روز جهانی معلولان برای مسئولان انگار به یک فرصت خوبی تبدیل شده که  همه ساله ویژه برنامه های مناسبی در سراسر کشور برگزار کنند و در این روز حداقل یک بار هم که شده به یاد معلولین بیفتند و پای درد و دل های این افراد بنشینند؛  طبق آمار اخیر حدود یک میلیون و ۱۰۰ هزار نفر افراد دارای معلولیت در پایتخت ساکن هستند؛ عدد کمی نیست، این افراد مانند دیگر افراد جامعه نیازمند استفاده از امکانات عمومی در جامعه هستند اما متاسفانه عدم انطباق فضا‌های بیرونی با توانایی‌های آن‌ها سبب عدم تحقق زندگی آسان این گروه از افراد شده است؛ اما یک سوال آیا شهر تهران با این همه هجمه و هیاهو می تواند زیست، می تواند زیست گاه مناسبی برای افراد معلول باشد؟ پایتخت بیش از ۲ هزار پارک دارد اما باید از مسئولان سوال کرد که چند تا از این پارک ها به امکاناتی برای پذیرش افراد معلول مجهز شده است؟

۱۰ آذرماه بود که پانزدهمین شنبه امید و افتخار آقای شهردار با حضور خبرنگاران و اصحاب رسانه برگزار شد، شنبه‌هایی که در آن پروژه‌ها و طرح‌های مدیریت شهری به بهره برداری می‌رسد، اما شنبه‌ای که گذشت به نظر با برنامه‌های دیگر تفاوت بسیاری داشت آن هم تنها به یک دلیل بود؛ «بهره برداری از پروژه‌های مناسب سازی ویژه افراد معلول»! لازم است بدانید که فصل دوم از قانون جامع حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت به مناسب‌سازی فضا‌های شهری و عمومی اختصاص دارد و اجرای ماده ۲۷ قانون جامع حمایت از حقوق معلولان از مهم‌ترین خواسته‌های این قشر از جامعه است که سال‌های زیادی مسکوت مانده است.مدیران شهری پایتخت در این سال ها اقدامات جدی در خصوص زیست شهروندان توان یاب انجام نداده اند و باید در این زمینه کمر همت را بست.

در آخرین شنبه امید و افتخاری که برگزار شد، به گفته زاکانی شهردار تهران،« ۲۰۰کیلومتر معبر مناسب‌سازی شده، یک‌بوستان مادر و کودک و یک‌بوستان مناسب برای افراد دارای معلولیت در اختیار شهروندان تهرانی قرار گرفت. همچنین  در زمینه پارک‌ها تا قبل از مدیریت شهری جدید ۱۲۷ پارک مناسب سازی شده بودند که تا به امروز ۵۳ پارک به اتمام رسیده و تا پایان سال به ۱۱۷ پارک خواهد رسید.» گفتنی است که  تمامی دستگاه های ذی ربط موظف هستند که با اجرای قوانین و ضوابط مربوطه در سطح معابر، زمینه را برای تسهیل تردد افراد کم توان جسمی – حرکتی فراهم کنند. اگر در حوزه مناسب سازی فضاهای شهری برای معلولان، همه نهادها وظایف و تکالیف قانونی خود را به طور جامع و کامل اجرایی کنند، بی شک امکان دسترسی آسان به اماکن مختلف شهری و معابر مناسب برای رفت و آمد این قشر جامعه فراهم خواهد شد.

تمام این صحبت‌ها در حالی است که مدیریت شهری از آغاز کار رسمی خودش تا همین ۱۰ آذرماه، اقدامی درخور برای افراد دارای معلولیت در تهران انجام نداده است و این گفته‌های شهردار تهران حتی موجب اعتراض شورای شهری‌ها هم شد؛ ناصر امانی عضو کمیسیون بودجه شورای شهر تهران یک روز بعد از این آمار زاکانی در صحن علنی شورا اظهار کرد که اقدامات شهرداری درباره مناسب‌سازی و اقداماتی شبیه آن که در رسانه‌ها منعکس شد، باید قدری ملموس‌تر و عینی‌تر شود، این که شفاهی آمار دهیم خیلی قابل باور نیست، با معلولین که صحبت می‌کنیم باورشان این نیست که چنین اقداماتی انجام شده و باید گزارش به صورت مستند در قالب یک فیلم تهیه شود.

