در میز اقتصاد امروز آقایان مجتبی رضاخواه عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس، جواد اسکندری کارشناس اقتصادی، مهدی موحدی رئیس مرکز پژوهش سازمان مالیاتی و علی ملک زاده کارشناس اقتصادی به بررسی مالیات بر عایدی سرمایه پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.

جزئیات طرح مالیات بر سوداگری چیست؟

آقای رضاخواه: مالیات بر عایدی سرمایه مشمول بازار غیرمولد مسکن، خودرو، طلا و ارز می‌شود، این قانون به زودی در مجلس تصویب می‌شود.

سرمایه گذاران در بازار غیرمولد با هدف افزایش قیمت ورود می‌کنند که دود آن به چشم عموم مردم می‌رود. کمااینکه طی ۲ سال اخیر قیمت مسکن جهش چشمگیری داشت.

در شرایط کنونی مالیات در حوزه‌های خودرو، طلا، ارز و مسکن مشمول چه کسانی می‌شود؟

آقای رضاخواه: فردی که یک مسکن دارد، مشمول مالیات نمی‌شود. همچنین یک خانواده ۴ نفره که ۲ ملک هم دارد، شامل مالیات نمی‌شود. در این طرح افرادی که در بازار غیرمولد با هدف سود ورود می‌کنند، بخشی از سود را به عنوان مالیات باید بپردازند؛ لذا با مالیات بر عایدی سرمایه بدنبال کاهش انگیزه مردم هستیم.

اگر تعداد املاک به میزان افراد خانواده باشد، مشمول مالیات می‌شود؟

آقای جواد اسکندری: طرح مالیات بر سرمایه، طرح مالیات بر سوداگری است. براین اساس اگر خانواری ۴ عضو دارد تا سقف تعداد اعضای خانوار معاف از مالیات هستند که با این وجود نیاز مصرفی جامعه مشمول مالیات نیست.
بنابر آنچه در کمیسیون اقتصادی مصوب شده، اگر خانواده ۴ نفره‌ای پنجمین خانه را خریداری و آن را نگه داری کند، مشمول مالیات نیست. اما اگر ملک خود را خرید و فروش کند، مشمول مالیات بر عایدی می‌شود.

اگر افراد مازاد بر مصرف اعضای خانوار ۷۰۰ خانه هم داشته باشد، آن را نگه داری کند یا حتی اجاره دهد مشمول مالیات نیست. چنانچه  برای مدت کوتاه نگه دارد، مشمول ماده ۱۳۱ می‌شود. اگر کمتر از یکسال آن را خرید و فروش کند، علاوه بر ماده ۱۳۱ مشمول ۱۰ درصد مازاد هم می‌شود.

اگر یک خانوار ۴ نفره، ۴ خودرو داشته باشد، مشمول مالیات نیست. اما اگر مازاد بر مصرف مکرر شامل خرید و فروش شود، مشمول مالیات می‌شود.  

در خصوص عایدی مالیات بر طلا به ازای هر نفر ۲۰۰ گرم معاف از مالیات است که براین اساس یک تا ۲ درصد افراد جامعه مشمول طرح مالیات بر عایدی هستند.

براساس آماری که از وزارت مسکن دریافت شده، ۷۷ درصد خاتوار‌ها دارای یک ملک هستند که قطعا مشمول مالیات نمی‌شوند، ۱۷ درصد ۲ ملک دارند که به احتمال زیاد مشمول نیستند.   تنها ۶ درصد افراد بیش از ۲ ملک دارند. همچنین بنابر آمار وزارت رفاه ۵۰ درصد خانوار‌های ایرانی فاقد خودرو هستند، ۳۵ درصد خانوار‌ها  تک خودرویی، ۱۱ درصد ۲ خودرو، ۳ درصد ۳ خودرو و  یک درصد افراد بیش از سه خودرو دارند.

آیا طرح مالیاتی می‌تواند تورم در جامعه را کنترل کند؟

آقای مهدی موحدی: مالیات بر عایدی سرمایه، اگر از این زاویه نگاه کنیم می‌تواند جلوی تورم را بگیرد. اعتقاد بر آن است که مالیات بر عایدی سرمایه، مالیات ضدتورمی است. درحالیکه مالیات بر عایدی سرمایه یکی از عوامل تشدید تورم است.

