نخبگان یک کشور که به تعریف رهبر انقلاب به عنوان یک توصیف ارزشی، آن انسانِ صاحب استعدادِ پُرکارِ پُرتلاشی است که از هدایت الهی بهره گرفته باشد، دارایی عظیمی از آن کشور هستند که با کارکرد صحیح خود می‌توانند ثروت قابل توجهی را متوجه آن دیار کنند. بر این اساس یکی از ارکان مهم و اساسی پیشرفت هر کشوری دانشگاه و مراکز علمی است.

طبق فرمایش مقام معظم رهبری، دانشگاه یکی از بزرگ‌ترین موانع در مقابله با سلطه استکبار است. یکی از جملات معروف امام خمینی (ره) در رابطه با دانشگاه، جمله مشهور ایشان است که «دانشگاه مبدأ همه تحولات و کارخانه انسان‌سازی است». یعنی نگاه ایشان به دانشگاه یک مجموعه فراگیر علمی، آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و معنوی است که می‌تواند فرآیند عمومی تربیت را مدیریت کند.

یکی از بنیادی‌ترین مبادی تولید، دانشگاه‌ها هستند که جنبه علمی آن‌ها تنها و مهم‌ترین وظیفه و مأموریت آن‌ها نیست، بلکه از منظر بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران دانشگاه دارای شأن هدایت اجتماعی، تولید فضائل اخلاقی، پیش قراول در تمامی میادین فرهنگی، صنعتی و اقتصادی است.

یکی از زمینه‌های نخبه‌پروری پس از پیروزی انقلاب اسلامی توسعه دانشگاه‌ها و گسترش دامنه دانشگاهی اعم از دانشجو و استاد است. وظیفه هر ارگان آموزشی صرفا انتقال علم و دانش نیست، بلکه استاد، معلم و یا یک روحانی منتقل کننده تمام اهداف، مقصدها، ارزش‌های مثبت و منفی یک نظام هستند و اگر دانشگاه رویکرد مثبتی داشته باشد، خروجی آن کسانی خواهند بود که در خدمت آرمان‌ها و اهداف نظام بوده و ارزش‌‎های نظام را درک کرده و آن‌‎ها را حفظ و در قالب آن ارزش‌های قدرتمند ظهور و نمود خواهند داشت و اگر هم دانشگاه و یا هر مجموعه آموزشی فرهنگی، از این اصل فاصله بگیرند، به همان نسبت نیز ارزش‌های منفی و فرهنگ متضاد تولید کرده و جامعه دچار تناقض و تعارض خواهد شد.

در حال حاضر کشور ایران سرچشمه تولید علم و دانش در حوزه‌های مختلف است و این یکی از با ارزش‌ترین دستاورد‌های انقلاب اسلامی ایران است. در واقع انقلاب اسلامی ممیزی در تولید دانش در تمامی میادین ایجاد کرد، به نحوی که دشمنان ما نیز به این توسعه اعتراف کرده و سر تسلیم فرود می‌آورند. توسعه علم و پژوهش یکی دیگر از عوامل نخبه‌پروری در ایران است، همان گونه که درمنویات مقام معظم رهبری به این موضوع اشاره شده است؛ در هر مسئله‌ای که دانشمندان ما ورود کردند و متمرکز شدند، کاری کردند که در محافل علمیِ جهان مورد تحسین واقع شد [مانند]: تحقیقات و دستاورد‌های پژوهشگاه رویان، پیشرفت در بیوشیمی و دست یافتن به کرسی یونسکو در این رشته پرتاب ماهواره به فضا، ساخت ربات‌های انسان‌نما در دانشگاه تهران، دستاورد‌های بنیادین در صنعت هسته‌ای، ساخت تجهیزات پیشرفته موشکی و پهپاد ساخت واکسن‌های پیچیده، به خصوص واکسن کرونا اکنون که یکی از سیاست‌های داخلی کشور حرکت رو به جلو در جهت توسعه و پیشرفته نظام مقتدر جمهوری اسلامی ایران است، استفاده از ظرفیت‌های داخلی و متمرکز ماندن بر نیرو‌های نخبه کشور باید یکی از دغدغه‌های مسئولین باشد تا از خسارت‌های ناشی از فرار مغز‌ها کاسته شود.

