بامداد امروز، کشور‌های عضو اتحادیه اروپا پس از چند روز مذاکره فشرده توافق کردند که قیمت نفت روسیه را به ۶۰ دلار در هر بشکه محدود کنند. این طرح که از ششم دسامبر (سه روز دیگر) اجرایی می‌شود، شرکت‌های کشتیرانی را از حمل و نقل محموله‌های نفت خام روسیه در سرتاسر جهان منع می‌کند، مگر اینکه به قیمتی کمتر از قیمت تعیین شده گروه هفت و متحدانش فروخته شود.

روسیه، هشدار داده است که تعیین سقف قیمت نفت می‌تواند بازار‌های انرژی را ویران کند و قیمت کالا‌ها را حتی بیش از پیش بالا ببرد. برخی کارشناسان اروپایی نیز پیش‌تر گفته بودند تعیین سقف قیمت برای نفت، روسیه را به سمت خریداران دیگر سوق خواهد داد.

آیا طرح جدید اتحادیه اروپا در بلوک شرق هم طرفدار دارد؟

تحلیلگران انرژی هشدار داده‌اند که اگر قرار است این سقف موثر باشد، گروه هفت به حمایت سایر خریداران عمده نیاز دارد. به عنوان مثال، چین و هند پس از حمله به اوکراین، خرید نفت روسیه را افزایش داده‌اند تا از نرخ‌های تخفیف پیشنهادی مسکو بهره‌مند شوند.

کادری سیمسون، کمیسر انرژی اروپا در سپتامبر هشدار داده بود چین و هند باید از این اقدام حمایت کنند. اما به نظر می‌رسد کشور‌های بلوک شرق میل چندانی به خرید با سقف قیمت ندارند. شری هاردیپ اس پوری، وزیر نفت هند، در ماه سپتامبر گفت در برابر مصرف کنندگان انرژی کشورش «وظیفه اخلاقی» دارد و تاکید کرد: «: ما از روسیه نفت می‌خریم، از هر کجا [که امکان آن باشد] می‌خریم».

پیش‌بینی‌ها در مورد اجرای طرح

وبگاه خبری ای‌بی‌سی نیوز می‌نویسد اجرای طرح سقف قیمت ممکن است در ابتدا باعث کاهش شدید نفت روسیه در بازار و در نتیجه جهش قیمت آن شود. در این صورت اقتصاد‌های غربی آسیب خواهند دید و روسیه حتی با وجود کاهش صادرات شاهد افزایش درآمد‌های نفتی خود خواهد بود.

بر اساس تحلیل‌های این وبگاه، روسیه دومین تولیدکننده نفت جهان است و حتی پیش از این نیز عرضه خود را به سمت کشور‌های آسیایی تغییر داده بود.

از سوی دیگر، سیمون تاگلیاپیترا، کارشناس سیاست انرژی در اندیشکده بروگل در بروکسل می‌گوید سقف ۶۰ دلاری تأثیر زیادی بر امور مالی روسیه نخواهد داشت. او گفت چنین کاهش قیمتی «تقریباً مورد توجه قرار نخواهد گرفت»، زیرا تقریبا هم قیمت نفت خام روسیه در هفته‌های پیش است.

ذوق‌زدگی اوکراین و تلاش برای پایین‌تر کشیدن سقف قیمت

یکی از دستیاران ارشد رئیس جمهور اوکراین می‌گوید سقف قیمتی که شب گذشته برای نفت خام روسیه در نظر گرفته شده باید بیش از این کاهش یافته و به ۳۰ دلار در هر بشکه برسد.

آندری یرماک، رئیس دفتر ریاست جمهوری اوکراین در تلگرام با اشاره به یک کارگروه بین المللی در مورد تعیین سقف قیمت نوشت: «این آن چیزی بود که ما پیشنهاد کرده بودیم، اما برای اینکه اقتصاد دشمن سریع‌تر از بین برود، باید سقف قیمت نفت خام روسیه را به ۳۰ دلار کاهش داد».

هفته گذشته نیز ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور روسیه بر سقف ۳۰-۴۰ دلاری تاکید کرده و گفته بود سقف ۶۰ دلاری محدودیتی «مصنوعی» است. با این حال، به نظر می‌رسد دولت‌های اتحادیه اروپا به دنبال کاهش قیمت بدون ایجاد شوک در عرضه هستند.

واکنش روسیه: سقف قیمت به بی‌ثباتی بازار انرژی دامن خواهد زد

سفارت روسیه در واشنگتن در بیانیه‌ای اعلام کرد تعیین سقف قیمت در عمل به این معنی است که اصول اساسی بازار آزاد در حال تغییر است.

این سفارتخانه اعلام کرد: «استراتژیست‌های واشنگتن، که در پشت شعار‌های به ظاهر شرافتمندانه تضمین امنیت انرژی برای کشور‌های در حال توسعه پنهان شده‌اند، در مورد عدم تعادل فعلی بازار‌های انرژی که به خاطر اقدامات نادرست آن‌هاست سکوت کرده‌اند».

این بیانیه اولین اقدام نادرست که به امنیت انرژی جهان ضربه زده است را اعمال تحریم‌ها علیه روسیه عنوان کرد و گفت: «گام‌هایی از این دست به ناچار منجر به عدم اطمینان مردم و افزایش قیمت مواد خام خواهد شد. علاوه بر این، از این پس هیچ کشوری از اعمال انواع سقف قیمت به دلایل سیاسی مصون نخواهد بود».

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در ۱۲ اکتبر گفته بود مسکو قرار نیست برای رفاه دیگران و کسانی که محدودیت‌های قیمتی وضع می‌کنند، هزینه کند. او اعمال سقف قیمت‌ها را «باج‌خواهی آشکار» خواند و هشدار داد اجرای این طرح مملو از خطرات تعیین سقف قیمت در سایر بخش‌ها است که برای اقتصاد جهانی و رفاه میلیارد‌ها نفر مضر خواهد بود.