایط علی رغم محدودیت ها ارز کشور تامین شده و الان وضعیت خوب است تا پایان تیرماه بیش از ۱۴ میلیارد دلار تامین ارز برای واردات کالاها در سامانه نیما انجام شده که بیش از ۸۰ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته است.

باید جهت گیری به این سمت باشد درآمدهای دیگری جایگزین درآمد نفت شود.

لیست ابربدهکاران بانکی در دولت سیزدهم منتشر شد، چرا شفافیت در حوزه مالی و پولی مهم است؟

صالح آبادی: در گذشته مقرراتی نبود تا اسامی ابربدهکاران به مردم گفته شود. الان بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۱ اسامی ابربدهکاران بانکی با بدهی بالای ۱۰۰ میلیارد تومان در سایت بانک مرکزی در هر فصل منتشر می‌شود.

طبق تعاریف بانک مرکزی اقساط عقب افتاده تا ۶ ماه در طبقه سررسید گذشته،  از ۶ تا ۱۸ ماه در طبقه معوق و از ۱۸ ماه به بعد در طبقه مشکوک الوصول قرار می گیرد که اسامی همه آن‌ها به تفکیک در سایت بانک مرکزی منتشر می‌شود.

اگر یک شرکت تولیدی است و دلایل موجه داشته باشد بانک‌ها همراهی و امهال می‌کنند اما کسانی که اینگونه نیستند و بدهی خود را پرداخت نمی‌کنند پیگیری و  با آن‌ها برخورد می‌شود.

  افشای اسامی ابربدهکاران بانکی و ایجاد شفافیت در این بخش باعث شد در وصول مطالبات اقدام موثر و قابل توجهی انجام شود.

یکی از موضوعات اصلاح نظام بانکی همین است که بخشی از اموال و دارایی‌های بانک‌ها منجمد تلقی می‌شود که باید از حالت انجماد خارج شود. تا بانک بتواند فرآیند تسهیلات دهی را دنبال کند.

یکی از موضوعاتی که همیشه اقتصاد را درگیر می کند نقدینگی است که هر زمان به یک سمتی حرکت می کند، الان وضعیت نقدینگی چطور است و برای کنترل آن چه برنامه ای دارید؟

صالح آبادی:  یکی از دلایل افزایش نقدینگی ، پایه پولی است که عناصری دارد. یکی از آنها خالص دارایی‌های خارجی(  ارز حاصل از نفت، فرآورده و...) است. خالص دارایی‌های خارجی که در پایه پولی اثرگذار است تا پایان تیرماه نسبت به سال گذشته منفی بوده است؛ یعنی هر ارزی که از دولت گرفته ایم به فروش رسیده و ریال جمع شده است.

عنصر دیگر بدهی دولت به بانک مرکزی است که  در وضعیت مناسبی قرار دارد و دولت حداقل استفاده را (نزدیک به صفر) از تنخواه داشته است.

عنصر دیگر اوراق منتشر شده دولت است که می‌تواند در پایه پولی موثر باشد، این بخش هم به خوبی تحت کنترل قرار گرفته است.

بانک مرکزی از ابتدای سال تا کنون بیش از  ۳۰ همت اوراق دولتی واگذار کرده و ریال را از بازار جمع کرده است.

مقوله دیگر  بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی است  که کنترل شده است. بخشی به اصلاح نظام بانکی بر می گردد.

اصلاح نظام بانکی در کنترل نقدینگی بسیار مهم است و برنامه های متنوعی برای آن داریم. رشد ترازنامه بانک‌ها، کفایت سرمایه بانک‌ها و معوقات بانکی کنترل می‌شود.

 شاخص‌های سلامت تمام بانک‌های کشور ارزیابی شده و در هرشاخص به خود بانک اعلام کردیم تا آن بانک برای اصلاحات خودش به بانک مرکزی برنامه دهد.

هر بانک باید برنامه را به کمیته اصلاح نظام بانکی بانک مرکزی اعلام  کند در آن کمیته مصوب شود و طبق زمان‌بندی اصلاحات را انجام دهد. مسیر اصلاح نظام بانکی پیش می رود.

انضباط بانک ها مهم است و اینکه اجازه اضافه برداشت مخرب نیز به بانک‌ها داده نمی‌شود.

در واقع اصلاحات نظام بانکی با همکاری و همراهی خود بانک‌ها دنبال می‌شود و مسیر اصلاح نظام بانکی در بخش‌های مختلف پیش‌ می‌رود. کمیته پایه پولی کمیته نقدنگی در بانک مرکزی داریم که مرتب این شاخص ها را رصد می کنند.

اگر بانکی متخلف شناخته شد، با آن چه می کنید؟

صالح آبادی: در شورای پول  و اعتبار مصوب شد بانکی که این شاخص ها را رعایت نمی کند سپرده قانونی بانک متخلف تا ۱۵ درصد قابل افزایش است. و بانک مرکزی بر اساس سازو کاری که دارد این سپرده قانونی را از آن بانک دریافت می کند.

