صبح یکشنبه ۱۵ آبان بود که خبری در رسانه‌ها منتشر شد. خبر این بود؛ نسل جدید از موشک‌های پدافندی خانواده صیاد با نام صیاد ۴ B رونمایی شد. با این رونمایی، سامانه باور ۳۷۳ نیز که از این موشک استفاده می‌کند یک ارتقای برد ۱۰۰ کیلومتری را تجربه کرد.

رونمایی از این دستاورد موشکی ـ پدافندی اهمیت بسیاری دارد. چرا که کشورمان با دستیابی به این دستاورد نه تنها می‌تواند چتر دفاعی را گسترش بدهد بلکه به دشمن اجازه نمی‌دهد تا با عملیاتی روانی بتواند تبیلغات خود را به پیش ببرد.

چرا ایران به سوی ساخت باور ۳۷۳ رفت؟

دوران جنگ تحمیلی بود؛ جنگنده‌های بعثی به طور مداوم بر فراز مناطق حساس نظامی و خانه‌های مردم به پرواز در می‌آمدند. ایران اما، سامانه پدافندی در اختیار نداشت تا از آن طریق بتواند با این جنگنده‌ها مقابله کند و تامکت‌ها تنها مهره پدافندی کشورمان در مقابله با بعثی‌ها بودند.

سامانه‌های هاوک و راپیر نیز مشغول دفاع از آسمان ایران اسلامی بودند. اما، آن طور که باید و شاید امکان دفع حملات هوایی بعثی‌ها را نداشتند. به ویژه اینکه دشمن توانسته بود در اواسط جنگ نیز به جنگنده‌های برد بلند میگ ۲۵ دسترسی پیدا کند. البته بعد‌ها در دوران جنگ تحمیلی متخصصان دفاعی توانستند طی پروژه‌ها و ابتکارات مختلف با همین سامانه‌های در دسترس، چند جنگنده بعثی را منهدم کنند.

با وجود این موفقیت‌ها جمهوری اسلامی ایران هنوز به سامانه برد بلند پدافندی نیاز داشت تا بتواند دستان متجاوز به کشورمان را قطع کند. متخصصان طی سال‌های پس از جنگ تحمیلی کار بر روی سامانه‌های مختلف مانند ارتقای سامانه‌های هاوک با نام مرصاد را پیش گرفته و عملیاتی کردند. حتی هوافضای سپاه نیز توانست سامانه‌های پدافندی مانند طبس و سوم خرداد را در کنار موشک‌های بالستیک طراحی و تولید کند.

سامانه‌های پدافند تولید شده هر کدام نقش و کاربرد مهمی دارند اما، ایران هنوز سامانه برد بلند در اختیار ندارد و باید به فکر ساخت سامانه‌های برد بلند باشد. ساخت چنین سامانه‌ای نیاز به دانش پیشرفته دارد که با توجه به تحریم‌های سنگین ایران سخت به نظر می‌رسید. اینجا بود که مسئولان دفاعی ایران به علت روابط خوب کشورمان با روسیه به سراغ خرید سامانه معروف S۳۰۰ رفتند. قرارداد‌های این سامانه منعقد و نهایی شد.

قرار بود که سامانه به ایران تحویل شود، ولی به علت شیطنت‌های رژیم تروریستی آمریکا و برخی ابرقدرت‌ها و فشار‌های رژیم منحوس صهیونیستی این سامانه به ما واگذار نشد حتی به مرحله‌ای رسید که گفته شد قرارداد آن هم باید ملغی شود. البته با پیگیری‌های بین المللی در آن زمان، این سامانه پس از ۱۰ سال در اختیار کشورمان قرار گرفت.

نخستین جرقه‌های ساخت باور ۳۷۳

متخصصان پدافندی کشورمان در سال ۱۳۸۹ با تشکیل گروهی از نخبگان این حوزه، مطالعه و تحقیق و جمع آوری اطلاعات برای طراحی یک سامانه موشکی برد بلند پدافندی را آغاز کردند. در این راستا، با دستور فرمانده وقت قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء (ص) دفتر مستقل پروژه‌های خاص که یک ساختار غیر سازمانی و مخصوص به این نوع از مطالعات بود، با پنج کمیته رادار، فرماندهی و کنترل، موشک و تجهیزات زمینی، ارتباطات و فاوا و کمیته سامانه و سلاح شکل گرفت.

