مشکلاتی که در سال‌های اخیر در زمینه تامین نهاده‌های دامی ایجاد شده سبب شده، برخی از پژوهشگران در صدد جایگزین کردن منابع غذایی جدید به جای نهاده‌های دامی مرسوم، برای خوراک دام و طیور برآیند یا به غنای خوراک دام اضافه کنند. 

اقدامی که هدف آن کاهش قیمت تمام شده برای تولیدکننده و مصرف کننده است. با همین رویکرد، یکی از شرکت‌های دانش بنیان اصفهان، محصولی تولید کرده که هم از لحاظ اقتصادی به صرفه است و هم به بهبود عملکرد دستگاه گوارش دام کمک می‌کند.

جوش شیرین، افزودنی پرهزینه جیره غذایی دام

حسن رفیعی از پژوهشگران شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان در گفتگو با خبرنگار ما گفت: مهمترین موضوع در پرورش دام، تغذیه آن است که بیشترین تاثیر را روی عملکرد دام دارد.

او ادامه داد: منابع غذایی اصلی نشخوار کنندگان علوفه (سیلاژ ذرت، سیلاژ جو، آرد گندم و جو یونجه) و کنسانتره آرد (جو و ذرت) است، همچنین مواد پروتیینی شامل کنجاله سویا و پودر گوشت و افزودنی‌هایی مثل مکمل‌های معدنی و ویتامینه هم در سبد غذایی دام قرار می‌گیرد.

این پژوهشگر صنعت دامپروری افزود: متاسفانه در ایران به علت اینکه کیفیت علوفه چندان بالا نیست و از طرف دیگر مجبور هستیم دام را به سطح تولید بالاتری برسانیم از کنسانتره بیشتری استفاده کنیم.

به گفته رفیعی، برای این منظور جوش شیرین به عنوان بافر، به جیره غذایی دام اضافه می‌شود که با وجود نقش آن در حفظ سلامت دستگاه گوارش دام، قیمت بالایی دارد و تهیه آن برای دامداران به صرفه نیست.

او گفت: با توجه به اینکه بیشتر دامداران به دنبال راهکار‌های ارزان قیمت هستند، انواع بافر‌ها به عنوان جایگزین تولید و روانه بازار شده است.

این پژوهشگر بیان کرد: بهترین راه حل برای مشکلات دامداران، ارتقای کیفیت علوفه و کاهش نیاز به بافرهاست که سلامت دام‌های شیری را هم افزایش می‌دهد.

انحصار تولید و قیمت گذاری جوش شیرین

‌فهیمه موسوی مدیرعامل شرکت دانش بنیان سپاهان اندیشه‌سازان آرون به خبرنگار ما گفت: میزان اسیدی یا قلیایی بودن شکمبه گاو باید بهینه باشد، در غیر این صورت، مصرف خوراک افت می‌کند و با بروز اسیدوز، چربی شیر و قوام مدفوع کاهش می‌یابد و در نتیجه سلامتی گاو‌ها به خطر می‌افتد.

او ادامه داد: برای رفع این مشکل، بافر به ویژه جوش شیرین به جیره غذایی دام‌ها اضافه می‌شود که به محض ورود به شکمبه، حل می‌شود و چندان در بهبود عملکرد دستگاه گوارش موثر نیست.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان گفت: روزانه ۱۴۰ تا ۲۰۰ گرم جوش شیرین در جیره غذایی هر راس گاو استفاده می‌شود و به دلیل انحصار تولید جوش شیرین در دو کارخانه، دامداران مجبورند با هر قیمتی این محصول را خریداری کنند.

موسوی توضیح داد: دامدار هر کیلوگرم جوش شیرین را به قیمت ۹ هزار و ۸۰۰ تومان می‌خرد و سهمیه هر گاو شیری از آن، روزانه ۲۰۰ گرم است که در مجموع هر ماه هزینه زیادی را به دامدار تحمیل می‌کند.

محصولی دانش بنیان جایگزین جوش شیرین در خوراک دام

او خبر داد: فناوران شرکت ما بافری جایگزین جوش شیرین تولید کرده اند که مزیت آن قیمت مناسب و حل تدریجی اش در شکمبه دام است که PH شکمبه را ثابت نگه می‌دارد.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان، با بیان اینکه نوع ماده اولیه مورد استفاده در این ترکیب، اولین بار در خوراک دام استفاده شده، افزود: این ترکیب توان مقاومت در دما و اسید شکمبه را دارد و با عبور از آن وارد روده و باعث افزایش جذب و بهبود قابلیت هضم می‌شود و از اسهال تغذیه‌ای پیشگیری می‌کند.

موسوی گفت: این ترکیب به شکل پودر، در خوراک انواع دام سبک و سنگین استفاده می‌شود و، چون به عنوان آنتی‌اسید عمل می‌کند با حذف اسید شکمبه، سبب می‌شود تا خوراک دام کم نشود و میزان شیر دام و چربی آن کاهش پیدا نکند.

او افزود: این طرح، اگر حمایت شود می‌تواند برای ۲۰ نفر به شکل مستقیم و برای ۲۰۰ نفر به صورت غیر مستقیم اشتغال ایجاد کند.

تجربه موفق جایگزینی محصول دانش بنیان

علی نرگس خانی مسئول تغذیه یکی از دامداری‌های استان اصفهان که از مشتریان محصول دانش بنیان بافر دام است در گفتگو با خبرنگار ما گفت:۱۵ سال است که در زمینه دامپروری فعالیت می‌کنم و حدود ۵ هزار رأس دام شیری دارم.

او افزود: پیش از این از جوش شیرین در خوراک دام سنگین استفاده می‌کردم که مقرون به صرفه نبود.

این دامدار گفت: بافری که شرکت دانش بنیان تولید کرده از نظر قیمت نسبت به جوش شیرین به صرفه‌تر است و نیازی به کرایه خودروی باری برای انتقال آن هم نیست.

به گفته نرگس خانی، این محصول که هر کیلوگرم آن حدود ۷ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت دارد، بسته به میزان مصرف کنسانتره و علوفه و نوع غله، یک و نیم تا ۲ درصد هر کیلوگرم جیره غذایی را شامل می‌شود.

نیاز صنعت دامپروری به این محصول دانش بنیان، بیش از ۶۰۰ تن در روز است که این شرکت دانش بنیان اگر مورد حمایت قرار بگیرد می‌تواند بخش زیادی از آن را تامین کند و حتی در آینده به سوی صادرات نیز گام بردارد.

گزارش از معصومه اکبری