۸ مهر بود که حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالفضل احمدی، دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر چهارمحال و بختیاری در سخنانی به نقش بازی‌های رایانه‌ای در اغتشاشات اخیر اشاره کرد و گفت: برخی بازی‌های هیجانی رایانه‌ای برای به میدان آوردن نوجوانان در چنین روزی برنامه‌ریزی شده بود.

حجت‌الاسلام و المسلمین علیرضا محمدلو، کارشناس رسانه و پژوهشگر علوم اجتماعی در برنامه «امواج شبهه» رادیو گفت‌وگو درباره حضور نوجوانان در صحنه اعتراضات گفت: آمار‌ها نشان می‌داد که بیشتر افرادی که در این فضا‌ها حضور داشتند، نوجوان و افراد پایین‌تر از ۲۵ سال بودند. 

حجت‌الاسلام محمدلو گفت: همانطور که در پدیده «سلام فرمانده» گفتیم که سن جنبش‌های اجتماعی پایین‌تر آمده و برای جمهوری اسلامی ایران اتفاق خوبی است. از این سمت هم باید درست تبیین کنیم که جوانان و نوجوانانی داریم که به دلیل نا‌آشنایی با نسل قبلی انقلاب و مبانی انقلاب فضای میدان را درو می‌کنند. 

مهدی صرامی، رئیس هیئت مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای درباره نقش بازی‌های رایانه‌ای در اغتشاشات اخیر گفت: بازی‌های هیجانی جزو بازی‌های ماجرایی محسوب می‌شوند و نزدیک ۱۵ سال است که نسخه‌های بعدی آن به بازار عرضه می‌شود. جالب است بدانید که این بازی‌ها در کشور‌های غربی که تولیدکنندشان هستند، با قیمت بسیار بالایی به فروش می‌رسد. 

صرامی ادامه داد: معمولاً جوان، نوجوان یا کودک نمی‌تواند با پول جیبی‌اش این بازی‌ها را خریداری کند. از طرفی، این بازی‌ها تحت ضوابط نظارتی قرار دارند. یعنی اگر این بازی‌ها برای رده‌سنی بیش از ۱۵ سال باشد، اگر به فرد پایین‌تر از این سن فروخته شود، فروشگاه عرضه بازی مشمول جریمه‌های سنگین می‌شود. اگرچه در کشورشان این بازی‌ها در دسترس تعداد زیادی از نوجوانان قرار نمی‌گیرد، اما همان بازی‌ها در کشور ما حدوداً مجانی به فروش می‌رسد.

رئیس هیئت مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با بیان اینکه این نوع بازی‌ها یک نوع سبک زندگی را برای کودک و نوجوان ما فراهم می‌کند، افزود: بچه‌ها ساعت‌ها پای این بازی‌ها وقت می‌گذرانند. درحالی که در همان کشور‌های تولید‌کننده برای وقت گذاشتن برای بازی‌ها محدودیت‌هایی در نظر گرفته شده است. 

وی درباره این نوع بازی‌ها که سبک زندگی خاصی را فراهم آورده، گفت: نتیجه این بازی‌ها شامل صحنه‌هایی است که این‌روز‌ها در برخی از خیابان‌ها دیده می‌شود. یعنی حس هیجانی که در یک کودک یا نوجوان بوده، الان در نوجوان یا جوانی دیده می‌شود که صحنه بازی‌ها را بار‌ها تمرین کرده است؛ بنابراین احساس می‌کند با صحنه‌ای واقعی مواجه است که می‌تواند صحنه‌های بازی‌ها را در آنجا بازسازی کند. به عنوان مثال، اینکه با نگاه سرگرمی با ماموران پلیس درگیر می‌شود یا مزاحمت‌هایی را برای افراد ایجاد کند، نشان می‌دهد که قبل از این در بازی‌ها تجربه شده است. 

صرامی به مصاحبه برخی از نوجوانان دستگیر شده در اتفاقات اخیر اشاره کرد و توضیح داد: به عنوان مثال، می‌گویند همین که دیدند اسلحه در آنجا افتاده، یکی از آن‌ها را برداشتند. کجا یک نوجوان تجربه برداشتن یک اسلحه را داشته، به‌جز در بازی رایانه‌ای که تجربه کرده است. 

