بر اساس ماده ۱۱۹ قانون امور گمرکی و تفاهم نامه بین گمرک و وزارت صنعت، معدن و تجارت (صمت)، واحدهای تولیدی مجاز می‌توانند در صورت تائید عدم ساخت داخل از معافیت حقوق ورودی ماشین آلات استفاده کرده و در حداقل زمان ممکن ماشین آلات و تجهیزات خطوط تولید خود را از گمرک ترخیص کنند. البته براساس تعهدی که متقاضی ارائه می‌کند، باید ماشین آلات و مواد اولیه وارداتی را در محل واحد صنعتی موضوع پروانه نصب کند.

اما در بودجه امسال این معافیت لغو شد. در بند(ص) تبصره ۶ قانون بودجه ۱۴۰۱ وزارت اقتصاد موظف شده که حقوق ورودی کلیه ماشین‌آلات و تجهیزات تولیدی، صنعتی، معدنی و کشاورزی را وصول کند.

این موضوع با انتقاداتی هم همراه بود. برای مثال عضو هیئت مدیره خانه صنعت، معدن و تجارت ایران گفته بود که حذف معافیت گمرکی ماشین آلات، محاسبات تولید کنندگان را برهم زد؛ چراکه برخی تولیدکنندگان قبل از تصمیم به حذف معافیت گمرکی تجهیزات خود را خریداری کرده بودند و حالا باید یک نقدینگی جداگانه برای این هزینه تامین کنند.

جدیدترین آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، ‌معدن و تجارت (صمت) نشان می‌دهد در سال جاری فقط بخشی از مواد اولیه مشمول معافیت گمرکی شده‌اند.

بر این اساس در پنج ماهه نخست امسال ۲۵۸ فقره مجوز مواد اولیه مشمول معافیت گمرکی به ارزش بیش از ۳۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار صادر شده است.

این ارقام به لحاظ تعداد نسبت به صدور ۳۷۳ فقره در مدت مشابه سال گذشته ۳۰.۸ درصد کاهش داشته، اما ارزش این مجوزها نسبت به ارزش بیش از ۴۳ میلیون دلاری مجوزها در پنج ماهه سال قبل ۱۹.۳ درصد کاهش یافته است.

همچنین در چهار ماهه امسال ۲۲۷ فقره مجوز مواد اولیه مشمول معافیت گمرکی به ارزش بیش از ۳۱ میلیون و ۶۰۰ هزار دلار صادر شده است. براساس جزئیات آمار چهار ماه، استان مرکزی، فارس و خراسان رضوی با ۴۶، ۳۷ و ۳۷ فقره بیشتری معافیت مواد اولیه را دریافت کردند و ۱۷ استان هم هیچ معافیتی دریافت نکرده‌اند.