چند ماهی بود که زمزمه های برگزاری جشنواره آش در زنجان پس از دوسال وقفه کرونایی به گوش می رسید.

این خبر برای کسانی که قبلا تجربه حضور در این جشنواره چه به عنوان شرکت کننده و چه بازدیدکننده را داشتند جای بسی خوشحالی داشت.

عصر دیروز با پیامکی که از طرف مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی استان زنجان برایم ارسال شده بود از تاریخ برگزاری این جشنواره مطلع شدم.

این پیام مرا برآن داشت تا گزارشی از نخستین جشنواره غذای ایران که سال هاست زنجان میزبان آن است تهیه کنم.

دوربین و رکوردم را که همراهان همیشگی من در تهیه گزارش هایم هستند چک کرده و به همراه مادرم راهی منطقه گردشگری گاوازنگ شدم.

ترافیک سنگینی که از میدان سرباز (مسیر منتهی به گاوازنگ که محل برگزاری جشنواره است) در خیابان های شهر حاکم است بیانگر استقبال مردم از این جشنواره است.

شلوغی خیابان برخلاف همیشه مرا به وجد آورده؛ شور و شوقی که پس از ۲ سال و اندی در چهره مردم شهرم نمایان شده قابل توصیف نیست؛ گویا آن ها هم مثل من خوشحال از دیدن روزهایی هستند که کرونا دیگر رنگ باخته و ما دوباره با خیالی آسوده در کنار یکدیگر قدم برمی داریم.

صدای خنده های کودک خردسالی که بادبادک رنگارنگی در دست گرفته و باد موهای خرمایی رنگش را می نوازد توجه مرا به خود جلب کرد.

آسمان زیبای شهرم پر از بادبادک هایی شده که در زبان ترکی به آن بَردوان می گویند؛ چه ترکیب زیبایی غروب آفتاب و پرواز بادبادک ها.

غرق در افکار خودم بودم که با صدای آقای راننده که به زبان شیرین مادریمان از مسافرانش خداحافظی می کرد متوجه شدم که به مقصد رسیده ایم.

از کریدور شماره ۲ وارد سالن نمایشگاهی شدیم که سال هاست میزبان جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های مختلف است.

پیش از این جشنواره آش در فضای باز منطقه گردشگری ائل داغی برگزار می شد؛ اما امسال به دلیل مقارن شدن آغاز جشنواره با فصل پائیز و سرمای همیشه زودرس زنجان تصمیم بر این شده که این جشنواره در فضای مسقف نمایشگاه بین المللی کاسپین که در مجاورت منطقه گردشگری گاوازنگ و ائل داغی قرار دارد برگزار شود.

در نخستین لحظه های ورودم به نمایشگاه غرفه ای که چند خانم جوان با لباس های یک دست در آن مشغول پذیرایی از مشتریانشان بودند توجهم را به خود جلب نزدیکتر شدم بنری که در دیوار پشتی غرفه اشان نصب شده بود بیشتر مرا برای مصاحبه با این افراد ترغیب کرد و آن چیزی نبود جز این جمله: تمام سود حاصل از فروش محصولات این غرفه صرف امور خیریه خواهد شد!

به راستی چه زیباست هنوز قلب هایمان برای هموطنانمان می تپد..

خودم را معرفی کرده و از آن ها خواستم تا دلیل این کارشان را برایم بازگو کنند.

یکی از خانم ها که گویی از بقیه چندسالی بزرگتر است شروع به صحبت می کند.

او می گوید: برای نخستین بار در این جشنواره شرکت کرده ایم و قصد داریم تمام سود حاصل از فروشمان را صرف امور خیریه کنیم.

خانم محمدی در ادامه صحبت هایش دلیل این کارشان را حس هم نوع دوستی بیان کرد و گفت: همه این افرادی در این غرفه می بینید برای رضای خدا و تلاش برای برداشتن باری از دوش هموطنان نیازمندان اینجا گردهم آمده اند.

یکی دیگر از خانم های جمع صحبت های همکارش را اینگونه ادامه می دهد: تمام تلاشمان را کرده ایم که غرفه ما متمایز از سایر غرفه ها باشد...

