باروری یکی از مهمترین مؤلفه‌های تحولات جمعیتی در هر کشور است و سیاست‌های جمعیتی در دنیا و کشور‌های مختلف عمدتاً حول محور کاهش یا افزایش باروری اعمال می‌شود. میزان باروری کلی در ایران طی سه دهه اخیر با تحولات چشمگیری روبرو بوده و از حدود هفت فرزند در سال ۱۳۵۷ به ۱.۸ فرزند در سال ۱۳۹۰ تنزل یافته است.

چالش کنونی کشور ایران در زمینه باروری این است که میزان باروری در سطحی پایین‌تر از نرخ جانشینی قرار دارد که این امر در درازمدت می‌تواند به نرخ رشد منفی در جمعیت، تغییر ترکیب جمعیت و سالخوردگی جمعیت منتهی شود و متأسفانه استان همدان در کشور جایگاه مناسبی در جوانی جمعیت ندارد و از استان‌های پیر کشور محسوب می‌شود.

مدیرگروه سلامت، جمعیت و خانواده معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی همدان از وضعیت استان و اقداماتی که احتمالا به منظور کاهش روند پیری استان صورت گرفته اطلاعاتی کسب کنیم.

دکتر شهلا نوری گفت: شواهد علمی نشان می‌دهد سالخوردگی در آینده اثرات منفی و ریشه‌دار بر جایگاه سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشور در منطقه و جهان خواهد گذاشت به طوریکه در سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۹۵، سالمندان بالاتر از ۶۰ سال به حدود ۳.۹ درصد کل جمعیت کشور رسیده است.

او تصریح کرد: پیش بینی می‌شود در سال ۱۴۲۰ جمعیت سالمندان کشور حدوداً دو برابر شود که این روند در دیگر کشور‌ها طی ۱۰۰ سال اتفاق افتاده است و تا سال ۱۴۲۹ از هر چهار نفر یک نفر سالمند و در نتیجه یک چهارم جمعیت ایران سالمند خواهد شد.

ممدیر سلامت، جمعیت و خانواده مرکز بهداشتی استان همدان افزود: از عوامل مؤثر بر تغییر و تحولات باروری و موالید، بالا رفتن سن ازدواج، افزایش فاصله بین ازدواج و تولد فرزند اول، افزایش فاصله بین تولد فرزندان، تک‌فرزندی، افزایش سقط جنین عمدی و غیرعمدی، افزایش میزان ناباروری، روند رو به رشد شهرنشینی، تغییرات سبک زندگی، افزایش میزان طلاق، شرایط اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، مرگ و میر، مهاجرت است.

نوری با اشاره به وضعیت استان در باروری و فرزندآوری مطرح کرد: تا کنون جمعیت استان همدان یک میلیون و ۷۷۸ هزار و ۷۹۳ نفر و جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی همدان یک میلیون و ۶۴۴ هزار و ۲۳۶ نفر است که ۶۴ درصد آن را جمعیت شهری و ۳۶ درصد را جمعیت روستایی تشکیل می‌دهند.

او گفت: ۵۴۰ هزار و ۸۵۰ نفر معادل ۳۲.۸۹ درصد جمعیت دانشگاه را زنان ۱۰ تا ۵۴ ساله تشکیل داده که از این تعداد ۳۳۸ هزار و ۷۶۹ نفر معادل ۶۲.۶۳ درصد زنان همسردار هستند.

مدیر سلامت، جمعیت و خانواده مرکز بهداشتی استان همدان با بیان اینکه طبق اطلاعات سامانه سیب میزان باروری کلی در استان از ۱.۲ فرزند به ازای هر زن در سال ۹۵، به ۱.۶۵ فرزند در سال ۱۴۰۰ رسیده است، گفت: با توجه به میزان باروری کلی همدان در طبقه بندی استان‌ها جزء استان‌های گروه "باروری پایین" است. تعداد موالید زنده در جمعیت تحت پوشش دانشگاه همدان از ۳۱ هزار و ۹۲۰ تولد در سال ۹۵ به ۲۱ هزار و ۷۳۲ تولد در سال ۱۴۰۰ رسیده که بیانگر سیر نزولی فرزندآوری در استان طی سال‌های اخیر است.

نوری افزود: براساس سرشماری ابتدای سال ۱۴۰۱ معاونت بهداشتی گروه سنی میانسالان ۳۰ تا ۵۹ سال در استان ۷۴۱ هزار و ۴۹ نفر بوده که ۴۵ درصد از جمعیت استان را تشکیل می‌دهند و روند افزایشی در سال‌های اخیر داشته است.

او گفت: همچنین با افزایش سرعت روند سالخوردگی جمعیت در کشور، استان همدان نیز از این امر مستثنی نبوده و درصد جمعیت سالمندان از ۸.۸ درصد در سال ۹۰ به ۱۲.۲ درصد در سال ۱۴۰۰ افزایش پیدا کرده و رتبه چهارم سالمندی را در بین استان‌های کشور دارد.

