نخستین نشست تخصصی «گفت‌وگوی عکاسانه» با حضور مجتبی حیدری و زهرا استادزاده دبیر آژانس عکس مستند «سو» در سالن مهر حوزه هنری قم برگزار شد.

در ابتدای این نشست مجتبی حیدری به معرفی آژانس عکس «سو» و فعالیت‌های این آژانس پرداخت.

او درباره پروژه‌های این آژانس گفت: پیشنهاد پروژه در آژانس توسط محققین انجام می‌شود. محقق در یک صفحه یا یک پاراگراف سوژه را به عکاس معرفی می‌کند، اما ۹۰ درصد پروژه حین کار شکل می‌گیرد و حتی گاهی مسیر کار عوض می‌شود.

مسئول آژانس عکس سو گفت: عکاس مستند اجتماعی باید ابتدا در فضای زندگی سوژه زیست کند، آن را درک کند و بفهمد و سپس عکاسی را آغاز کند. کار عکاسی مثل ثبت احوال یا خیاطی، سری دوزی نیست همچنین ما برای کسی رپورتاژ نمی‌رویم بلکه روایت صادقانه‌ای از وضع موجود ارائه می‌دهیم.

حیدری تصریح کرد: تا با چالش مواجه نشوید و با مشکلات و مسائل دست و پنجه نرم نکنید، عکاس مستند نخواهید شد. باید مردم و خلق خدا را دوست داشته باشید تا بتوانید با ناملایمات و چالش‌ها کنار بیایید. کسی که دیوانه خلق خداست، دیوانه خدا هم هست. اگر عکاس مستند اجتماعی با سوژه هم ذات پنداری نکند و باورش نکند، هیچ کاری از او درست پیش نمی‌رود.

او خاطر نشان کرد: البته که ارتباط گیری با سوژه آموزش می‌خواهد. من وقتی برای عکاسی از وقایعی مثل سیل و زلزله به منطقه می‌روم، پیراهن مشکی می‌پوشم. باید ببینیم در آن وضعیت وظیفه ما چیست؟ هر وقت به این نتیجه رسیدم که الان عکاسی کردن برای آن جمعیت و برای آن رویداد مفید است، شروع به عکاسی می‌کنم.

مجتبی حیدری به عکاسان علاقه‌مند به عکاسی مستند حاضر در سالن پیشنهاد داد: در مواجه با سوژه و اتفاقات، دوربین را از خودتان حذف کنید، ببینید آیا آنجا به درد می‌خورید؟ حقیقت این است که ما عکاسان مستند، بسیاری از عکس‌ها را می‌بینیم، اما نمی‌گیریم. عکاس در عکاسی مستند در واقع ابتدا با خودش چالش دارد باید چالش با خودمان را برطرف کنیم تا بتوانیم با سوژه‌‎هایمان به هم‌ذات پنداری برسیم.

او منبع عکاس مستند برای نوشتن کپشن و بیانیه را مصاحبه و مشاهدات عکاس دانست.

در ادامه زهرا استادزاده به تشریح نحوه آشنایی خود با آژانس عکس «سو» پرداخت و در تشریح شرایط عکاسی مستند گفت: حجم کار و سختی سفر تک نفره از جمله سختی‌های این کار برای یک خانم است. من در سفرهایم سعی کرده‌ام یکی از آن جماعت شوم. در کار‌های خانه با آن‌ها همکاری و بار‌ها به آن منطقه رفت و آمد می‌کنم تا هم آن‌ها من را یکی از خودشان بدانند هم من به درک درستی از سوژه‌ام برسم. باید برای کارتان وقت بگذارید، عکاس مستند می‌تواند سال‌ها روی یک پروژه کار کند.

دبیر باشگاه عکاسان آژانس عکس سو در ادامه بیان کرد: هر سفری برایم یک درس بود. در واقع در هر کار یاد می‌گیریم که باید چه کنیم. وظیفه عکاس مستند این است که برود و در فضای سوژه و ماجرا و کشف و شهود کند. عکاسی مستند عمیق نگاه کردن به زندگی را به ما یاد می‌دهد.

او درباره چالش‌های عکاسی مستند گفت: تا به حال پروژه‌ای نداشته‌ام که چالشی برایم به همراه نداشته باشم. ارتباط گرفتن و جلب اعتماد اشخاص بزرگترین چالش یک عکاس مستند است. توجه داشته باشید که در دو سه روز یا حتی هفته اول نمی‌شود به درستی و شایستگی ارتباط گرفت و شخصیت را حین عکاسی در آورد. اگر جایی برویم و انتظار داشته باشیم با آغوش باز از ما استقبال و پذیرایی شود، شکست خواهیم خورد. باید خواهر و برادرشان و عضو خانواده‌شان بشوید. از جایی که شما را در جمع‌شان می‌پذیرند، تازه کار شروع می‌شود.

استادزاده تصریح کرد: در عکاسی مستند همه چیز عکاسی نیست. دوربین نباید هویت تو باشد. باید اول شنونده خوبی باشیم و بعد عکاس خوب. باید بدانیم چه وقتی عکس بگیریم. هیچ چیز به اندازه شرافت انسانی ارزش ندارد، نباید حین کار عکاسی قلب کسی را بشکنیم.

او در ادامه گفت: نخواهید زود شروع به عکاسی کنید، ابتدا همرنگ جماعت شوید تا حضورتان کم‌رنگ شود. صحنه را کارگردانی نکنید، عکاسی مستند مثل غذاست تا زمان نگذارید و فرصت ندهید که پروژه بپزد، نتیجه خام می‌ماند. به کسانی که در اطراف شما و حین کار از شما سوال می‌کنند، جواب قانع کننده بدهید. عکاس مستند به هر قیمتی عکس نمی‌گیرد، حتی اگر فضا مناسب عکاسی نبود، ممکن است بدون اینکه فریمی عکاسی کنید مجبور شوید آنجا را ترک کنید.

استاد‌زاده در پایان سخنانش گفت: شما برای نوشتن کپشن نیازمند اطلاعات هستید، اگر بروید جایی و برگردید و اطلاعاتی نداشته باشید، کار نیمه تمام می‌ماند. این اطلاعات ضمن مراودات شکل می‌گیرد. حین مصاحبه عمیق، گفت و شنود و ارتباط دو طرفه به دست می‌آید. توجه داشته باشید که باید از جنس خودشون با سوژه‌هایتان صحبت کنید. به یاد داشته باشید که تمام عکاسی مستند تجربه و پشتکار است.

در ادامه حاضران به گفت‌وگو و تبادل نظر با دو عکاس آژانس «سو» پرداختند. سلسله نشست‌های «گفت‌وگوی عکاسانه» به صورت ماهانه برگزار می‌شود و در هر نوبت با حضور عکاسان صاحب‌نظر به تجربه زیسته آن عکاس در فضای کاریش اختصاص می‌یابد.