بیست و سومین روز از ماه مهر روزی است که در تقویم جهانی به ساکنان سرزمین تاریکی تعلق دارد، همان‌هایی که روشنی دلهایشان بر تاریکی چشم هایشان پیروز است و عصای سفید برای آن‌ها حکم چشمانی را دارد که راه را برای حضورشان در محیط جامعه هموارترمی کند.

روز جهانی عصای سفید با هدف تلاش برای برطرف کردن مشکلات نابینایان، مناسب سازی محیط و ساخت زندگی آرام و بدون دغدغه‌ای برای این قشر نامگذاری شده است تا شاید چشمان اکثریت جامعه به روی مشکلات این قشر بیناتر شود.

مناسب سازی فضای شهر و روستا زمینه حضور بیشتر نابینایان را در جامعه فراهم می‌کند.

شاید حفره کوچکی در پیاده روی یک خیابان برای افراد غیر معلول موضوع مهمی نباشد و اصلا به چشم نیاید، اما گاهی همین حفره کوچک برای معلولان و به ویژه نابینایان چاهی عمیق محسوب می‌شود و در برخی موارد زمینه بروز حوادثی برای فرد معلول می‌شود.

مهرشاد خورشیدی جوان سی ساله روشندلی است که در شهر گرگان زندگی می‌کند و اخیرا هنگام پیاده روی دچار حادثه‌ای شده است.

او با گلایه از مناسب نبودن پیاده رو‌های شهر گرگان برای تردد نابینایان و نبود مبلمان شهری مناسب گفت: مدتی پیش هنگام بازگشت از پیاده روی در محور ناهارخوران گرگان به دلیل جانمایی نامناسب خط زرد ویژه نابینایان با درختی که کج شده بود برخورد کردم و از قسمت سر دچار آسیب شدم.

خورشیدی افزود: در برخی از پیاده رو‌های گرگان خط زرد تعبیه نشده است و هنگام راه رفتن مشکلاتی را برای فرد معلول ایجاد می‌کند.

اوادامه داد: معضلات پیاده رو‌های شهر گرگان زمانی برای افراد نابینا بیشتر به چشم می‌آید که فرد نابینا در سفر به شهر‌های بزرگتر تردد در پیاده رو‌های آن شهر را تجربه می‌کند و من این تجربه را در شهر مشهد داشتم.

خورشیدی با اشاره به حضور کمرنگ افراد نابینا در جامعه گفت: بسیاری از خانواده‌هایی که فرزند نابینا دارند با تصور اینکه فرزندشان نمی‌تواند از پس کار‌های خود بر بیاید و یا اینکه مشکلی برایش به وجود بیاید اجازه نمی‌دهند که به تنهایی بیرون بروند و این کار افراد نابینا را جامعه جدا می‌کند.

خورشیدی گفت: خانواده من هم در ابتدا مخالف تنها بیرون رفتن من بودند و اکثر تردد من با آژانس انجام می‌شد، اما به مرور زمان با این موضوع کنار آمدند و حالا من به تنهایی در سطح شهر رفت و آمد می‌کنم.

او درباره وضعیت اشتغال افراد نابینا گفت: من به کار تایپ مشغول هستم و به چند ارگان دولتی و خصوصی برای کار مراجعه کردند، اما متاسفانه به جای دیدن توانمندی‌ها به معلولیت ما توجه می‌شود و این موضوع برای فرد نابینا بسیار ناامید کننده است.

خورشیدی گفت: مدتی پیش برای کار به یکی از شرکت‌های خصوصی مراجعه کردم و به من گفته شد توانمندی من مورد قبول است و با من تماس گرفته می‌شود، اما پس از مدتی که خبری از آن‌ها نشد، مجدد به شرکت مراجعه کردم و دوباره به من گفته شد من در اولویت هستم، اما در نهایت خبری نشد و تصور من این است که نابینا بودن من علتی بر این موضوع است.