دفتر مستقل طراحی توانست کار طراحی سامانه بومی پدافندی برد بلند را طراحی و با توجه به بیانات فرمانده کل قوا نام باور را برای آن انتخاب کرد. متخصصان پدافندی برای طراحی این سامانه تنها نبودند و برای تحقق آن با ۱۰ دانشگاه مطرح کشور و ۱۰۰ شرکت دانش بنیان همکاری می‌کردند. این پروژه در ابتدا با نام باور ـ ۱ آغاز شد و فعالیت‌های مربوط به آن تا سال ۱۳۹۲ ادامه پیدا کرد و در این سال پروژه باور به وزارت دفاع واگذار شد.

پس از واگذاری پروژه باور به وزارت دفاع، جلسات متعدد و کار‌های سنگین علمی و مشترک بین نیروی پدافند هوایی ارتش و وزارت دفاع آغاز شد. فعالیت‌های تحقیقاتی این پروژه تا سال ۱۳۹۷ ادامه پیدا کرد و بالاخره در ۱۸ بهمن ماه همان سال، نخستین تست هدف‌زنی آن در برد ۱۲۰ کیلومتر در میدان تیر سمنان انجام شد.

امیر سرتیپ ثقفی‌فر معاون طرح و برنامه نیروی پدافند هوایی ارتش درباره سامانه باور ۳۷۳ گفت: ایران با ساخت این سیستم سلاح، موفق شد تا تجربه بسیار خوبی را در مدت ده سال به دست آورد. البته باید در اینجا به این نکته اشاره کرد که کشور‌های پیشرفته دنیا این مسیر را طی ۷۰ سال طی کردند و ما طی یک دهه فناوری، دانش و تجربه خوبی را در این مسیر به دست آوردیم.

رونمایی از سامانه برد بلند باور ۳۷۳/ اولین هدف‌زنی در ۱۲۰ و ۱۵۲ کیلومتری

سامانه باور ۳۷۳ پس از شلیک و هدف‌زنی موفق در ۱۸ بهمن ۱۳۹۷ توانست خود را اثبات کند. حالا وقت رونمایی است، صبح پنجشنبه ۳۱ مرداد ۱۳۹۸ روز موعود پدافندی‌ها است و این روز معنای ویژه‌ای برای آن‌ها دارد. حسن روحانی رئیس جمهور وقت کشورمان به همراه امیر حاتمی وزیر دفاع و امیر صباحی‌فرد به طور رسمی از سامانه باور ۳۷۳ رونمایی کرد.

این پایان کار نیست و متخصصان دفاعی مشغول به کار هستند. ۱۲ تیر سال ۱۳۹۹ است، یک سال و نیم از اولین شلیک موفق و هدف زنی باور گذشته است. دوباره به سمنان می‌رویم، این بار شلیک موفق این سامانه در فاصله ۱۵۰ کیلومتری انجام شد و همه را دلگرم‌تر کرد. سامانه باور ۳۷۳ چند ماه پس از این شلیک در یک رزمایش نیز شرکت و توانست یک هدف را در یک سناریوی سخت عملیاتی در فاصله ۱۵۲ کیلومتر منهدم کند.

کار سامانه به جا‌های خوبی رسیده. اما، آیا این فاصله برای پدافند هوایی کافی است؟

فرماندهان که ناظر همه این مراحل هستند، هنوز برد سامانه را کافی نمی‌دانند و به دنبال برد‌های بیشتر هستند. متخصصان دفاعی مجدداً گرد هم جمع شده و مقرر کردند تا افزایش برد این سامانه به بالای ۳۰۰ کیلومتر که نیاز جدی کشور است، تحقق پیدا کند.

امیر سرتیپ صباحی‌فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش در گفتگو با خبرنگار سیاسی فارس، درباره مدت زمان دستیابی به برد بیش از ۳۰۰ کیلومتری گفت: ما توانستیم طی یک کار فوق العاده در مدت زمان ۱۶ ماه برد ۱۵۰ کیلومتری سامانه باور ۳۷۳ را به بیش از ۳۰۰ کیلومتر ارتقاء بدهیم.

وی افزود: پس از شلیک‌های موفق تا برد ۱۵۰ کیلومتر، جلسات متعددی برگزار کردیم و تصمیم براین شد تا با توجه به گسترش تهدیدات برد این سامانه را به دو برابر افزایش بدهیم.

در این راستا، همان تیم متخصصان باور وارد یک کار علمی شده و طی یک کار سنگین و شبانه‌روزی علمی میان وزارت دفاع و نیروی پدافند هوایی ارتش، برد این سامانه را به بالای ۳۰۰ کیلومتر ارتقاء دادند.