فرار مغز‌ها فرآیندی است که در آن، افراد تحصیل کرده و با استعداد خود را به دلایل مختلف از دست می‌دهد. از دست دادن سرمایه‌های انسانی علی‌الخصوص نیروی انسانی متخصص و تحصیلکرده هولناک‌ترین ضربه‌ای است که می‌توان بر بدنه اقتصاد یک کشور وارد کرد.

تعامل مناسب و درک شرایط از طرف مسئولین در قبال جامعه نخبه کشور و اطلاع داشتن از انتظارات یکدیگر کمک شایانی به حفظ و نگهداری این سرمایه ارزشمند انسانی خواهد کرد.

مسئله‌ای که مورد تأکید رهبر انقلاب نیز است و درباره انتظاراتی که از نخبگان می‌رود، چنین بیان کردند: ایشان باید استفاده در به‌کار️گیری توانایی و ظرفیّت شخصی برای حلّ مشکلات کشور، ️عدم غفلت از توانایی‌های خود و ظرفیّت‌های کشور وعدم غفلت در برابر دشمن را داشته باشند و در مقابل از دستگاه نیز در قبال نخبگان انتظاراتی است که باید لحاظ شود در یک کلمه: از دستگاه‌ها توقّع داریم که از نخبگان حمایت کنند. ️حمایت همیشه به معنای پول دادن نیست. ️حمایت [باید]:عاقلانه، بخردانه و با توجّه به جوانب گوناگون باشد. این دو توقّع را برآورده کنیم برای [نخبگان]:️ [ایجاد]اشتغالِ مناسب با دانش [آنها]️ [ایجاد]امکان ادامه تحقیقات [و]ارتباط با مراکز علمی دنیا ️در این زمینه هر چه خرج کنیم، این هزینه نیست، سرمایه‌گذاری است.

نکته قابل توجه دیگر در سخنان ایشان نشان دادن افق روشن به جامعه نخبگان کشور است که نقشه راه را نشان داده و می‌فرماید هم استاد، هم مدیران آموزش عالی، هم فعّالانی که در رسانه‌ها کار می‌کنند، چه صاحبان صنایع و شرکت‌های دانش‌بنیان، فضا را فضای شوق‌انگیزی برای نخبه‌ها قرار بدهند.

امروز ناامید کردن نخبه‌ها و بی‌آینده نشان دادن نخبه‌ها به نظر من بخشی از جنگ نرم دشمن است... از عوامل موثر بر فرآیند فرار مغز‌ها می‌توان از ضعف و نقص (که در معنای وسیع آن کلیه ارگان‌ها و نهاد‌ها در مجموعه سه قوا را شامل می‌شود)، عدم حمایت از اندیشه و تفکر نخبگان، عدم دستیابی آزادانه به اطلاعات و ... را نام برد.

چرا نا امید کردن نخبگان بخشی از جنگ نرم دشمن است؟

عواملی که باعث شده دامنه مهاجرت‌ها گسترده‌تر شود و کشور از وجود نیروی انسانی مورد نیاز برای توسعه محروم شود، گسترش شرایط سیاسی مناسب و تحلیل صحیح از مسائل سیاسی روز کشور و ثبات سیاسی و سیاست‌های راهبردی توسعه و مهم‌تر از همه، وجود نظم و انضباط در کلیه بخش‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی باعث دلگرمی نیرو‌های نخبه در کشور خواهد شد.

با این حال و با وجود تمام کاستی‌ها و نواقص، باز هم افرادی هستند که سود و منفعت جامعه را بر منفعت فردی خود ترجیح داده و تلاش می‌کنند تا کشور را بسازند. سرزمین و وطن خود را رها نکرده‌اند تا به خود برسند. کسانی که مانده‌اند، آن‌هایی هستند که با مناعت طبع برای ساختن جامعه بهتر و سربلندی کشور در تلاش هستند.

نخبه‌های بزرگ، معتقد به انقلاب، معتقد به این راه، در حال تلاش و جدّیّت، هستند و بعد از گذشت چهار دهه و بعد از این همه دشمنی و بعد از این همه تبلیغات، به قول رهبر انقلاب: ️دلیل بهتری از این وجود دارد برای اینکه نشان بدهد تحلیل سلطه‌گران غرب از نظام جمهوری اسلامی ایران، تحلیل غلطی است و تحلیل درست، تحلیل انقلاب است که این تحلیل، واقعیّات را می‌بیند؛ نه فقط واقعیّات خوب را، [بلکه]واقعیّات بد را هم می‌بیند و در راستای بهبود شرایط سخت قدم بر می‌دارد.

منبع: آنا