او ادامه داد: بهتر بود همان ابتدا علت رد شدن به من گفته می‌شد تا اینکه من بیهوده امیدوارم شوم.

خورشیدی افزود: در قانون ذکر شده که حقوق معلولان باید حداقل قانون اداره کار باشد، اما این موضوع در استان گلستان و بسیاری از نقاط کشور رعایت نمی‌شود.

او گفت: از مسئولان انتظار داریم نگاه ویژه‌ای به معلولان داشته باشند و حق و حقوق آن‌ها در جامعه رعایت شود.

گاهی برخی افراد در مواجه شدن با افراد معلول و کم توان ترحم خود را نشان می‌دهند و یا قصد کمک به این افراد را دارند که مواجهه شدن با این موضوع برای همه معلولان یکسان نیست.

ترحم جامعه نسبت به نابینایان ناراحت کننده است

خورشیدی در این مورد گفت: ترحم برخی از افراد جامعه برای معلولان ناراحت کننده است، به عنوان مثال برخی افراد با دیدن یک فرد نابینا پولی به او می‌دهند و یا هنگام خرید کردن هزینه خرید فرد نابینا را پرداخت می‌کنند، شاید این افراد این کار‌ها را با حسن نیت انجام دهند، اما به افراد معلول نابینا که برای خود درآمدی دارند و مستقل هستند حس بدی منتقل و موجب ناراحتی آن‌ها می‌شود.

او افزود: یکی دیگر از مواردی که چندین بار برای من رخ داد این است که برخی از افراد از روی دلسوزی سعی می‌کنند به افراد نابینا هنگام تردد در پیاده رو کمک کنند، اما در بیشتر این مواقع موجب گمراهی فرد نابینا می‌شوند چراکه فرد نابینا به محل زندگی خود آشنایی کافی دارد و می‌تواند راه خود را پیدا کند، اما کمک دلسوزانه این افراد به ضرر فرد نابینا تمام میشود و بهتر است این کمک‌ها با پرسش از خود فرد معلول انجام شود.

خورشیدی گفت: تهیه عصا یکی از مشکلاتی است که روشندلان با آن مواجه هستند و برخی از خانواده‌ها توان تهیه آن را ندارند و انتظار داریم این قلم به راحتی در اختیار روشندلان قرار گیرد.

او افزود: عصا‌های سفید بسته به جنس و کیفیت عمر متفاوتی دارد، برخی عصا‌ها هوشمند هستند و تردد را برای فرد معلول راحت‌تر می‌کنند و عمر بیشتری هم دارنداما عصا‌های ارزان در برخورد با خودرو‌ها به سرعت می‌شکنند.

خورشیدی از رانندگان وسیله نقلیه خواست تا هنگام رد شدن افراد نابینا از خیابان با آن‌ها به آن‌ها توجه کنند تا مواردی نظیر گیر کردن عصا به لاستیک خودرو‌ها و یا آسیب رسیدن به افراد نابینا کاهش پیدا کند.

در مواجه شدن با افراد معلول و به ویژه نابینایان متوجه می‌شویم اکثر این افراد توانمند و تحصیل کرده هستند.

توانمندی معلولان دیده نمی‌شود

مدیرعامل انجمن نابینایان استان گلستان دراین باره گفت: اکثر افراد نابینا تحصیلات دانشگاهی در مقطع لیسانس و فوق لیسانس دارند و شرایط جسمی آن‌ها محدودیتی برای ادامه تحصیل نشده است.

رئیسی با بیان اینکه نباید توانمندی افراد نابینا را دست کم گرفت، افزود: ما در بین نابینا‌ها افرادی داریم که نابینای مطلق هستند، اما به کار تعمیرات ماشین مشغول هستند و شرایط جسمی آن‌ها به هیچ وجه محدودیتی برای این افراد محسوب نمی‌شود.

او ادامه داد: حتی بسیاری از معلولان در زمینه کار‌هایی مانند تایپ دانشگاهی فعال هستند و شاید به دید دیگران تایپ مسائل ریاضی برای نابینا‌ها کاری مشکل باشد، اما این افراد از پس این کار‌ها برمی آیند.