یکی از مهم‌ترین عوامل بروز تورم در بلندمدت نقدینگی است، یکی از عواملی که منجر به بروز نقدینگی می‌شوند، تشنگی نقدینگی در بازار است؛ بنابراین نهادی مثل بانک تسهیلات می‌دهد، در بلندمدت منجر به نقدینگی می‌شود. همچنین یکی از عواملی که منجر به بروز تورم می‌شود، فعالیت سفته بازی و سوداگرانه است.

در سال ۵۵ از کل حجم نقدینگی املاک و مسکن حدود ۸۰ درصد حجم نقدینگی، تقاضای مصرف شامل می‌شود. ۲۰ درصد حجم نقدینگی بازار مسکن، تقاضای سرمایه‌ای بود که ملک می‌گرفتند. این نسبت در سال گذشته برعکس شد به طوریکه ۸۰ درصد مربوط به تقاضای سرمایه‌ای است.

یکی از اهداف طرح جلوگیری از فرار مالیاتی است، طرح مالیات بر عایدی سرمایه چطور منجر به جلوگیری از فرار سرمایه می شود؟

آقای موحدی: فرار مالیاتی جایی عنوان می شود که قانون داشته باشد، بحث تخطی از قانون مطرح شود. بنابراین اگر قانون بیاید، این موضوع به افزایش درآمدهای دولت کمک‌می کند و جلوی خیلی از فعالیت های غیرمولد در تولید را می گیرد‌.

چرا بازار سرمایه مشمول این طرح نیست؟

آقای رصاخواه: بازار سرمایه طی یک تا ۲ سال اخیر شاهد نوسانات زیادی بود، دولت وقت بازار را به گونه ای مدیریت کرد که طی یک مدت رشد زیادی را تجربه کرد و سپس با زیان مواجه شد. به همین‌خاطر مالیات بر بورس مسکوت ماند.

با توجه به آنکه یک سری افراد برای کسب سودهای موقت ممکن است به بازار سرمایه هجوم ببرند؛ بنابراین این موضوع یکی از اشکالات فعلی قانون است. لذا به اعتقاد بنده دلایل مطرح شده مبنی بر حذف مالیات بر بازار سرمایه قانع کننده نیست.

آقای اسکندری: در دنیا مالیات بر عایدی سرمایه گرفته می شود، اما به دلایل اتفاقاتی که طی سال های اخیر در بازار سرمایه رخ داد، ممکن بود مالیات بر عایدی سرمایه آسیب ببیند، به همین‌خاطر این‌ موضوع در کوتاه مدت دیده نشده است‌. البته باید معافیت هایی در نظر گرفته شود، برای افرادی که سرمایه خود را آوردند یا دچار زیان شدند.

آیا طرح مالیات بر عایدی باید شامل بازار سرمایه شود؟

آقای علی ملک زاده: بسیاری از نوسانات بازار سرمایه ناشی از نبود ابزار عایدی سرمایه بوده است، اما این موضوع مقطعی است. هزینه چندانی برای کسانی که بازار دچار نوسان می کنند، نداریم.  کار اصلی مالیات بر عایدی سرمایه تنظیم گری است.

زمانیکه کاهش مالیات برای مناطق آزاد در گرفته شد، هدف از ایجاد مناطق آزاد رونق بازار بود تا تورم و سوداگری از بین رود. درحالیکه هرجا که قرار بود مناطق آزاد ایجاد شود، قیمت زمین به یکباره چند برابر افزایش می یافت.

کسب تورم از خالص سرمایه ملاک است؟

آقای رضاخواه: وقتی یک درصد جامعه مشمول این طرح می شوند، این موضوع باعث تورم می شود.درحالیکه اگر دستگاه یا افراد به یکباره حمله نکنند، قیمت مسکن در طی ۲ سال ۳ تا ۴ برابر رشد نمی کند.

آقای اسکندری: اگر فردی ملک می خرد و آن را طولانی مدت نگه داری کند، سوداگر نیست. به عنوان مثال اگر افراد بعد از گذشت ۶ تا ۷ سال ملک مازاد بر تعداد اعضای خانوار را بفروشد، بخشی از آن مشمول مالیات می شود. براین اساس اگر فردی ملک خود را در ابتدا ۱۰۰ میلیون تومان خریداری کرده و در زمان فروش ۲۰۰ میلیون تومان بفروشد، از این میزان ۸۰ میلیون تومان مشمول تورم است، ۲۰ میلیون تومان مابقی در طرح مالیات بر عایدی سرمایه دیده شده است.