در دهه پیش رو، در سال ۲۰۳۳ ناسا و چین تصمیم دارند تا برای نخستین بار در تاریخ، فضانورد به مریخ ارسال کنند. این مسئله، چالش‌های مختلفی از مسائل لجستیکی گرفته تا مسائل فنی از جمله اطمینان یابی از این که آیا این فضانوردان می‌توانند با زباله‌های خود کنار آمده و آیا آن‌ها برای ماه‌ها غذا و آب کافی خواهند داشت، با خود به همراه خواهد داشت.

اما یکی از مسائلی که باید بیشتر به آن توجه شود، سلامت و امنیت فضانوردانی است که قرار است ماه‌ها در فضا سفر کرده و بدن آن‌ها در معرض تشعشعات کیهانی و جاذبه کم قرار گیرد. نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر این که پس از ماه‌ها قرار گرفتن در معرض جاذبه پایین، بدن فضانوردان آیا در پذیرش جاذبه معمول دچار مشکل خواهد شد یا خیر.

برای تعیین این که آیا این نگرانی‌ها به جا هستند یا خیر، تیمی از متخصصان پزشکی فضایی از «دانشگاه ملی استرالیا» مدلی ریاضی را برای پیش بینی این که آیا فضانوردان می‌توانند به شکلی ایمن به مریخ سفر کرده و وظایف خود را به محض رسیدن به این سیاره سرخ انجام دهند یا خیر، ایجاد کردند.

این مدل می‌تواند در کنار تمامی تلاش‌هایی که پیش از پاگذاشتن بشر بر روی مریخ نیاز است انجام شود، بسیار ارزشمند باشد. این کار همچنین می‌تواند برای ارزیابی تاثیر ماموریت‌های کوتاه و بلند مدتی که فضانوردان بسیار فراتر از مدار پایینی زمین در آینده انجام می‌دهند، مفید باشد.

مقاله‌ای که مدل ریاضی این محققان را به همراه نتیجه گیری آن‌ها نمایش می‌دهد، به تازگی در مجله «npj Microgravity» که از سوی دست اندر کاران نشریه نیچر منتشر می‌شود، به انتشار رسیده است.

این تیم تحقیقاتی که به سرپرستی دکتر لکس ون لون (Lex van Loon) از محققان دانشگاه ملی استرالیا به بررسی این مسئله پرداختند، خطرات بالقوه برای ماموریت‌های سفر به مریخ را فراوان اعلام کردند؛ اما مهمترین چالش را زمانی عنوان کردند که فضانورد در حالت ریز گرانش و جاذبه بسیار کم قرار دارد. این مسئله در کنار تشعشعات مخرب کیهانی و خورشیدی، می‌تواند تغییراتی اساسی را در بدن افراد ایجاد کند.

بر اساس تحقیقات گسترده‌ای که در ایستگاه فضایی بین المللی به انجام رسیده اند، ریزگرانش (جاذبه بسیار اندک و نزدیک به صفر) می‌تواند سبب از دست رفتن تراکم استخوانی و ماهیچه‌ای شده و بر عملکرد اندام ها، دید چشم و توانایی قلب در پمپاژ خون از طریق رگ‌ها و شریان‌ها تاثیر بگذارد.

دکتر لکس ون لون گفت: ما می‌دانیم سفر به مریخ شش الی هفت ماه طول می‌کشد و این مسئله می‌تواند ساختار رگ‌های خونی شما و یا قدرت قلبی شما را به دلیل تجربه بی وزنی که به خاطر نبود جاذبه ایجاد می‌شود، تغییر دهد.

دکتر اما تاکر (Emma Tucker) از پژوهشگران در این تحقیق و از محققان اخترفیزیک نیز گفت: قرارگرفتن زیاد در معرض گرانش صفر، می‌تواند سبب شود تا قلب تنبل شود؛ چرا که دیگر در آن شرایط لازم نیست قلب سخت کار کند تا بر جاذبه غلبه کرده و خون را در سراسر بدن پمپاژ کند.

زمانی که شما بر روی زمین هستید، به دلیل وجود جاذبه، مایعات بدن شما به سمت پایین کشیده می‌شود و به همین دلیل است که برخی افراد در پایان روز احساس می‌کنند پاهایشان شروع به متورم شدن کرده است؛ اما زمانی که شما به فضا می‌روید، جاذبه از بین می‌رود و همین امر نیز سبب می‌شود تا مایعات به بخش بالایی بدن شما آمده و سبب می‌شود تا بدن فریب خورده و تصور کند که آب زیادی در بدن وجود دارد. این مسئله در نهایت منجر به این می‌شود که شما احساس تشنگی نمی‌کنید و آب زیاد نمی‌نوشید و در نهایت بدن شما در فضا دچار کم آبی می‌شود.

هرچه فرد مدت زمان بیشتری در فضا بماند، احتمال بیشتری وجود دارد که زمانی که به زمین بازمی گردد، بدنش دچار آثار مخرب بیشتری شود و سخت‌تر با جاذبه زمین بار دیگر همخوانی پیدا کند.

منبع: ساینس آلرت