دولت اصلاحات نظام بانکی را کلید زده، شاخصه های این اصلاحات چیست؟

صالح آبادی:  استقراض از بانک مرکزی خط قرمز دولت است. درآمدهای دولت ماهیانه پایش می‌شود و اموال منجمد دولت نیز فروخته خواهد شد تا به منابع بانک مرکزی دست‌اندازی نشود.

 دولت به خوبی برای مدیریت درآمدها و هزینه‌ها برنامه‌ریزی می‌کند و انضباط مالی را رویکرد اصلی خود قرار داده است. اصلاح رابطه بانک مرکزی و بانک ها به خوبی انجام شده است

گام بعدی  اصلاح رابطه بانک‌ها و مشتریان است که  اقداماتی همچون احرازهویت الکترونیک، امضای الکترونیک و سفته الکترونیک در شبکه بانکی اجرایی شده است.  سهولت دسترسی مردم به خدمات بانکی و تسهیلات بانکی  انجام شده است.

تکالیف بانک ها باید متناسب با توان بانک ها باشد.  تسهیلات  اولویت دار به بانک‌ها اعلام می‌شود، مثلا در تسهیلات خرد، تسهیلات ازدواج و فرزندآوری اولویت دارد که به بانک‌ها ابلاغ شده است. اوایل امسال بسته تسهیلات خرد را به شبکه بانکی ابلاغ کردیم.

تامین سرمایه در گردش بنگاه ها تامین مواد اولیه در اولیوت تسهیلات کلان بانک ها قرار دارد.

از مهمترین اصلاحات رابطه مردم با بانک ها است چه امکانی فراهم شده تا بحث ضامن وام بانکی حل شود؟

صالح آبادی: بسته تسهیلات و دسترسی های خرد مردم به شبکه بانکی را تصویب کردیم.

در بخش تسهیلات خرد دستورالعملی به بانک ها داده ایم. وثایق و تضامین بانکی به قدری تسهیل شده است که اگر مشتری خوش حساب باشد و رتبه اعتباری مناسب داشته باشد صرفا با یک قرارداد یا نهایتا یک ضامن هم بتواند تسهیلات را دریافت کند.

اگر بانکی بیش از یک ضامن معتبر را درخواست کند خلاف قانون بودجه است و اگر کسی شکایتی در این خصوص دارد مطرح کند.

بانک مرکزی چه امکانی برای شرکت های دانش بنیان فراهم کرده اند؟

صالح آبادی:  یکی از مهمترین ضروریات امروز کشور حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان است. جوانان نخبه ما در میادین مختلف می‌درخشند و باید از آن‌ها حمایت لازم صورت بگیرد.

مانده تسهیلات به شرکت‌های دانش‌بنیان تا پایان تیرماه ۷۹ همت است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ درصد بیشتر شده است.حمایت از دانش‌بنیان‌ها در شبکه بانکی ادامه خواهد داشت.

به ۱۷۱۵ شرکت دانش بنیان تسهیلات (۲۷ همت) پرداخت شده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل بیش از ۸۰ درصد رشد داشته است.

آمار تسهیلات تکلیفی به چه صورتی است؟

صالح آبادی: روند پرداخت تسهیلات تکلیفی مطلوب است. از ابتدای سال تا پایان تیرماه ۳۴۳ هزار فقره تسهیلات ازدواج به مبلغ ۴۷ همت در کشور پرداخت شده است.

تسهیلات فرزندآوری نیز ۲۴۱ هزار فقره به مبلغ ۹۶۰۰ میلیارد تومان پرداخت شده که روند بسیار خوبی است. تا پایان سال حتما نسبه به سال قبل رشد مناسبی خواهد داشت.

وضعیت ارز توافقی چطور است؟

صالح آبادی: ارزهای توافقی بر مبنای عرضه و تقاضا در شبکه بانکی عرضه می‌شود. حجم معاملات ارز توافقی به طور قابل توجهی درحال افزایش و تعمیق است به گونه‌ای که امروز در بازار اثرگذار است.

امروز ارز توافقی در بازار ارز کشور آرامش ایجاد کرده است و عرضه ارز همواره بیشتر از تقاضا شده است.

امروز در مسیر حکمرانی ریال و شفافیت حداکثری حرکت می‌کنیم و در جلوگیری از فرارهای مالیاتی و پولشویی بسیار اثرگذار است.

وضعیت تخصیص ارز اربعین به چه صورتی است؟

صالح آبادی: در خصوص تخصیص ارز به زائرین تلاش می‌کنیم نسبت به سال های گذشته خدمات خوبی به مردم برای زیارت اربعین ارائه کنیم. برخی به دینار نیاز دارند که تدابیر لازم صورت خواهد گرفت و به مردم اعلام خواهد شد.