همچنین در بوستانی که ظاهرا مناسب سازی شده است، موانع و دستک‌های نصب شده در پیاده‌راه‌هایی وجود دارد که این دستک‌ها برای ایجاد مانع در مسیر تردد موتورسیکلت‌ها در پیاده‌روها نصب شده‌اند اما بیشتر از آنکه مانع تردد راکبان موتورسیکلت‌ها شوند به معضلی اساسی برای عبور شهروندان دارای معلولیت و سالمندان تبدیل شده‌اند و از این رو، لازم است هرچه سریع‌تر اصلاحات لازم بر روی موانع مذکور صورت بگیرد.

این موضوع را با سیدجعفر تشکری هاشمی رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر تهران مطرح کردم، او در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت که وقتی اعلام می‌شود یک معبر یا یک بوستان برای معلولان مناسب سازی شده، باید میزان ارتفاع صندلی ها، وسایل جانبی و... به گونه‌ای اصلاح و مرتفع شود که معلولان امکان استفاده را داشته باشند، ورودی‌های پارک‌ها و سرویس‌های بهراشتی باید مناسب سازی شوند، اما متاسفانه همین خواسته‌ها و بی توجهی به آن‌ها مشکلاتی را برای افراد معلول فراهم کرده و به آن توجه نشده است؛  با وجود این باید تمامی مشکلات و نواقص که ممکن است در برخی موارد دیده شود نیز سریعا پیش بینی و مرتفع شود.

وی گفت: اینکه می‌گویند ۲ بوستان مناسب سازی شده اصلا کافی نیست و این اقدام باید به صورت واقعی و مستمر در تمامی پارک‌ها انجام شود، البته تنها پارک‌ها مدنظر نیست و باید حمل و نقل عمومی هم در دستور کار قرار گیرد تا دسترسی برابری داشته باشند و بی عدالتی شکل نگیرد.  در حاضر، بسیاری از شهروندان دارای معلولیت از حداقل حقوق اجتماعی خود برخوردار نیستند همچنین  باید وجود آمار و ارقام دقیقی از قشر معلولان در دست باشد تا بتوانیم برنامه‌ریزی دقیقی در این زمینه داشته باشیم در صورتی که متأسفانه آمار و اطلاعات صحیحی از جامعه معلولان در اختیار ما نیست.

نکته مهم و کلیدی این است که مسئولان به جای اینکه روز جهانی معلول را را با تعارفات مرسوم اداری و برنامه های تشریفاتی پیش ببرند و برای افراد دارای معلولیت، برنامه‌های نمادین اجرا کنند، باید نگران برخورداری عادلانه معلولان از حقوق مساوی با سایر شهروندان در استفاده از امکانات و تسهیلات شهری باشند متاسفانه مدیران شهری با افتخار از مناسب‌سازی فضاهای شهری می‌گویند و آمار می‌دهند، درحالی‌که اگر با معلولان درباره زیرساخت‌ها و شرایط ترددشان هم صحبت شود، می‌بینند که کاستی‌های زیادی وجود دارد.

بی تعارف بگوییم؛ تاکنون نشده که یک سال از ۱۲ آذر بگذرد و مسئول یا ارگانی گزارشی مناسب از عملکرد یک ساله خود در حوزه مربوط به معلولان ارائه دهد؛ یعنی  در روز جهانی معلولان همه می‌آیند و از اقداماتی که باید انجام شود و تاکنون انجام نشده صحبت به میان می‌آورند؛ به امید روزی که حس رضایتمندی معلولان از توجه به آنها به گوش برسد...!

گزارش از نوشین نثاری