تلفن‌های هوشمند که امروزه در دست اکثر افراد جامعه از کودکان خردسال گرفته تا افراد میانسال و کهنسال دیده می‌شوند روزگاری کالا‌های لوکسی بودند که تنها تعداد کمی از افراد یک جامعه توان خرید آن‌ها را داشتند. تلفن‌های همراه هوشمند کنونی که بخش عمده‌ای از نیاز‌های ما را بر طرف می‌کنند، در گذشته تنها وسیله‌ای برای برقراری ارتباط تلفنی بودند؛ اما امروزه کاربرد‌های بسیار گسترده و تنوع‌تری پیدا کرده و به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی انسان تبدیل شده‌اند.

شاید بتوان گفت، طی دو سال گذشته و از زمان آغاز همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ و دوره‌های طولانی‌مدت قرنطینه خانگی، تلفن‌های همراه هوشمند از یک ابزارِ ارتباطیِ صِرف، فاصله گرفته و وارد حوزه‌های دیگری از جمله سنجش سلامت و حوزه پزشکی، سرگرمی و اوقات فراغت، و البته حوزه آموزش‌های مجازی شده‌اند.

در این گزارش قصد داریم نگاهی به مسیری که این همراهان همیشگی ما طی دهه‌های گذشته طی کرده‌اند تا از دستگاه‌هایی با ابعاد بزرگ، ظاهر عجیب و قابلیت‌های محدود، به تلفن‌های هوشمند امروزی با ظاهری زیبا و ظریف تبدیل شوند، بیاندازیم.

در نخستین روز‌های تولد تلفن‌های همراه، تنها استفاده‌ای که از این دستگاه‌ها می‌شد، تماس با سایر افراد حین حرکت و به صورت بی‌سیم بود. بلافاصله پس از آن در مدت کوتاهی قابلیت ارسال پیامک نیز به این تلفن‌های نوپا اضافه شد.

مارتین کوپر

"مارتین کوپر"، کارمند شرکت موتورولا در روز سوم آوریل سال ۱۹۷۳ میلادی (۱۴ فروردین سال ۱۳۵۲) نخستین تماس تاریخی بوسیله یک تلفن همراه را برقرار کرد. وی از منهتن به دفتر مرکزی آزمایشگاه بل در نیوجرسی وصل شد و به آن‌ها گفت که صدایش را از پشت تلفن همراه می‌شوند. این تماس با نمونه اولیه تلفن مدل "DynaTAC" برقرار شد و اولین تلفن همراه، ۱۰ سال پس از این رویداد به بازار عرضه شد.

تلفن همراه DynaTAC نخستین تلفن قابل حمل جهان بود که در آن زمان قیمتی حدود ۴۰۰۰ دلار داشت. این تلفن‌های همراه اولیه بیشتر به یک رادیو دو طرفه شباهت داشتند تا تلفن‌های همراهی که امروزه با آن‌ها آشنا هستیم.

تلفن همراه سیمون IBM Simon

تلفن همراه "سیمون" IBM Simon که اولین بار در سال ۱۹۹۴ (۱۳۷۳) عرضه شد به عنوان اولین "تلفن هوشمند" جهان در نظر گرفته می‌شود.

شاید باور اینکه تلفن همراه سیمون، صفحه نمایش لمسی داشته است، سخت باشد؛ اما این تلفن همراه بسیار از زمانه خود جلوتر بود و حتی قلم مخصوص برای کار با این صفحه نمایش نیز داشت. سیمون، اپلیکیشن‌های از پیش نصب‌شده بسیاری از جمله دفترچه آدرس، ماشین حساب، تقویم، دفترچه یادداشت دیجیتال، ساعت جهانی و موارد دیگر را در خود جای داده بود.

سیمون علاوه بر قابلیت ارسال پیامک، قادر به ارسال ایمیل و فکس نیز بود. این تلفن هوشمند می‌توانست برای مدت یک ساعت کار کند. وزن تقریبی این دستگاه، یک پوند (۰.۴ کیلوگرم) و ابعاد آن ۲۰ سانتی‌متر در شش در ۳.۸ سانتی‌متر بود.

