پس از آن که در سال گذشته، چک‌های صیادی با مشخصه لزوم ثبت در سامانه صیاد، جایگزین چک‌های قدیمی شدند و همین موضوع به افت هر چه بیشتر تعداد چک‌های برگشتی کمک کرد، دیروز بانک مرکزی یکی دیگر از بخش‌های باقی مانده قانون جدید چک یعنی چک دیجیتال را رونمایی کرد که بر این اساس، صدور و کارسازی چک دقیق‌تر و در عین حال آسان‌تر خواهد شد.

بیشتربخوانید

• چک الکترونیکی در کدام بانک ها اجرایی می شود؟

چک الکترونیکی چیست؟

چک دیجیتال مشابه چک کاغذی است و همه قوانین چک کاغذی درباره آن نیز صادق است. با این تفاوت که کاغذ از فرایند چک به طور کامل حذف شده و سامانه ویژه‌ای برای صدور آن و برای اعتبار بخشی به آن از «امضای دیجیتال» استفاده می‌شود. بانک مرکزی در این باره سامانه چکاد (مخفف چک امن دیجیتال) را راه اندازی کرده که بر اساس سرویس‌های ارائه شده توسط آن، بانک‌ها می‌توانند سرویس چک دیجیتال را برای مشتریان خود عرضه کنند.

چطور کاربر سامانه چک دیجیتال شویم؟

برای استفاده از خدمات سامانه چکاد لازم است ابتدا سه کار انجام دهیم:

۱-عضویت در همراه بانک، ۲-نصب و فعال سازی برنامه «هامون» و ثبت امضای الکترونیک با استفاده از آن، ۳-داشتن یک حساب جاری با امکان صدور دسته چک. سپس باید خدمت چک دیجیتال را در منوی موجود در همراه بانک فعال کرد. پس از آن، ۹ امکان زیر درباره چک دیجیتال و بدون مراجعه به شعبه بانک برای مشتریان فعال خواهد شد: ۱-درخواست صدور دسته چک، ۲-صدور چک، ۳-امکان وصول درون بانکی و بین بانکی چک، ۴-مشاهده دسته چک صادر شده و برگه‌های چک دیجیتال، ۵-مشاهده چک‌های دریافتی، ۶-انتقال چک دیجیتال، ۷-ضمانت چک، ۸-مسدودسازی چک، ۹-ابطال چک و نقد کردن.

نیازی به حضور گیرنده چک در فضای دیجیتال نیست

طبق اظهارات معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، هر بانکی که به سامانه چک دیجیتال متصل شود، مشتریان آن بانک می‌توانند از طریق موبایل بانک و اینترنت بانک تقاضای دسته چک دیجیتال کنند. هم اینک بانک‌های پارسیان، صادرات و تجارت دسترسی مشتریان حقیقی به چک الکترونیک را فراهم کرده اند و در آینده نزدیک نیز دیگر بانک‌ها این امکان را عملیاتی خواهند کرد. بانک‌های کشاورزی، ملت و آینده در حال انجام مراحل آزمایشی در این زمینه هستند.

اما نکته مهمی که «محرمیان» درباره گیرنده چک دیجیتال اشاره کرده، این است که نیازی به حضور گیرنده چک در فضای دیجیتال نیست. وی توضیح داد: چک دیجیتال زمانی که صادر می‌شود، بقیه فرایند می‌تواند مانند یک چک فیزیکی طی شود. بدین معنا نیازی نیست که گیرنده حتماً در فضای دیجیتال، مجازی یا همان موبایل بانک و همراه بانک حضور داشته باشد؛ بلکه می‌تواند به صورت کاملاً سنتی به شعبه مراجعه کند و بقیه امور را پیش ببرد.

در این باره کافی است شماره چک تحویل ذی نفع داده شود و آن فرد به صورت سنتی یا از طریق هر کدام از درگاه‌ها سرویس مورد نیاز خود را دریافت کند. محرمیان در ادامه این نکته را هم گفته که در مرحله فعلی امکانات چک دیجیتال برای اشخاص حقیقی در دسترس است و در آینده برای اشخاص حقوقی، نیز این مهم عملیاتی می‌شود و در مراحل بعدتر چک موردی و تضمین شده هم به این موارد اضافه خواهند شد.

مزایای چک الکترونیک

بدون تردید مزیت مهم چک الکترونیک امنیت بالای آن با توجه به موارد زیر است:

۱-آن را نمی‌توان تغییر داد یا به طور کلی منکر صدورش شد.

۲-بانک مرکزی زیرساختی ایجاد کرده تا صادرکنندگان یا انتقال دهندگان چک از طریق امضای دیجیتال احراز هویت و اعتبارسنجی شوند و همین موضوع بر امنیت چک‌های دیجیتال می‌افزاید.

۳-در چک‌های سنتی احتمال خط خوردگی یا اشتباه نوشتن همیشه وجود دارد و اگر این اتفاق بیفتد، صادرکننده راهی ندارد جز این که برگه چک را پشت‌نویسی یا ابطال کند که البته پشت‌نویسی هم در قانون جدید چک با محدودیت‌هایی روبه‌رو است، اما درباره صدور این نوع چک، دیگر چنین دردسر‌هایی وجود نخواهد داشت.

۴- سامانه‌های چکاد (چک امن دیجیتال-سامانه مرکزی چک الکترونیک) و نهاب (سامانه حاوی اطلاعات هویتی مشتریان بانکی که به هر کاربر بانکی شماره شناسایی ویژه اختصاص می‌دهد و در نتیجه احراز هویت آسان و سریع افراد در شبکه بانکی فراهم می‌شود) امنیت چک‌ها را بیش از پیش تضمین می‌کند.

اما جدای از امنیت بیشتر، دیگر مزایای چک‌های الکترونیک را می‌توان به صورت زیر برشمرد:

۱- محدودیت نداشتن تعداد برگ چک، ۲- امکان تغییر ندادن در برگ چک الکترونیکی، ۳- صرفه‌جویی در مصرف کاغذ، ۴- اطلاع‌رسانی از وضعیت نقل‌وانتقالات چک، ۵-حذف مراحل زمان‌گیر مثل جابه‌جایی، دسته‌بندی و حسابداری چک‌ها، ۶-کارمزد و هزینه عملیاتی پایین‌تر، ۷-مدیریت ریسک بهتر، ۸- سرعت بالای فرایند‌های صدور و پرداخت چک، ۹- امکان آگاهی از گردش حساب و مدیریت موجودی حساب برای جلوگیری از برگشت خوردن چک به کمک ابزار‌های مدرن همچون تلفن همراه، ای‌تی‌ام‌ها و اینترنت، ۱۰- امکان جایگزینی در تمامی معاملات، ۱۱- مطلع شدن صاحب چک بعد از پرداخت وجه.

منبع: روزنامه خراسان