بهنوش سبحانی کارشناس مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهرستان نی ریز گفت: ایران یکی از کشور‌های موفق در برنامه پیشگیری از اختلال‌های ناشی از کمبود ید محسوب می‌شود و این امر با تکیه بر گسترش آموزش‌های عمومی و حمایت از تولید نمک‌های تصفیه شده یددار محقق شده است.

او گفت: از آنجا که کمبود ید اغلب به دلیل فقر ید در آب و خاک در سطح جامعه رخ می‌دهد، پیشگیری و مبارزه با اختلال‌های ناشی از کمبود ید از اولویت‌هایی است که باید به آن پرداخته شود.

ید چیست؟

سبحانی گفت: ید یک ماده مغذی ضروری است که باید از راه مصرف مواد غذایی به بدن برسد؛ بدن انسان برای انجام برخی از واکنش‌های حیاتی به ید نیاز دارد.

او گفت: ید برای رشد و تکامل طبیعی و عملکرد مغز و جسم ضروری است؛ نقش حیاتی ید در بدن، شرکت در ساختمان هورمون‌های تیروئیدی است که این هورمون‌ها در رشد و تکامل جسمی و عصبی، عملکرد طبیعی مغز و سیستم عصبی، حفظ دمای بدن، تولید انرژی و سوخت و ساز تاثیر می‌گذارد؛ وقتی ید به اندازه کافی به بدن نرسد، غده تیروئید نمی‌تواند به اندازه کافی هورمون بسازد.

سبحانی گفت: ناهنجاری‌های مادرزادی، عقب ماندگی رشد، کری و لالی، سقط و مرده زایی، هیپوتیروئیدی مادرزادی، کاهش ضریب هوشی، اختلال در قدرت یادگیری و اُفت تحصیلی، خستگی و تضعیف سیستم ایمنی از عوارض کمبود ید است.

بهترین راه پیشگیری از کمبود ید

او گفت: بهترین و ساده‌ترین راه برای پیشگیری از کمبود ید، استفاده از نمک‌های یددار تصفیه شده با افزودن آن به مواد غذایی یا غنی سازی است. مناسب‌ترین گزینه در میان مواد غذایی برای افزودن ید، نمک است؛ زیرا هم ارزان قیمت است و هم به طور معمول هر روز از سوی افراد مورد استفاده قرار می‌گیرد.

حسینی گفت: این نمک‌ها بهداشتی است و ناخالص‌هایی مانند فلزات سنگین، آهک، شن و ماسه از آن جدا شده و ید به آن اضافه شده است و به دلیل خلوص بالا میزان ید را بهتر و به مدت بیشتری حفظ می‌کنند.

او گفت: میزان ید موجود در منابع گیاهی و حیوانی در کشور برای تامین ید موردنیاز بدن کافی نیست، بنابراین توصیه می‌شود ید مورد نیاز بیشتر از طریق مصرف نمک یددار تامین شود.

روش صحیح نگهداری نمک

کارشناس مسئول واحد بهبود تغذیه مرکز بهداشت شهرستان نی ریز گفت: برای حفظ ید در نمک، باید نمک را دور از نور و رطوبت و در ظرف دربسته پلاستیکی، چوبی، سفالی و یا شیشه‌های رنگی و تیره نگهداری کنیم و برای افزودن نمک به غذا در زمان پُختن، نمک را باید در انتهای پخت اضافه کرد تا بیشترین میزان ید حفظ شود.

روش‌های پیشگیری از کمبود ید

- مکمل یاری و استفاده از قرص‌های یدات پتاسیم، محلول لوگل، روغن یده تزریقی یا خوراکی

- غنی سازی شامل افزودن ید به نان، نمک، شیر، آب و غذای کودک

- تغییر در عادت‌های غذایی مانند استفاده بیشتر از غذا‌های دریایی و جلبک‌ها و مصرف کمتر مواد گواتر زا

- استفاده از کود‌های شیمیایی دارای ید و غذای دامی یددار

چرا رایج‌ترین روش مصرف ید در جهان، استفاده از نمک یددار است؟

۱- میزان مصرف روزانه نمک به طور تقریبی ثابت است.

۲- مصرف نمک وابسته به وضعیت اقتصاد خانوار نیست.

۳- نظارت و پایش مصرف آن به راحتی انجام می‌شود.

۴- افزودن ید به نمک، تاثیری بر بو و مزه نمک ندارد.

۵- افزودن ید به نمک اثر سوء بر مصرف کننده نمی‌گذارد.

در سال‌های گذشته به دلایل مختلف عرضه نمک‌های تقلبی فاقد ید یا تصفیه نشده بسیار افزایش یافته است؛ در صورتی که با افزایش مصرف اینگونه نمک ها، به تدریج شاخص‌های برنامه دچار مشکل شده و میزان ید ادرار دانش آموزان کاهش می‌یابد و در نتیجه، میزان شیوع گواتر افزایش می‌یابد.

لازم است در آموزش‌ها به خانواده‌ها تاکید شود که نمک دریا به دلیل تصفیه نشدن و فاقد ید بودن برای سلامتی زیان آور است و ناخالصی این نمک‌ها موجب بیماری‌های کبدی، کلیوی و گوارشی می‌شود و نبود ید در آن موجب بیماری‌های تیروئید و کاهش رشد و هوش کودکان می‌شود.

به عموم جامعه تاکید می‌شود، همواره به تاریخ تولید و انقضای نمک و وجود پروانه ساخت وزارت بهداشت روی بسته بندی‌های نمک توجه کنند.

درج شماره پروانه ساخت و عبارت «نمک یددار تصفیه شده» روی بسته بندی نمک ضروری است.

فراموش نکنیم که  نمک‌های صنعتی، صادراتی و سنگ نمک فاقد ید بوده و برای مصارف خوراکی توصیه نمی‌شود.

· تنها از نمک‌های تصفیه شده یددار (به مقدار کم) استفاده کنیم.

· نمک دریا فاقد ید کافی است و به دلیل وجود ناخالصی ها، سلامت را به خطر می‌اندازد.