متاسفانه فروش تجاری این تلفن همراه در سال ۱۹۹۴ با استقبال چندانی رو به رو نشد و در حالی که عرضه آن در بازار تنها شش ماه ادامه داشت، ۵۰ هزار دستگاه از آن به فروش رسید.

چندین دلیل برای شکست این تلفن همراه که به نظر می‌رسد بسیار از زمانه خود جلوتر بوده است، وجود دارد. یکی از این موارد، عدم آمادگی حامل‌های بی‌سیم در آن زمان برای مقابله با حجم زیاد داده‌های مورد نیاز دستگاه است و مورد دیگر، تخلیه بسیار سریع باتری آن بود.

شاید تا این حد جلوتر بودن از عصر خود دلیلی برای شکست نخستین تلفن لمسی جهان بوده باشد، اما حتی اگر سیمون موفقیت بزرگی در بازار کسب نکرده باشد، راه را برای شکوفایی و تکامل تلفن‌های هوشمند امروزی هموار کرده است به طوری که امروزه غول‌های فناوری در حوزه تلفن‌های هوشمند همچون اپل، سامسونگ، گوگل، هوآوی، شیائومی، موتورولا و سونی بر بازار تلفن‌های همراه سلطه دارند.

تلفن همراه نوکیا ۹۰۰۰

"نوکیا ۹۰۰۰ که در سال ۱۹۹۶ (۱۳۷۴) عرضه شد، جزو نخستین تلفن‌های همراهی بود که به شبکه اینترنت متصل می‌شد و قابلیت وبگردی به سایر قابلیت‌های آن اضافه شده بود.

یک سال بعد تلفن همراه ارکیسون GS ۸۸ وارد بازار شد و به دنبال آن بلک بری ۸۵۰ در سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) به عنوان اولین رایانه‌ی قابل حمل بی‌سیم به بازار عرضه شد.

در طول دهه ۱۹۹۰، تلفن‌های همراه به طور قابل توجهی تغییر کردند. پیام‌های متنی، ایمیل و اپلیکیشن‌های کاربردی مختلف به مواردی ضروری برای مصرف‌کنندگان عادی و همچنین افراد حرفه‌ای در حوزه تجارت تبدیل شدند. یکی از مشکلات اولیه تلفن‌های همراه و تلفن‌های همراه هوشمند، دسترسی محدود به اینترنت و هزینه‌های بالای استفاده از آن‌ها بوده است.

با حرکت به سوی هزاره جدید، فناوری‌ها و قابلیت‌های تلفن‌های همراه گسترش یافت. استحکام نوکیا، صفحه کلید کشویی T-Mobile، ظاهر باریک مدل Razr موتورولا، توپک بلک‌بری، همگی ویژگی‌های چشمگیری بودند که این دستگاه‌ها را قابل توجه می‌کرد.

اگرچه تلفن‌های هوشمند از نظر فنی در دهه ۱۹۹۰ متولد شدند، اما ظهور گوشی‌های هوشمند در فرهنگ جوامع پس از این هزاره رخ داد.

سیر تحولی در شکل ظاهری و امکانات تلفن‌های همراه

تکامل تلفن‌های همراه هوشمند از آغاز هزاره جدید تا به امروز

با آغاز سال ۲۰۰۰ میلادی، شاهد جهشی در حوزه فناوری اطلاعات بودیم و تکامل تلفن‌های هوشمند با سرعت ادامه داشت.

"بلک‌بری" در یک دهه نخست هزاره جدید، نامی قابل توجه در عرصه تلفن‌های هوشمند بود. تلفن‌های این شرکت در درجه اول برای کاربرد‌های تجاری ساخته شده بود، اما ناگهان در میان مردم به محبوبیت رسید.

از ویژگی‌های قابل توجه، صفحه کلیدی بود که در آن برای هر حرف یک دکمه اختصاص داده شده بود. این تلفن‌ها توجه نسل جوان را به خود جلب کردند. شرکت بلک‌بری نخستین دستگاه تلفن همراهش که از ایمیل و شبکه وب پشتیبانی می‌کرد، در سال ۱۹۹۹ عرضه کرد و تا سال ۲۰۰۴ تلفن‌های همراه این شرکت به نمایشگر‌های رنگی مجهز شدند.

