از "تیرانوسوروس رکس" (تی‌رکس) که چهره‌ای ترسناک داشته است، اغلب به عنوان "پادشاه دایناسورها" یاد می‌شود. اما چه موجودی قبل از آن وجود داشته و چگونه تکامل یافته تا به چنین جانور وحشتناکی تبدیل شود؟

دیرین‌شناسان اکنون فکر می‌کنند پس از کشف بقایای یک گونه جدید و ترسناک از تیرانوسوروس با شاخ‌هایی در اطراف چشمانش، به یافتن پاسخ این پرسش نزدیک‌تر شده‌اند.

بیشتربخوانید

• چرا دایناسور‌ها منقرض شدند، اما پرندگان زنده ماندند؟

آن‌ها فکر می‌کنند که داسپلتوسور ویلسونی (Daspletosaurus wilsoni) که قطعات فسیل شده جمجمه و اسکلت مربوط به آن متعلق به حدود ۷۶.۵ میلیون سال پیش شناسایی شده است، می‌تواند جد باستانی تی‌رکس‌ها باشد.

این گونه جدید در مونتانای آمریکا پیدا شده و به عنوان یک نقطه عطف یا حلقه گمشده بین گونه‌های تیرانوسوروس پیر و جوان دیده می‌شود.

تیرانوسوروس یک سرده از دایناسور‌های گوشت‌خوار دو پا از دوره کرتاسه است. گونه شاخص این سرده با نام تیرانوسوروس رکس شناخته می‌شود که به‌صورت عامیانه به تی‌رکس مختصر می‌شود و در فرهنگ عامه دنیا ماندنی شده است. تیرانوسوروس رکس که یک واژه ترکیبی به زبان یونانی به معنای "مارمولک ترسناک" و واژه لاتین «پادشاه» است بین ۶۸ تا ۶۶ میلیون سال پیش در اواخر دوره کرتاسه زندگی می‌کرد تا اینکه در اثر تغییراتی در کره زمین که بسیاری آن‌ها را ناشی از برخورد شهاب‌سنگ‌ها با کره زمین می‌نامند، به زندگی آن‌ها و دیگر دایناسور‌ها پایان داده شد. تیرانوسوروس رکس در سرزمین‌های غرب آمریکای شمالی امروزی زندگی می‌کرد و نسبت به بقیه بیدادگرخزندگان از پراکندگی بیشتری برخوردار بود.

اما این موجود تازه کشف شده دارای ترکیبی از ویژگی‌های موجود در تیرانوسوروس‌های ابتدایی‌تر مانند مجموعه‌ای از شاخ‌های برجسته در اطراف چشم و همچنین ویژگی‌هایی است که از اعضای بعدی این گروه (از جمله تی‌رکس) مانند حدقه چشم بلند و حفره‌های هوای باز در جمجمه شناخته می‌شوند.

دیرین‌شناسان موزه دایناسور بدلندز (Badlands) در داکوتای شمالی، فسیل‌هایی را که شامل یک استخوان دنده و انگشت پا هستند، در سازند رودخانه جودیت در شمال شرقی مونتانا بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ کشف کردند.

کشف اولیه این نمونه توسط جک ویلسون انجام شد که تکه کوچکی از این استخوان را مشاهده کرد که از زیر یک صخره بلند بیرون زده بود.

این استخوان مسطح متمایز، در واقع قسمت میانی سوراخ بینی یک تیرانوسوروس بود و حفاری دقیق اطراف استخوان، یک پیش‌برواره کامل را نشان داد که استخوانی است که در جلوی آرواره قرار دارد.

سپس چند استخوان مهره در اطراف نشان داد که این موجود یک تیرانوسوروس بزرگ است، اما بالای استخوان‌ها هشت متر سنگ وجود داشت.

دیرین‌شناسان در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱، از یک چکش برای حفاری لایه استخوانی استفاده کردند و پس از آن یک جمجمه و اسکلت جزئی را کشف کردند.

این نمونه به دلیل تلاش بسیار زیاد برای برداشتن صخره‌های اطراف، سیسیفوس (Sisyphus) نامیده شد. سیسیفوس شخصیتی از اساطیر یونانی است که پس از دو بار حیله‌گری توسط هادس (خدای مرگ) به مجازاتی بی‌پایان محکوم شد و باید بار‌ها و بار‌ها یک تخته سنگ را به بالای یک کوه می‌برد و هر بار در نزدیکی قله آن سنگ به پایین می‌غلتید و این کار تا ابد ادامه داشت.

پژوهشگران تصور می‌کنند که داسپلتوسور ویلسونی از نوادگان داسپلتوسور توروسوس (Daspletosaurus torosus) و جد داسپلتوسور هورنری (Daspletosaurus horneri) است که احتمالاً بین ۷۷ تا ۷۵ میلیون سال پیش می‌زیسته است.

آن‌ها می‌گویند، آناتومی این کشف جدیدشان از این نظریه حمایت می‌کند که دودمان داسپلتوسور از اجداد تی‌رکس است.

الیاس وارشاو و دنور فاولر، نویسندگان این پژوهش می‌گویند: بسیاری از پژوهشگران در مورد این که آیا تیرانوسارید‌ها یا بیدادگرخزندگان یک دودمان واحد را نشان می‌دهند که در یک مکان تکامل یافته‌اند یا چندین گونه نزدیک به هم هستند که از یکدیگر منشاء نمی‌گیرند، اختلاف دارند.

بیدادگرخزندگان یا تیرانوسارید‌ها یک خانواده از دایناسور‌های گوشت‌خوار بزرگ هستند که در دور کرتاسه پسین در آمریکای شمالی و آسیا زندگی می‌کردند. سنگواره‌های این جانوران تاکنون در ایالات متحده آمریکا، کانادا، چین و مغولستان کشف شده است. بیدادگرخزندگان از آخرین دایناسور‌های گوشت‌خوار غول‌پیکر محسوب می‌شدند، ولی خودشان از بیدادگرخزنده‌ریختان اولیه که دایناسور‌های گوشت‌خوار اغلب کوچک تا متوسطی بودند، فرگشت یافتند. این خانواده از دایناسور‌ها به دو زیرخانواده آلبرتوسوریان و تیرانوسوریان تقسیم می‌شوند. از زیرخانواده آلبرتوسوریان تاکنون تنها دو سرده یعنی آلبرتوسور و گورگوسور کشف شده، ولی از زیرخانواده تیرانوسوریان تاکنون ۱۳ سرده از جمله تیرانوسور، تاربوسور و داسپلتوسور کشف شده است.

پژوهشگران افزودند که این موضوع به دلیل کمبود نمونه‌های باکیفیت بالا برای بررسی، هنوز روشن نشده است.

اما کشف دسپلتوسوروس ویلسونی نشان می‌دهد که سه داسپلتوسور یکی پس از دیگری، مانند پله‌های متوالی نردبان در یک دودمان تکاملی واحد هستند، نه این که مانند عموزاده‌های تکاملی از یکدیگر منشعب شوند.

یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که پژوهش‌های قبلی در شناسایی چندین گونه داسپلتوسور به عنوان یک دودمان منفرد در حال تکامل صحیح بوده است.

منبع: خبرگزاری ایسنا