راست می گفت در همین فضای کوچکی که شاید ۲۰ متر هم نباشد سعی کرده اند تمام المان های قدیمی شهرمان زنجان را به نمایش بگذارند...چراغ گردسوز کوچکی که آش رشته مخصوص زنجانی ها در درون یک دیگ مسی نقلی روی آن می جوشید...

نان سنگک هایی که به شکل گل پیچیده اند در درون ظرف های سبزی خودنمایی می کند...

سماور زغالی قدیمی و قوری قرمز رنگ بند زده ای که چای هل و دارچین در آن غُل میزد مسیر بازدیدکنندگانی را که تازه وارد نمایشگاه شده اند و سرمای پائیز در وجودشان رخنه کرده را به سمت غرفه این خیران کج می کند.

در همین چند دقیقه ای که اینجا نشسته بودم دیدم که همشهریانم هنگام گذر از کنار این غرفه با دیدن نوشته پشت سر ما وارد غرفه شده و همراهانشان را میهمان یک کاسه آش داغ کرده و برای دقایقی هم که شده فارغ از مشکلات و دغدغه های همیشگی شاد و خرم در کنار یکدیگر هستند تا خاطره ای خوش در دفتر زندگیشان رقم بزنند.

به راستی چه خاطره ای خوش تر از اینکه توانسته اند در این کار خیر سهیم باشند؟

با این گروه جوان و پرانرژی خداحافظی کرده و راهم را ادامه می دهم...

در گوشه دیگری از این نمایشگاه با خانم جوانی هم صحبت شدم که به همراه  برادرش از استان اردبیل برای شرکت در جشنواره آش ایرانی به زنجان سفر کرده بود. لباس محلی آبی رنگی که بر تن داشت به خودی خود گویای بخشی از فرهنگ و سنن زادگاهش بود...

از او خواستم تا خودش را معرفی کند؛ او می گوید: لیلا جعفری هستم و از استان اردبیل، شهرستان خلخال در این جشنواره شرکت کرده ام.

جعفری ادامه داد: همانطور که می دانید آش دوغ که در زبان ترکی به آن اِیران آشی می گویند جزو غذاهای محلی استان ما اردبیل است؛ بنابراین ماهم این غذا را برای پخت و سرو در این جشنواره انتخاب کردیم که خوشبختانه تاکنون استقبال خوبی از این غذا یا بهتر بگویم پیش غذای اصیل و خوش طعم که غالبا در کنار انواع کباب سرو می شود، شده است.

او در ادامه صحبت هایش گفت: اواخر بهمن ماه سال ۱۳۹۹ آش دوغ (اِیران آشی) اردبیل در فهرست میراث ناملموس کشوربه ثبت رسیده است.

در این بین که من مشغول صحبت با خانم جعفری بودم مادرم که همراه من در این گزارش بود میهمان سفره زوج جوانی شده بود که از استان کرمانشاه آش عباسعلی را برای هموطنانشان سوغات آورده بودند.

به جمعشان که ملحق شدم با همان لهجه شیرین کردی از من استقبال کرده و با یک کاسه آش پذیرایم می شوند.

در میان صحبت هایمان وقتی آقای جوان متوجه شد که خبرنگارم با ذوقی که  در چهره اش نمایان بود گفت: خانم بنویسید که من از ۶ سالگی برای زنجانی‌ها آش عباسعلی پخته ام و چندین دوره هم جزو برگزیدگان این جشنواره در استان زنجان بوده ام.

آش عباسعلی! چه نام جالب و عجیبی! از او می خواهم در خصوص اینکه چطور این آش عباسعلی نام گرفته است کمی توضیح دهد.

او می گوید: داستانش به ۲۰۰ سال پیش باز می‌گردد؛ عباسعلی نام مردی بود که نذر کرده بود هر شب وقت افطار در مسجد محل به مردم آش بدهد تا روزه داران روزه خود را با آش نذری او افطار کنند.

این آش آنقدر خوشمزه بود که آوازه اش دهان به دهان چرخید و همه دستور پختش را از عباسعلی خواستند و کم کم این آش در سفره مردم کرمانشاه جاخوش کرد.

این بود داستان آش عباسعلی معروف کرمانشاه.

