روز جهانی سرطان پانکراس ابتکار ائتلاف جهانی است که با هدف نجات میلیون‌ها نفر از مرگ قابل پیشگیری، افزایش آگاهی و آموزش درباره این بیماری، تحت فشار قرار دادن دولت‌ها و مسئولان برای اقدام در این زمینه و افزایش نرخ درمان پنج‌ساله این بیماری تعیین شده است، چراکه بیماران مبتلا به سرطان پانکراس تنها در مراحل پیشرفته بیماری متوجه آن می‌شوند و درمان سرطان در مراحل پایانی دشوار و حتی ناممکن است.

تاریخچه سرطان پانکراس

کالبدشناس ایتالیایی «جیووانی باتیستا مورگانی» در سال ۱۷۶۱ بزرگ‌ترین اثر خود را با عنوان «درباره جایگاه و علل بیماری‌ها با استفاده از کالبدشناسی» منتشر کرد که شامل دوره‌های جدید پزشکی و علوم تشریحی بود. وی در این اثر به توصیف سرطان پانکراس نیز پرداخت، اما به‌دلیل فقدان دسترسی به ارزیابی‌های میکروسکوپی در آن زمان، تشخیص چندان مشخص نبود.

پس از آن در ۱۸۵۸، پزشک آمریکایی «یاکوب مندز دا کاستا» با مطالعه کتاب جیووانی به اولین ارزیابی میکروسکوپی آدنوکارسینوم پرداخت که بعد‌ها سرطان پانکراس نام گرفت و آن را به‌عنوان یک بیماری واقعی شناسایی کرد. جراح ایتالیایی «الساندرو کودیویلا» در ۱۸۹۸ موفق به جراحی یک تومور در پانکراس شد، ولی بیمار زنده نماند و پس از آن «ویلیام استوارت هالستد» از بیمارستان جانز هاپکینز اولین رزکسیون (برداشتن همه یا بخشی از یک بافت بدن) موفقیت‌آمیز سرطان پانکراس را انجام داد.

حقایقی درباره سرطان پانکراس

تشخیص زودهنگام سرطان پانکراس امکان‌پذیر نیست و ناملموس بودن علائم آنکه ممکن است تنها شامل کاهش وزن، کاهش اشتها و حالت تهوع باشد. با این وجود در سراسر اروپا تنها شش سازمان به تحقیق، بررسی و درمان بیماران مبتلا به سرطان پانکراس اختصاص دارد.

در حال حاضر ۸.۲ میلیون نفر در جهان به‌دلیل ابتلاء به سرطان پانکراس جان خود را از دست می‌دهند که چهار میلیون نفر از آن‌ها شامل افراد ۳۰ تا ۶۹ سال با مرگ نابهنگام روبه‌رو می‌شوند. سالانه ۴۶۹ هزار مورد به آمار مبتلایان به سرطان پانکراس اضافه می‌شود که این امر آن را به چهاردهمین سرطان شایع دنیا تبدیل می‌کند. با این وجود بسیاری از مردم جهان چیزی در مورد این بیماری نمی‌دانند چراکه سرطان پانکراس بسیار کم مورد توجه قرار گرفته است.

اختصاص بودجه ناکافی به این سرطان باعث شده است که مبارزه با آن بسیار دشوار باشد تا جایی که نرخ بقای آن بین سه تا هشت درصد تعیین شده است. نرخ بقا یا میزان بازماندگان سرطان پانکراس به‌رغم افزایش نرخ بقای کلی سرطان در جهان از دهه ۱۹۶۰ راکد بوده است و این سرطان هفتمین علت مرگ‌ومیر ناشی از سرطان محسوب می‌شود.

نرخ بروز سرطان پانکراس در میان کشور‌ها به‌طور چشم‌گیری متفاوت است. روند کلی نرخ بروز بیشتر در کشور‌های توسعه‌یافته نسبت‌به کشور‌های فقیر ثابت می‌کند در کشور‌هایی که شاخص توسعه انسانی بالاتری دارند، شیوع سرطان پانکراس در میان مردان و زنان بیشتر است.

سرطان پانکراس اغلب در مراحل اولیه هیچ علامت یا نشانه‌ای ندارد و همین امر تشخیص زودهنگام آن را دشوار می‌کند. در حال حاضر هیچ روش استاندارد غربالگری یا آزمایش تشخیص زودهنگامی برای این بیماری موجود نیست. برای پیشرفت‌های موجود نیز بودجه بیشتری مورد نیاز است چراکه دانش یکی از بهترین ابزار‌ها برای مبارزه با سرطان کشنده پانکراس به‌شمار می‌رود.

غربالگری سرطان پانکراس یک گام اساسی در جهت شناسایی زودهنگام آن است که این اقدام نیاز به افزایش آگاهی عمومی و درک این بیماری دارد و این حقیقت که افزایش درک و آگاهی از سرطان پانکراس در میان مردم، جامعه پزشکی و دولت‌ها، همچنین سرمایه‎‌گذاری روی تشخیص زودهنگام آن امکان نجات افراد بیشتری را به‌واسطه جراحی فراهم می‌آورد که در حال حاضر تنها راه درمان سرطان پانکراس است، اهمیت تعیین روزی به‌عنوان روز جهانی سرطان پانکراس را بسیار پررنگ می‌کند.

روز جهانی سرطان پانکراس ۲۰۲۲

روز جهانی سرطان پانکراس فرصتی ایده‌آل برای انتشار اخبار و افزایش آگاهی در مورد پیشگیری و درمان مربوط به این بیماری و شناساندن آن به عموم مردم است. دلیل تعیین آن نیز همین امر اعلام شده است که به پایین آمدن آمار مرگ‌ومیر ناشی از سرطان پانکراس کمک کنند.

شش قاره، ۳۰ کشور و بسیاری از سازمان‌های بهداشتی سراسر جهان در این روز دست‌به‌دست هم می‌دهند تا به‌عنوان مأموریتی برای نجات جان انسان‌های بیشتر به ترویج اقدامات لازم برای آگاهی از عوامل خطر، علائم، درمان و نیاز فوری به تشخیص زودهنگام سرطان پانکراس بپردازند و نیاز به بودجه و تحقیقات بیشتر برای آن را برجسته‌سازی کنند.

شعار روز جهانی سرطان پانکراس سال ۲۰۲۲ «زمانش فرا رسیده است» تعیین شده که نشان‌دهنده فوریت بیدار کردن توده‌ها و نخبگان در مورد سرطان پانکراس به‌واسطه گسترش آگاهی و حمایت از تشخیص زودهنگام آن از طریق غربالگری است. هدف از آن نیز تبدیل دهه جاری به دهه تغییر است تا نرخ بقای پنج‌ساله بیماری را تا سال ۲۰۳۰ به ۱۳ درصد ارتقا دهد.