شدت مصرف انرژی در ایران در تمام زمینه‌ها بالا است. بر اساس اطلاعات آژانس بین‌المللی انرژی، ایران در رتبه اول شدت مصرف انرژی جهان قرار دارد تا آنجا که شدت مصرف انرژی در ایران دو برابر میانگین جهانی آن است.

در واقع شدت مصرف انرژی به معنای واحد انرژی مصرف شده برای ایجاد یک درصد رشد اقتصادی است که این عدد در ایران ۱۰۰ درصد بیشتر از میانگین جهان است. موضوعی که ۲ دلیل عمده دارد.

دلیل اول بهره‌وری پایین انرژی در صنایع و نیروگاه‌های کشور است. بهره‌وری در نیروگاه‌های کشور از ۲۵ درصد در نیروگاه‌های حرارتی تا حدود ۵۰ در نیروگاه‌های سیکل ترکیبی است. به طور میانگین تنها ۳۹ درصد از سوخت ارسالی به نیروگاه‌ها به برق تبدیل می‌شود. همین برق تولیدی با این بهره‌وری پایین نیز در مسیر ارسال به مصرف‌کننده هدرروی دارد.

وضعیت در سایر صنایع نیز چندان بهتر نیست. سیمانی‌ها همچنان با تکنولوژی‌های چند دهه قبل کار می‌کنند. صنعت فولاد نیز شرایط مناسبی ندارد و با توجه به این بهره‌وری پایین و برای چرخیدن چرخ این صنایع، در عمل سوخت چه به صورت گاز و چه به صورت مایع، با قیمتی بسیار پایین به دست آن‌ها می‌رسد.

ارزان بودن سوخت باعث شده تا این صنایع به فکر افزایش بهره‌وری خود نباشند و نوسازی نیز اتفاق نیافتد.

اما تمام ماجرا این نیست. در بخش خانگی نیز وضعیت به مراتب بدتر است. حدود ۷۰ درصد از گاز تولیدی کشور در زمستان در بخش خانگی مصرف می‌شود. این موضوع باعث شده تا گازرسانی به صنایع محدود شده و سوخت مایع جایگزین آن شود.

نکته مهم آن است که اگرچه بالا بودن مصرف گاز در بخش خانگی به دلیل راندمان پایین بخاری‌ها و موتورخانه‌ها در فصل سرد اتفاق می‌افتد، اما مصرف در همه بخش‌ها برابر نیست.

بیش از یک دهه است که مصرف گاز بخش خانگی در زمستان به صورت پلکانی رصد می‌شود. بر این اساس، مصرف‌کنندگان بخش خانگی در ۱۲ پله و ۵ اقلیم تقسیم شده‌اند.

۳ پله اول مربوط به مشترکان کم‌مصرف، از پله ۴ تا ۱۰ مشترکان پر مصرف و پله‌های ۱۱ و ۱۲ مشترکان بسیار پر مصرف گاز قرار دارند.

آمار‌های شرکت ملی گاز ایران نشان می‌دهد ۲۹ میلیون مصرف‌کننده در بخش خانگی وجود دارد. همچنین ۲۶ میلیون و ۷۰۰ هزار مشترک در بخش خانگی داریم که ۶۴ درصد از آن‌ها مصرف گازی طبق الگوی مصرف دارند و این مشترکان در مجموع تنها ۳۵ درصد از مصرف گاز بخش خانگی در فصل سرد را به خود اختصاص می‌دهند. بر اساس این آمار، ۱۸.۵ میلیون مصرف کننده گاز بخش خانگی در پله‌های یک تا سه قرار دارند.

مشترکان پر مصرف که در پله‌های ۴ تا ۱۰ قرار دارند، ۳۵ درصد مشترکان را شامل می‌شوند و ۶۰ درصد گاز بخش خانگی را مصرف می‌کنند.۱۰ میلیون مصرف‌کننده نیز در این پله‌ها گاز مصرف می‌کنند.

۲ پله آخر- پله‌های ۱۱ و ۱۲- مشترکان بسیار پرمصرف هستند و ۵.۴ مصرف گاز را به خود اختصاص می‌دهند که حدود ۵۸۰ هزار مصرف‌کننده گاز می‌شود. این مشترکان که اغلب صاحبان ویلا‌ها و منازل بزرگ هستند، مصرف غیرمتعارف برای گرم کردن استخر و جکوزی دارند.

از سوی دیگر بخش خانگی در ۵ ماهه سرد سال گذشته در مجموع ۴۰ میلیارد متر مکعب گاز مصرف کرده است.

این آمار‌ها نشان می‌دهد سهم هر مصرف‌کننده از مصرف گاز در پله‌های اول تا سوم ۷۵۷ متر مکعب گاز مصرف کرده است. سهم مشترکان در پله‌های چهارم تا دهم به طور میانگین هر کدام ۲ هزار و ۴۰۰ متر مکعب گاز مصرف کرده اند و سهم دو پله آخر نیز ۳ هزار و ۵۰۰ متر مکعب گاز برای هر مشترک بوده است؛ بنابراین مشترکان در پله‌های یازدهم و دوازدهم به طور میانگین ۴.۶ برابر و یا ۳۶۲ درصد گاز بیشتری در مقایسه با مشترکان در پله‌های اول تا سوم گاز می‌سوزانند؛ بنابراین استفاده از راهکار‌هایی مانند محاسبه پلکانی گازب‌ها و دریافت قیمت واقعی گاز در پله‌های بالاتر مصرف می‌تواند علاوه بر کمک به بهینه‌سازی مصرف گاز در زمستان در بخش خانگی، در عادلانه‌ترکردن قبض‌های گاز نیز موثر باشد.

اقدامی که در قیمت گازب‌های ۶۴ درصد از مشترکان تاثیری نخواهد داشت، اما آنگونه که وزیر نفت اعلام کرده، مشترکان پر مصرف را نقره داغ می‌کند.