رئیس هیئت مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با اشاره به اینکه این بازی‌ها طی ۲۰ سال گذشته به صورت نابسامان در فروشگاه‌ها توزیع شده است، توضیح داد: برخی رفتار‌های مکملی هم در کنار این بازی‌ها دیده شده که شامل مصرف سیگار، مواد مخدر و مشروبات بوده و به گفته ماموران امنیتی برخی از نوجوانان در حالت عادی دستگیر نشدند. 

وی در پاسخ به این سوال که چه تعداد بازی از دسترس کاربران خارج شد، تصریح کرد: برخی از بازی‌ها تمرین موارد خشونت‌آمیز بوده و به دستور مسئولین امنیتی از دسترس خارج شدند. ظاهراً عمده این بازی‌ها فضای تبادل پیام بوده و بیشتر برای هماهنگی نقشه‌های اغتشاشات به کار می‌رفته است. بعضی از این بازی‌ها حکم پیام‌رسان را داشتند و پیام‌هایی که بین آن‌ها رد و بدل می‌شده، حاکی از آن بوده که عده‌ای از خارج از کشور نقشه‌هایی برای نوجوانان ما داشتند تا بتوانند رفتار‌های آن‌ها را در کف خیابان جهت‌دهی و تحریک کنند. 

صرامی در پاسخ به این سوال که این بازی‌ها از همان روز‌های ابتدایی از دسترس خارج شده، گفت: تقریباً در همین دو هفته اخیر از دسترس خارج شدند. 

رئیس هیئت مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در پاسخ به این سوال که بعد از این اتفاقات احتمال برگشت این بازی‌ها چقدر است، گفت: ممکن است با جمع شدن زمینه جرم و تطبیق بازی‌ها به قوانین، زمینه ادامه فعالیت داشته باشند؛ بنابراین قطعی نمی‌توانیم بگوییم که احتمال مسدود شدن دائمی‌شان هست.

وی در پاسخ به این سوال که آیا استریمر‌ها زمینه جرم را فراهم کردند، توضیح داد: برخی از استریم‌ها زمینه خارجی داشتند و امکان سوء‌استفاده آن‌ها وجود داشت که در این شرایط بسته شدند. ولی نمی‌توانیم بگوییم که این مسدود شدن دائمی است. چراکه ممکن است شرایطشان را با قوانین کشور تطبیق دهند و فعالیت کنند. 

صرامی به خانواده‌ها توصیه‌ای کرد و یادآور شد: خانواده‌ها موضوع بازی را جدی بگیرند. درست است که بازی‌های رایانه‌ای در فضای مجازی و غیر واقعی انجام می‌شوند، ولی در رفتار نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان اثرات جدی و واقعی  می‌گذارند. 

سال ۱۳۹۸ بود که سردار جلالی، رئیس پدافند غیرعامل در برنامه «جهان‌آرا» درباره نقش‌آفرینی نرم‌افزار «ویز» در اغتشاشات آبان ماه گفته بود، این وسط ابزار‌های اسرائیلی هم ایفای نقش می‌کنند. به عنوان مثال، نرم‌افزار ویز در روز غائله در تهران همه جمعیت را به سمت اتوبان‌ها هدایت می‌کرد. 

سردار جلالی گفته بود، درحالی که آنجا راه‌بندان بود و این نرم‌افزار باید برعکس عمل می‌کرد. یعنی آنجا که ترافیک بود، باید مردم را از آنجا دور می‌کرد و راه‌های متعدد نشان می‌داد. اما برعکس عمل کرد و همه را آنجا هدایت کرد تا راه‌بندان ایجاد شود. شاید اگر این حادثه اتفاق نمی‌افتاد، هرچه درباره نرم‌افزار ویز صحبت می‌کردیم که ویز اسرائیلی است و چنین قابلیتی وجود دارد، حس نمی‌شد. 

رئیس پدافند غیرعامل گفته بود، در واقع در تهران شاهد بودیم که مردم هدایت شدند و اشرار سر و ته اتوبان‌ها را بستند و مردم را در اتوبان بزرگ و زیر برف گروگان گرفتند تا اعتراض کنند. هرکسی هم که می‌گفت که زن و بچه دارم و می‌خواهم بروم تحریک یا تهدیدش می‌کردند.