شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد سرخس، در ۱۸۰ کیلومتری شمال شرق مشهد، که بیشتر با نام "خانگیران" معروف است، با تولید روزانه ۲ هزار تن گوگرد، قطب تولید گوگرد در خاورمیانه شناخته می‌شود که علاوه بر گوگرد، تولیدکننده گاز طبیعی، مایعات گازی و دیگر فرآورده‌ها از مخازن گازی این منطقه است.

پالایشگاه گاز خانگیران در دهه فجر سال ۱۳۶۲ به دست رهبر معظم انقلاب، که در آن زمان رئیس جمهور بودند، افتتاح و نام شهید هاشمی نژاد بر آن گذاشته شد. این پالایشگاه، گاز مصرفی استان‌های خراسان رضوی، شمالی، جنوبی، گلستان، مازندران و بخشی از سمنان را تامین می‌کند.

کاهش خام‌فروشی در پالایشگاه سرخس

یحیی فیضی مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد سرخس گفت: مخازن گازی منطقه خانگیران شامل سه مخزن گاز شیرین با ظرفیت تولید ۱۷ میلیارد متر مکعب و یک مخزن گاز ترش عظیم با ظرفیت تولید ۵۵۰ میلیارد متر مکعب است.

او افزود: برداشت از منابع گاز شیرین خانگیران در سال ۱۳۵۲ با سه حلقه چاه و بهره‌برداری از مخزن گاز ترش مزدوران در سال ۱۳۶۲ و هم‌زمان با راه‌اندازی پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد با حفر ۶ حلقه چاه آغاز شد.

مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد سرخس با اشاره به برنامه‌های تولید در حوزه انرژی ادامه داد: دولت سیزدهم از ابتدای کار تصمیم گرفت تا فعالیت‌های دانش‌بنیان را با جدیت مضاعفی پیگیری کند، بر همین اساس امسال و در جریان سفر یازدهم فروردین رییس جمهور به سرخس ۲ کارخانه مجتمع گوگردی شهید سلیمانی پالایشگاه به بهره برداری رسید.

فیضی بیان کرد: هدف از فعالیت این ۲ کارخانه، کاهش خام‌فروشی گوگرد و توسعه زنجیره آن در کشور با استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و از محل گوگرد تولیدی پالایشگاه خانگیران است.

او تصریح کرد: محصولات و ارزش افزوده گوگرد دانه‌بندی‌شده با ایجاد ارزش افزوده ۱۵ دلار به ازای هر تن، کود بنتونیتی با ایجاد ارزش افزوده سه برابری نسبت به گوگرد کلوخه و گوگرد میکرونیزه نیز با ایجاد ارزش افزوده هشت برابری نسبت به گوگرد کلوخه همراه است. مازاد گوگرد این پالایشگاه به کشور‌های چین، هند و پاکستان و میعانات گازی آن به افغانستان صادر می‌شود.

مدیرعامل شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد سرخس تأکید کرد: مجتمع گوگردی سردار شهید سلیمانی شامل چهار کارخانه است که از این تعداد ۲ کارخانه پیش‌تر به بهره‌برداری رسیده بود و ۲ کارخانه نیز با سرمایه گذاری سه میلیارد ریالی و ۲.۵ میلیون یورویی بخش خصوصی در جریان سفر رییس جمهور، مورد بهره برداری قرار گرفت.

فیضی اظهار کرد: در کنار این پالایشگاه، پارک گوگردی شهید سلیمانی نیز ایجاد شده است که هم اکنون چهار شرکت در آن فعال هستند و گوگرد تولیدی پالایشگاه را به صورت مذاب دریافت و از آن محصولاتی مانند گوگرد گرانول، گوگرد پاستیل و کود بنتونیت پاستیل تولید می‌کنند. اخیرا یکی از شرکت‌ها به دنبال تولید گوگرد میکرونیزه است که فناوری آن خاص و در اختیار شرکت‌های اروپایی است. در بخش گوگرد تقاضای سرمایه‌گذاران چشمگیر است که متقاضی واگذاری زمین و تامین خوراک برای تولید مواد با ارزش افزوده هستند.

افزایش ظرفیت تولید

محمد فرزانه‌مقدم مدیر مهندسی و توسعه شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد سرخس گفت: در جریان سفر استانی رئیس جمهور در فروردین امسال همچنین مصوب شد مرحله دوم طرح ذخیره‌سازی گاز شامل حفر ۲۸ حلقه چاه، سه ردیف کمپرسور تزریق، ۲ واحد نم‌زدایی و مولد‌های گازی مربوط به آن طی ۲ سال به انجام برسد که بر این اساس ظرفیت ذخیره‌سازی گاز از سالانه ۲۰۴ میلیارد مترمکعب به ۲ برابر افزایش خواهد یافت.