اما بلک‌بری مدت کوتاهی پس از معرفی یکی از پیشگامانه‌ترین اختراع‌های شرکت اپل، یعنی تلفن هوشمند "آیفون" روند نزولی پیش گرفت.

استیو جابز و نخستین تلفن همراه هوشمند آیفون

با ظهور "آیفون" صنعت تلفن‌های هوشمند جهان تحولی چشمگیر داشت. اولین تلفن هوشمند شرکت اپل در سال ۲۰۰۷ رونمایی شد. در آن زمان "استیو جابز" آن را "پنج سال جلوتر از هر تلفن همراه دیگری" معرفی کرد.

صفحه کلید تاشو حذف شده بود تا فضایی برای قرار گرفتن یک صفحه کاملا لمسی که از چندین حسگر استفاده می‌کرد، باز شود. آیفون، تمام قابلیت‌های تلفن هوشمند بلک بری را داشت، اما سیستم عامل استثنایی آن، به کاربران امکان پخش فیلم، گوش دادن به موسیقی و ذخیره تصاویر را نیز می‌داد.

از نخستین نسخه تلفن‌های همراه هوشمند آیفون، ۶.۱ میلیون دستگاه فروخته شد. از آن زمان تا کنون شرکت اپل دست‌کم سالی یکبار، نسخه جدیدی از آیفون را رونمایی کرده است. اپل، نخستین نسخه از تلفن‌های هوشمندی که قابل اتصال به اینترنت ۳ G بود را نیز در اختیار کاربران قرار داد و صنعت اپلیکیشن‌های تلفن همراه نیز از همان زمان شروع به رشد و توسعه کرد. عمر باتری آیفون نیز هنگام مکالمه هشت ساعت بود که در آن زمان غیرقابل تصور بود.

انقلاب اندروید در سال ۲۰۰۸

سیستم عامل اندروید، ورودی طوفانی به صنعت تلفن‌های هوشمند داشت.

نخستین تلفن همراه اندرویدی با نام G ۱ عملکرد صفحه لمسی محدودی داشت، اما تا فوریه سال ۲۰۱۰ تلفن‌های اندرویدی قابلیت‌های کامل یک صفحه لمسی را به طور کامل در دست گرفتند.

سیستم عامل اندروید که در ابتدای رقابت با سیستم عامل IOS تلفن‌های شرکت اپل با مشکل مواجه شده بود، با گذشت زمان محبوبیت پیدا کرد و اکثر سازندگان تلفن‌های هوشمند از جمله سامسونگ، سونی، اچ‌تی‌سی، هواوی، و شیائومی به استفاده از آن پرداختند.

نخستین تلفن هوشمندی که از سیستم عامل اندروید استفاده کرد، متعلق به شرکت اچ‌تی‌سی بود. امروزه بیشتر شرکت‌ها تمایل به استفاده از این سیستم عامل دارند، زیرا اندروید یک پلتفرم منبع باز است که با ارتقاء هر نسخه از آن صد‌ها ویژگی جدید به آن اضافه می‌شود.

شرکت گوگل نیز با نگاهی به آینده روشن و محبوبیت این سیستم به تازگی آن را به صورت قانونی خریداری کرده است. در نهایت می‌توان گفت که سیستم عامل اندروید دسترسی به تلفن‌های هوشمند در سرتاسر جهان را ممکن کرده است.

تلفن‌های هوشمند جدید تفاوت‌های عمده‌ای با پیشینیان خود دارند. برخلاف نسخه‌های اولیه که کاربرد‌های آن‌ها به برقراری تماس و ارسال پیام محدود می‌شد، تلفن‌های هوشمند امروزی از سلامت گرفته تا آموزش و تصویربرداری کاربرد دارند و البته که به بخش مهمی برای سرگرمی روزانه بسیاری از افراد تبدیل شده‌اند. این همراهان همیشگی ما برای اطلاع‌رسانی، دریافت و انتشار اخبار، سفارش غذا، رزرو بلیت، سفارش دارو، به اشتراک گذاری لحظات و بسیاری از کاربرد‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در حال حاضر هر فرد به طور متوسط روزانه تلفن خود را ۲۶۱۷ بار لمس می‌کند و در طول یک سال به طور متوسط افراد جامعه کمتر از ۸۰۰ ساعت یعنی بیش از یک ماه کامل را صرف تلفن همراه خود می‌کنند. این میزان رو به رشد است و تعجبی ندارد که دهه اخیر به عنوان دهه "تلفن‌های هوشمند" نامگذاری شده است.

