در میز اقتصاد امروز آقایان‌محمد قربانی معاون برنامه ریزی و اقتصادی وزارت جهاد، کمال ربانی زاده رئیس رصدخانه کشاورزی، مهدی یوسف خانی رئیس اتحادیه پرنده و ماهی و حمید رضا کاووسی مجری طرح سامانه تامین و توزیع کالای اساسی به بررسی راه اندازی سامانه تامین و توزیع کالای اساسی پرداختند و به سوالات زیر پاسخ دادند.

ضرورت ایجاد سامانه ستکاوا چیست؟

آقای قربانی: یکی از چالش های کلیدی در نظام تولید و توزیع محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره وجود دارد، این است که تولیدکننده نگران دریافت نکردن قیمت واقعی کالا و مصرف کننده خرید با نرخ بالاتر است.

با هوشمندسازی زنجیره تامین‌محصولات کشاورزی اطلاعات فیزیکی کالا، جریان اطلاعات کالا، سهم هر یک از عوامل در بازار یابی و مشخصات تولیدکننده کالا مشخص است که در نتیجه با مشخص شدن سهم هر یک از فعالان تامین زنجیره کالا و حفظ منافع تولیدکننده و مصرف کننده، کنترل و نظارت میدانی به حداقل می رسد.

آقای ربانی زاده: ابتدای زنجیره تامین و تولید و انتهای زنجیره مصرف کننده است، این سامانه از محل تولید و تامین کالا را تحویل می گیرد. سابقه این کار از اردیبهشت امسال بصورت پایلوت در استان های یزد، قزوین، اصفهان و زنجان و امروز در استان تهران آغاز شده است. به عنوان مثال با ثبت مشخصات منابع تامین و تولیدکنندگان واحد مرغداری اعلام می کند که چقدر مرغ برای عرضه دارد.

عضویت اتحادیه و تشکل ها بر این سامانه اجباری نیست، اما خود تولیدکنندگان به سبب شفافیت راغب به این موضوع هستند.

چه محصولاتی در این سامانه عرضه می شود؟

آقای قربانی: گام به گام قرار است جلو رویم، در گام‌ نخست مرغ و سپس گوشت منجمد عرضه می شود و بعدا وارد دیگر کالاهای اساسی می شویم.

آقای ربانی زاده: برخی اوقات عرضه و تقاضا همخوانی ندارد، کما اینکه در چندماه گذشته تجربه کردیم‌که مرغ با نرخ ۴۵ تا ۴۷ هزار تومان در بازار عرضه می شد، درحالیکه نرخ مصوب ۵۹ هزار و ۸۰۰ تومان بود. حال با عرضه در این سامانه چنانچه مرغ بالاتر از نرخ مصوب به فروش رسد، به سازمان تعزیرات اعلام می کنیم که این فروشگاه بالاتر عرضه می کند.

آقای قربانی: تمامی اطلاعات مالی، فیزیکی، کیفیت و قیمت کالا در این رصد خانه بررسی می شود، چنانچه بالاتر از قیمت های تعیین شده باشد آلارم‌می دهد و بازرسان در محل حضور پیدا می کنند.

آیا سیاست گذاری و برنامه ریزی دست وزارت جهاد است؟

آقای ربانی زاده: سیاست گذاری و برنامه ریزی با وزارت جهاد و اجرا با تشکل و اتحادیه هاست.

از هفته آینده مرغ گرم عرضه می شود، سایر کالاها همچون برنج و روغن با فراهم شدن بستر توزیع می شود.

مراحل پیوستن توزیع کنندگان و عرضه کنندگان کالای اساسی در این سامانه را توضیح دهید؟

آقای کاووسی: در اجرای زنجیره واسطه ها ایجاد مزاحمت می کنند به طوری که باعث افزایش هزینه به حلقه آخر می شود. یک زنجیره تامین مناسب در حوزه تامین کالای اساسی مرغ قرار است شکل بگیرد که براین اساس واسطه های زیاد با دیتاهای نامشخص در این مسیر حذف می شود.

در این سامانه دیگر شاهد واسطه های متعدد از مرغداری تا کشتارگاه نیستیم و به سبب مشخص بودن لوجستیک که مرغ  را تحویل می گیرد، دیگر کارمزدی کش نداریم. بنابراین نقص گذشته که گردش دیتا و مالی نداشتیم، در اجرای این سامانه مشخص است.

اتحادیه پرنده و ماهی جز اتحادیه هایی است که به این سامانه متصل شده است، روند را توضیح دهید؟

آقای یوسف خانی: در پی تلاش های بی وقفه وزارت جهاد احساس نیاز شد که سامانه ای ایجاد شود که همانند گذشته شاهد سیستم سنتی و منسوخ که واسطه های غیرضرور متعدد دارد، نجات پیدا کنیم.

اولین‌چیزی که مدنظر اتحادیه است تا بتوانیم در این فضای آرام قیمت های مصوب کالا بدست مصرف کننده برسد، دغدغه همه ماست چرا که طی یک تا ۲ ماه اخیر شاهد افزایش غیرقانونی مرغ بودیم که در نهایت با تلاش های وزارت جهاد سامانه ای ایجاد شد که قیمت ها تحت کنترل درآید.

هم اکنون این سامانه چه تفاوتی با میدان بهمن دارد؟

آقای یوسف خانی: اگر مرغی در آینده راهی میدان بهمن شود، از طریق سامانه صورت می‌گیرد. در این سامانه اطلاعات تولید، خریدار و مصرف کننده است و دیگر همانند بازار که واسطه ها روزانه قیمت ها را افزایش یا کاهش دهند، شاهد نیستیم.

محصولی که تولیدکننده می خواهد به فروشگاه زنجیره ای برساند، کجاست؟

آقای ربانی زاده: حلقه ابتدایی و انتهایی قابل کنترل است و در میادین بهمن غرفه داران مشخص هستند.

با توجه به آنکه تجربه این سامانه ها در گذشته داشتیم آیا این سامانه ها به سرنوشت قبل دچار می شوند؟

آقای قربانی: یکی از نگاه وزارت جهاد این است که تمام زنجیره های موجود مشارکت کنند و عامل بقا سامانه ها حضور اتحادیه و تشکل هاست. چنانچه تقاضای مستمر در بازار وجود داشته باشد، منافع سامانه حفظ می شود.

هوشمندسازی زنجیره تامین یکی از برنامه و قول های وزارت جهاد بود که فاز اول آن خیلی زودتر رونمایی شد و تا ۱۴۰۲ هوشمندسازی کامل رخ می دهد.