 او افزود: از مجموع ۲۸ حلقه چاه، چاه اول در حال حفاری است، چاه دوم در مرحله نصب دکل حفاری است و چاه‌های سوم و چهارم آماده شده تا دکل حفاری روی آن‌ها نصب شود و پیشرفت طرح تاکنون ۹،۶ درصد است.

مدیر مهندسی و توسعه پالایشگاه شهید هاشمی نژاد سرخس ادامه داد: همچنین از آغاز دولت سیزدهم اقدامات دیگری در خصوص بومی سازی دستگاه‌ها و مواد مصرفی پالایشگاه انجام شده که بومی سازی مواد شیمیایی مصرفی نظیر مواد رهاسازی، کاتالیست تیتانیوم بالا و فرآیند تغلیظ گاز اسیدی شامل طراحی، خرید، اجرا و راه اندازی از جمله آن‌ها است که به ترتیب ۲۶۰ هزار دلار، ۴۷۰ هزار دلار و ۴۰ میلیون دلار در کاهش خروج ارز موثر است.

فرزانه مقدم با اشاره به اینکه طرح تغلیظ گاز اسیدی نیز دهم آبان امسال راه اندازی شد، بیان کرد: کاهش انتشار آلاینده به محیط به میزان ۲۲ هزار تن در سال، کاهش سالانه مصرف سوخت به میزان ۱۲ میلیون مترمکعب و کاهش تولید پسماند کاتالیست به میزان ۱۱۰ تن در سال از دستاورد‌های زیست محیطی این طرح است.

 او تصریح کرد: با افتتاح طرح تغلیظ گاز اسیدی در پالایشگاه سرخس، ۷۰۰ میلیارد ریال سودآوری در سال با تولید و فروش ۲۰۰ هزار تن co ۲، همچنین ۲۲۰ میلیارد ریال سودآوری سالانه با فروش ۱۱ هزار تن گوگرد و ۵۴۰ میلیارد ریال سودآوری با کاهش ۱۲ میلیون مترمکعب مصرف سوخت حاصل می‌شود که طراحی، ساخت و راه اندازی این واحد توسط مهندسان داخلی به انجام رسیده است.

پالایش و محیط زیست

پایش زیست محیطی مراکز صنعتی و پالایشگاهی و بررسی منظم تغییرات ایجاد شده در محدوده آن‌ها اهمیت بسیاری دارد که در این راستا استفاده از پهپاد، به دلیل کوچک بودن، مصرف سوخت کم و همچنین کم بودن هزینه مورد نیاز برای ساخت و در عین حال کارآیی بسیار بالا، مورد استقبال واقع شده است و پالایشگاه شهید هاشمی نژاد سرخس نیز استفاده از این تجهیزات را برای پایش محیط زیست این شرکت از سال ۹۹ آغاز کرده است.

اسماعیل قادری رئیس واحد ایمنی، بهداشت و محیط زیست شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد در این خصوص گفت: پالایشگاه خانگیران سرخس به عنوان نخستین شرکت در مجموعه عظیم صنعت گاز است که از تیرماه ۹۹ اقدام به برنامه‌ریزی و استفاده از خدمات پهپادی برای نظارت زیست محیطی کرده است.

 او افزود: بسیاری از تهدید‌های زیست محیطی، تخریب منابع و آلودگی‌های ایجاد شده در زمین، نتیجه فعالیت‌های غیرمنطبق با شیوه نامه‌های محیط زیست و عدم شناسایی به موقع آنهاست و در راستای حفاظت هر چه بیشتر از محیط زیست اطراف پالایشگاه، استفاده از فناوری‌های روز را با مشارکت کارکنان و سازمان‌های مردم نهاد در دستور کار قرار داده‌ایم.

رئیس واحد ایمنی، بهداشت و محیط زیست شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد ادامه داد: از خدمات پهپاد برای کنترل و مدیریت آلاینده‌های زیست محیطی، پایش و حفاظت از محیط زیست، پایش کانون‌های ایجاد گرد و غبار، شناسایی مسیل سیلاب‌های حاصل از بارندگی، پایش مراتع اطراف پالایشگاه، شناسایی مراتع خشک شده و مستعد آتش سوزی، پایش آب بند‌ها (میزان آب ارسالی به آب بندها)، بررسی و مدیریت فضای سبز و در نهایت کنترل جایگاه‌های مخصوص جمع‌آوری موقت پسماند‌ها و محوطه دفن آن‌ها استفاده می‌شود.

شرکت پالایش گاز شهید هاشمی‌نژاد با توجه به ظرفیت‌های گسترده‌ای که در بخش‌های مختلف دارد در دوره‌های متعدد جایزه سرآمدی و بهبود مستمر صنعت گاز را در بین پالایشگاه‌های گازی کشور دریافت کرده است و با طرح‌های توسعه‌ای دولت، نقش این پالایشگاه در خدمت رسانی به استان‌های مختلف بیش از پیش نمایان خواهد شد.

منبع: ایرنا