باور ۳۷۳ از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟

سامانه باور ۳۷۳ از چند بخش اصلی شامل؛ مرکز فرماندهی و کنترل آتش، رادار ردگیر اهداف، رادار کشف و شناسایی اهداف و پرتابگرها.

همچنین، یک گردان از سامانه باور ۳۷۳ نیز شامل؛ یک رادار معراج ۴، یک رادار کاشف، یک رادار ردگیری، ۶ آتشبار دوتایی، یک پست فرماندهی و ِیک دستگاه ژنراتور.

موشک‌های صیاد ۲، ۳، ۴ و ۴ B موشک‌های مورد استفاده در این سامانه هستند و می‌توانند اهداف مشخص شده را در ارتفاع ۳۲ کیلومتری و برد ۳۰۶ کیلومتری منهدم کنند. رادار کنترل آتش آرایه‌فازی معراج چشمان باور ۳۷۳ برای هدایت موشک‌های این سامانه به سوی اهداف است.

رادار بهینه شده این سامانه می‌تواند همزمان ۳۰۰ هدف را در فاصله بیش از ۴۵۰ کیلومتری کشف کرده و برد رادار ردگیری این سامانه به ۴۰۵ کیلومتر ارتقاء یافته است. همچنین، برد رادار درگیری این سامانه نیز به ۴۰۰ کیلومتر ارتقاء پیدا کرده است.

مزیت سامانه باور ۳۷۳ نسبت به نمونه‌های خارجی خود این است که قادر به رهگیری ۱۰۰ هدف در برد ۴۰۵ کیلومتری است. در حالی که S۳۰۰ تنها قادر به رهگیری ۱۲ هدف در برد کم‌تر از ۲۰۰ کیلومتر بوده و سامانه S۴۰۰ نیز قادر به رهگیری ۳۶ هدف است.

دیگر ویژگی این سامانه قدرت هدف‌گیری ۹ هدف به طور همزمان است. اما، S۳۰۰ و PATRIOT به ترتیب قادر به هدف‌گیری ۶ و یک هدف هستند.

نکته دیگر در توانایی این سامانه که می‌توان ذکر کرد این است که این سیستم می‌تواند با انواع موشک‌های کروز و بالگرد‌ها نیز به طور موثر مقابله کند. این سامانه همچنین قادر است تا در محیط‌های آلوده به مواد شیمیایی، تشعشات رادیواکتیو و محیط‌های آلوده به مواد میکروبی فعالیت کند.

دیگر قابلیت سامانه ارتقاءیافته باور ۳۷۳ توانایی اتصال به شبکه، دریافت اطلاعات و پرداخت اطلاعات در شبکه است.

یکی دیگر از ویژگی‌های مهم سامانه باور ۳۷۳ برخورداری از سیستم کنترل بردار رانش (TVC) است. موشک‌های صیاد از این طریق پس از شلیک به صورت عمودی مسیر خود به سوی هدف را تغییر داده و از حالت عمودی به افقی تغییر می‌دهند. سپس به سوی اهداف حرکت می‌کنند.

مشت محکم ایران بر صورت سنتکام و صهیونیست‌ها

صهیونیست‌ها اخیراً درباره توان نفوذ به آسمان ایران لفاظی‌های گسترده‌ای انجام داده و بار‌ها مدعی شدند که می‌توانند به آسمان ایران اسلامی نفوذ کنند. البته این ادعا بار‌ها توسط فرماندهان نیرو‌های مسلح از جمله امیر صباحی‌فرد فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش تکذیب شده است. با این وجود، سخنان امیر صباحی‌فرد در مراسم رونمایی از موشک صیاد ۴ B شاید تاکید دوباره‌ای بر این مهم باشد.

فرمانده نیروی پدافند هوایی ارتش در این مراسم از توانایی سامانه باور ۳۷۳ در انهدام پهپاد‌ها و هواپیما‌ها حتی هواپیما‌های نسل پنجم (نسل آخر هواپیما‌ها از جمله F۳۵ و ...) با سطح مقطع بسیار پایین خبر داد.

سخنان امیر صباحی‌فرد درباره قدرت عملیاتی سامانه باور ۳۷۳ برای انهدام جنگنده F-۳۵ نسل پنجم آمریکایی و سایر جنگنده‌های این نسل پیام مهمی برای دشمنان جمهوری اسلامی ایران به ویژه صهیونیست‌ها دارد به ویژه اینکه صهیونیست‌ها بار‌ها خواسته بودند با شایعه نفوذ جنگنده F-۳۵ به حریم هوایی ایران یک جنگ روانی گسترده علیه ایران اسلامی ایجاد کنند.

منبع: فارس