مدیر سلامت، جمعیت و خانواده مرکز بهداشتی استان همدان در ادامه به شکل‌گیری قرارگاه جوانی جمعیت در جهت اجرای قانون جوانی جمعیت و صیانت از خانواده اشاره کرد و گفت: در استان همدان قرارگاه جوانی جمعیت در سطح استانداری و دانشگاهی به صورت فعال و ماهیانه تشکیل می‌شود و همچنین کمیته‌های زیرمجموعه قرارگاه دانشگاهی شامل کمیته درمان و مراقبت، کمیته فرهنگی، کمیته علمی، کمیته رسانه، کمیته پشتیبانی و کمیته رصد و پایش بوده که پیگیری اجرای مفاد قانون جوانی جمعیت را عهده‌دار هستند.

نوری به حمایت‌های دانشگاه از درمان ناباروری در زوجین اشاره و تصریح کرد: با توجه به دستورالعمل، شناسایی و ارجاع زوجین نابارور به مراکز درمانی و پوشش بیمه‌ای خدمات مذکور به مراکز ابلاغ شده و این موضوع در حال انجام است و پرداخت ۹۰ درصد تعرفه دولتی در مراکز دولتی و ۷۰ درصد تعرفه در مراکز خصوصی و خیریه برای هر زوج نابارور و ارائه خدمات ناباروری تا سه بار در سال تحت پوشش بیمه در روند اجرا قرار گرفته است.

او تاکید کرد: در ادامه به راهکار‌هایی در جهت افزایش میزان موالید اشاره و گفت: با توجه به اینکه در بسیاری از موارد علت تاخیر در فرزندآوری مسائل فرهنگی و اجتماعی است، آگاهی بخشی، آموزش و فرهنگسازی موثر جامعه به ویژه گروه‌های جوانان در موضوع اهمیت ازدواج در سن مناسب و فرزندآوری به موقع که منجر به تغییر باور‌ها و نگرش افراد شود، در ارتقای نرخ باروری اهمیت ویژه‌ای دارد.

مدیر سلامت، جمعیت و خانواده مرکز بهداشتی استان همدان تأکید کرد: فرهنگسازی، آموزش و اطلاع رسانی در زمینه مشکلات بی فرزندی و تک فرزندی از بعد خانواده و اجتماع و همچنین فرهنگسازی در زمینه سن مناسب ازدواج و پیامد‌های ازدواج در سنین بالا از جمله راهکار‌های مؤثر در این زمینه به شمار می‌رود.

او افزود: ارائه تسهیلات مناسب برای زنان باردار، رفع موانع موجود از جمله مشکلات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و کاهش هزینه‌های درمان‌های ناباروری (تهیه دارو‌هایی که تحت پوشش بیمه نیست) نیز از دیگر محور‌هایی است که با مشارکت دیگر دستگاه‌های ذیربط باید به آن ورود کرد تا شرایط استان در حوزه جمعیت بهبود یابد.

مدیر سلامت، جمعیت و خانواده مرکز بهداشتی استان همدان با اشاره به برخی از اقدامات انجام شده در دو سال اخیر برای افزایش فرزندآوری و اجرای قانون جوانی جمعیت گفت: تهیه و تدوین برنامه راهبردی افزایش نرخ باروری دانشگاه علوم پزشکی همدان سال ۴-۱۴۰۱ و انجام مصاحبه‌های خبری در صداوسیمای و رسانه‌های استانی از سوی ریاست دانشگاه، معاون بهداشتی و سایر مدیران و روسای مراکز بهداشت در زمینه چالش‌های جمعیت کشور و استان با هدف آگاه سازی و حساس کردن مردم نسبت به موضوع سالمندی جمعیت صورت گرفته است.

نوری همچنین از اقدام به حذف کلیه محتوا‌های آموزشی مخالف سیاست‌های جمعیتی در مراکز ارائه دهنده خدمت در این معاونت خبر داد و افزود: تهیه و توزیع کتاب قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت برای کلیه دانشگاه‌ها، دانشکده ها، ادارات و سازمان‌ها، برگزاری جلسات توجیهی متعدد برای مدیران، کارشناسان ستادی و پرسنل محیطی به منظور ارتقای نگرش حوزه سلامت در زمینه چالش‌های جمعیتی، فرزندآوری و پیشگیری از ناباروری‌های اکتسابی و تحکیم روابط همسران نیز از دیگر اقداماتی است که به همین منظور صورت گرفته است.

او ابرازامیدواری کرد: با همراهی همه مردم و حمایت دستگاه‌های دولتی به منظور برنامه ریزی صحیح در این مسیر، ایرانی جوان و شاد و آباد را در آینده کشور به تصویر بکشیم.