رئیسی گفت: یکی از مشکلات بزرگ نابینایان دیده نشدن توانمندی آن هاست به همین دلیل اکثر این افراد به دنبال یادگیری کار‌هایی می‌روند که در باور عموم جامعه انجام آن کار برای فرد معلول غیرممکن است تا ثابت کنند توانمندی لازم برای هر کاری را دارند.

گلستان بیش از ۹ هزار نابینا دارد

به سراغ معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی گلستان رفتیم تا از جمعیت آمار مبتلا به نابینایی در استان مطلع شویم.

مریم رضایی گفت: در استان گلستان ۹ هزار و ۱۹۷ معلول نابینا حضوردارند که از این تعداد ۵ هزار و ۷۳۲ نفر از نابینایان خیلی شدید وشدید کمک هزینه زندگی (مستمری) دریافت می‌کنند.

او افزود: از جمعیت نابینایان استان ۵۶۶ نفر نابینای خیلی شدید (مرد ۳۰۰ و خانم ۲۶۶ نفر)، هزار و ۸۱۴ نفر نابینایی شدید (مرد ۱۰۶۹ نفر و خانم ۷۴۵ نفر) و مابقی در حد بینایی متوسط وخفیف هستند.

رضایی ادامه داد: آمار کل کم بینایی کشور ۱۸۷ هزار و ۲۹۶ نفر است و استان گلستان دارای ۷ هزار و ۶۴۲ نفرکم بیناست که ۴ درصد از جمعیت آمار کم بینایان کشور را تشکیل می‌دهد.

او افزود: در حال حاضر ۵۵۳ دانش آموز نابینا و کم بینا در استان داریم که هزینه تحصیلی دریافت می‌کنند.

رضایی با اشاره به اقداماتی که برای توانمندسازی نابینایان در استان انجام شده است، گفت: گلستان دارای دو انجمن فعال نابینایان است که درراستای اجرای طرح‌های توانمند سازی، اشتغال، مسکن و آموزش حرفه به مددجویان نابینا ارائه خدمت می‌کنند.

او افزود: تسهیلات اشتغال زایی (مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان با سود ۴ درصد و‌باز پرداخت هفت ساله)، تسهیلات تحصیلی، تسهیلات مسکن (مبلغ صد میلیون تومان وام بلاعوض در شهر‌ها و روستا)، تسهیلات کمک هزینه درمان، تسهیلات کمک هزینه ایاب و ذهاب، تسهیلات کمک هزینه مناسب سازی و اعطای وسایل توانبخشی (عصای سفید، بهدید، ساعت گویا، پرکینز) از جمله خدماتی است که رایگان به نابینایان اعطا می‌شود.

رضایی در پاسخ به این سوال که آیا حقوق شهروندی برای نابینایان در استان رعایت شده است، گفت: مناسب سازی معابر (مسیر ویژه نابینایان در مرکز استان و برخی شهرستانها) اجرایی شده است.

او افزود: ایجاد بخش ویژه نابینایان در کتابخانه‌های عمومی میرفندرسکی وکتابخانه عمومی گنبدکاووس (تجهیز کتاب‌های با خط بریل)، راه اندازی کتابخانه صوتی ویژه نابینایان از سال ۱۳۹۴ در محل انجمن نابینایان هم اندیش نور گرگان و تجهیز باجه‌های‌ای تی ام برخی بانک‌ها بصورت گویا از دیگر اقداماتی است که برای رفاه حال نابینایان انجام شده است.

به رسمیت شناختن حقوق شهروندی نابینایان و تسهیل شرایط حضور آن‌ها در جامعه در کنار فرهنگ سازی رفتاری افراد جامعه در برخورد با این قشر زمینه حضور افراد نابینا در جامعه و شکوفا کردن توانمندی هایشان را تسهیل می‌کند.

گزارش از مونا محمدقاسمی