 در جای جای این نمایشگاه که چشم می چرخانی لباس های محلی رنگارنگ، غرفه هایی که هریک به شکلی خاص و سنتی آراسته شده اند...غذاهایی که سرآشپزانشان سعی کرده اند به بهترین نحو آن را بپزند تا فرهنگ و سنت شهرشان را برای سایر هموطنانشان به نحو أحسن به نمایش بگذارند.

غرفه دارانی که از جای جای میهن عزیزمان ایران به زنجان سفر کرده اند صنایع دستی، شیرینی و غذای محلی شهرشان را برای عرضه در این نمایشگاه به همراه آورده اند.

سفره و زنبیل های حصیری که روی آن ها با گل های صورتی زیبایی تزئین شده، گَمَج هایی که همه می دانیم خوشمزه ترین غذاهای محلی شمال در این ظرف ها پخته می شوند.

 مردمانی که از نقاط مختلف ایران که اجاقشان را در این جشنواره روشن کرده اند هرکدام قصه ای شنیدنی دارند.

گویا که این جشنواره سفر مزه هاست به سراسر ایران... جشنواره ای که حالا قدمتش گردشگران زیادی را به زنجان کشانده است..

آنقدر تنوع زیاد است که اگر بخواهم یکی یکی قصه غرفه داران و غذاهایشان را بازگو کنم، مخاطب باید ساعت ها پای گزارشم بنشیند...

 صدای اپراتور گوینده اطلاعات نمایشگاه  خبر از به اتمام رسیدن ساعت بازدید از نمایشگاه دارد...

گویا وقت خداحافظی فرارسیده  اما من آنقدر غرق لذت بردن از تماشای این حجم از مهربانی، اتحاد و همدلی هموطنانم بودم که متوجه گذر زمان نشده بودم...

چند دقیقه از مسئولین مربوطه زمان خواستم تا پاسخگوی سئوالاتم در رابطه با این جشنواره باشند.

سید سعید صفوی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان بااشاره به اینکه ۳۲ غرفه در پانزدهمین جشنواره ملی آش ایرانی برپا شده است، گفت: علاوه بر شرکت کنندگان استان زنجان، منتخبین ادوار جشنواره‌های گذشته نیز از ۱۳ استان در این جشنواره حضور دارند.

او افزود: در این دوره هم در حوزه صنایع دستی و هم در بخش آش، برای شهرستان‌های استان زنجان غرفه‌هایی برای ارائه محصولات پیش بینی شده است.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان زنجان با بیان اینکه یکی از مشکلات ناآشنایی با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های استان است، ادامه داد: اگر زنجان را نشناسیم نمی‌توانیم آن را به دیگران بشناسانیم و برگزاری رویداد‌هایی مثل نمایشگاه صنایع دستی و جشنواره آش ایرانی در این راستا است.

خدایی فرد معاون صنایع دستی استان زنجان هم در ادامه به غرفه های صنایع دستی این نمایشگاه، گفت: در نمایشگاه بین المللی کاسپین کلکسیون عظیمی از صنایع‌دستی کشور با حضور هنرمندان کشوری برپا شده است.

او بابیان اینکه غرفه مربوط به صنایع‌دستی به‌صورت رایگان در اختیار هنرمندان قرار گرفته است، افزود: امیدواریم این جشنواره زمینه مناسبی برای برگزاری مستمر دیگر نمایشگاه‌های صنایع‌دستی در کشور باشد.

خدایی فرد ادامه داد: جشنواره آش و نمایشگاه صنایع دستی فرصتی مناسب برای معرفی فرهنگ‌های قومی ومنطقه‌ای نقاط مختلف کشور و توجه به ویژگی‌های خاص این مناطق شده است که با انسجام و وحدت اقوام مختلف گرد هم بیاییم و هنرمایی کنیم.

 پانزدهمین جشنواره ملی آش ایران و شانزدهمین نمایشگاه ملی صنایع‌دستی زنجان با ۳۲ غرفه و شرکت ۱۳ استان کشور در محل دائمی نمایشگاه‌های بین المللی کاسپین زنجان  برای بازدید و خرید عموم علاقه‌مندان برپا شده است.

این جشنواره تا ساعت  ۲۲ امشب برای بازدید و خرید عموم علاقمندان برپا خواهد بود.

گزارشی از شیرین محمودی