پیام‌رسانی و برقراری ارتباط

رایج‌ترین کاربرد تلفن‌های همراه از دیرباز تا کنون امکان ارسال پیام بوده است که افراد از آن هم برای مقاصد تجاری و هم تفریح استفاده می‌کنند. این قابلیت نیز پیشرفت‌های زیادی طی سال‌های اخیر کرده است. دیگر تماس با سایر افراد محدود به برقراری تماس تلفنی یا ارسال پیامک نیست. اکنون امکان برقراری تماس ویدئویی، ارسال شکلک‌های گوناگون وجود دارد.

ادغام دوربین با تلفن‌های همراه

یکی از قابلیت‌های قابل توجه و رو به رشد در تلفن‌های هوشمند اضافه شدن دوربین‌های عکس و فیلمبرداری است. تجهیز تلفن‌های هوشمند به دوربین جهان را تغییر داده است و مردم در حال حاضر دائما تصاویر مختلفی برای اشتراک گذاری در شبکه‌های اجتماعی یا ارسال برای یک دوست یا حتی بررسی ظاهر خود ثبت می‌کنند.

ساخت اولین تلفن هوشمند دوربین‌دار به سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) باز می‌گردد. ژاپن در این سال از تلفن هوشمند Kyocera VP-۲۱۰ رونمایی کرد که وضوح دوربین آن ۰.۱۱ مگاپیکسل بود و می‌توانست تا ۲۰ تصویر بیش از پر شدن حافظه‌اش ثبت کند. البته ایده ادغام دوربین‌ها با تلفن‌های همراه با این تلفن ظهور نکرد و شرکت‌های مختلفی ادعا می‌کنند که ایده ساخت اولین تلفن دوربین‌دار متعلق به آن‌ها بوده است.

امروزه تلفن‌های همراه مجهز به بیش از یک دوربین هستند و وضوح دوربین تلفن‌های جدید به ۵۰ مگاپیکسل رسیده است. علاوه بر آن برخی از دوربین‌ها امکان تصویربرداری ماکرو از اجسام بسیار کوچک را نیز فراهم می‌کنند.

حسگر‌های سنجش سلامت

امروزه از تلفن‌های هوشمندی که دارای حسگر‌های مخصوص هستند برای بررسی فشار خون، ضربان قلب و اکسیژن خون مورد استفاده قرار می‌گیرند. کاربرد‌های پزشکی این تلفن‌های هوشمند روز به روز در حال افزایش است و در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ نیز کاربرد‌های بدیعی برای آن‌ها تعریف شد.

برای مثال برخی از شرکت‌ها شروع به ایجاد تست‌هایی کردند که با استفاده از تلفن‌های همراه ممکن می‌شد. علاوه بر آن این همراهان همیشگی ما در برقراری ارتباط میان پزشک و بیمار و ارسال داده‌های پزشکی در لحظه بسیار موثر عمل کرده‌اند.

آموزش

از تلفن‌های هوشمند برای شرکت در کلاس‌های مجازی درس، جلسات کاری و حتی دورهمی‌های دوستانه نیز استفاده می‌شود و استفاده از آن در دوران همه‌گیری کووید-۱۹ و آغاز قرنطینه بیشتر شد.

آینده تلفن‌های هوشمند چگونه خواهد بود؟

به نخستین تلفن همراه خود فکر کنید. شاید یک تلفن همراه نوکیا یا تلفن تاشوی موتورولا بوده باشد. این تلفن‌های همراه به همان اندازه که جذاب بودند با ورود آیفون و سایر گوشی‌های هوشمند به سرعت از میان رفتند. پیشرفت تلفن‌های هوشمند بسیار سریع بوده است و آینده این دستگاه‌ها نیز روشن خواهد بود. در ادامه به چند مورد از پیشرفت‌های احتمالی و مواردی که در حال حاضر در جریان هستند می‌پردازیم.

تلفن‌های تاشو

تقریبا همه‌ی افراد می‌خواهند که تلفن هوشمندی با صفحه نمایش بسیار بزرگ داشته باشند، اما هیچکس نمی‌خواهد یک تلفن هوشمند با اندازه تبلت را با خود حمل کند و صفحه نمایش‌های انعطاف‌پذیر و تاشو اینجا به کمک سازندگان می‌آیند. اگرچه در حال حاضر شرکت‌های بزرگ فناوری انواع گوناگونی از تلفن‌های همراه تاشو را رونمایی کرده‌اند، اما خلاقیت در این مورد انتها ندارد.

باید گفت در حالی که بسیاری از مردم خواهان تلفن‌های هوشمند با صفحه‌های بزرگ هستند، برخی دیگر ترجیح می‌دهند از تلفن‌های کوچک‌تر و نوستالژیک استفاده کنند؛ بنابراین طی سال‌های اخیر تلفن‌های تاشو وارد بازار شده‌اند.

موتورولا، هوآوی و سامسونگ در حال حاضر چندین تلفن همراه تاشو عرضه کرده‌اند و به گفته متخصصان این فناوری همچنان به رشد خود ادامه خواهد داد.

گسترش رابط‌های متنوع‌تر

با عرضه هر چه بیشتر دستگاه‌های بدون صفحه نمایش همچون ایربادها، مردم به سوی عدم استفاده از نمایشگر‌ها رفته‌اند و در عوض شاید کاربران به سمت استفاده از رابط‌هایی بروند که با صدا، حرکت یا دستگاه‌های دیگر کار می‌کنند. تلفن همراه هوشمند شاید به عنوان هسته و به نوعی مغز این مجموعه حضور داشته باشد، اما با سایر دستگاه‌ها ترکیب می‌شود تا مجموعه‌ی بزرگ‌تری ایجاد شود.

فناوری ۵ G

تلفن‌های هوشمند جدید با سخت‌افزاری عرضه می‌شوند که به طور کامل از فناوری ۵ G پشتیبانی می‌کند. این فناوری قابلیت‌هایی همچون پخش زنده بدون قطعی، جابه‌جایی یکپارچه بین ویژگی‌های سیستم‌های اداری و خانگی را فراهم می‌کند و همچنین به کاربران اجازه می‌دهد تا دستگاه‌های بیشتری را بدون تداخل به شبکه ۵ G متصل کنند.

سیم کارت یکپارچه

در سال ۲۰۱۹، سیم‌کارت‌های یکپارچه (eSIM) در تلفن‌های هوشمند پرچم‌دار مانند گوگل پیکسل ۴، سامسونگ گلکسی فولد، آیفون ۱۱ و موتورولا Razr به پیشرفت بیشتری دست یافتند.

اما انتظار می‌رود روزی سیم‌کارت‌های یکپارچه تقریبا در همه تلفن‌های هوشمند جدید گنجانده شود. سیم‌کارت‌های یکپارچه که به صورت تراشه‌ای در تلفن همراه تعبیه می‌شوند، نیاز به خرید جداگانه سیم‌کارت از مخابرات را از بین می‌برند و همچنین احتمال آسیب دیدن یا گم شدن آن‌ها وجود ندارد.

 تصویربرداری از چهره

هوش مصنوعی می‌تواند ترسیم سه‌بُعدی چهره را بهبود بخشد به گونه‌ای که پیش‌بینی کند چهره کاربران در صورت ایجاد تغییر در صورتشان چگونه خواهد بود.

هیچکس نمی‌داند که این مسیر تا کجا ادامه خواهد داشت. افرادی که روزی اولین تلفن‌های همراه را در دست گرفتند شاید هیچ گاه تصور نمی‌کردند روزی آن دستگاه‌های بزرگ و سنگین با قابلیت‌های کم به چنین دستگاه‌های ظریفی تبدیل شوند که قابلیت‌های بسیار زیادی دارند. آینده‌ی تلفن‌های هوشمند هرچند نامشخص، روشن خواهد بود و برای مشاهده فناوری و اختراعات جدیدتر در این حوزه باید منتظر بمانیم.

منبع: ایسنا