نشریه فارن افرز در مقاله‌ای با عنوان ظهور دیپلماسی پهپادها، تجارت تسلیحات و توازن قدرت را به هم می‌زند، مدعی شد پهپاد‌های ساخت ایران در حال حاضر به طور معمول وارد آسمان کی یف می‌شوند و در سایر نقاط اوکراین، پهپاد‌های ساخت ترکیه و آمریکا به نیرو‌های اوکراینی کمک می‌کنند تا نیرو‌های روسیه را هدف قرار دهند. این امر نشان دهنده نقش رو به رشد سلاح‌های کنترل از راه دور در جنگ است. این جنگ، همچنین نشان می‌دهد که چگونه صادرات هواپیما‌های بدون سرنشین به طور فزاینده‌ای به ابزاری برای دیپلماسی تبدیل شده است.

در ادامه این گزارش آمده است: با افزایش استفاده از پهپادها، کشور‌ها بر روی صادرات هواپیما‌های بدون سرنشین برای افزایش نفوذ جهانی خود سرمایه گذاری می‌کنند. مطمئناً، این روند بخشی از یک روند تثبیت شده است که در آن دولت‌ها مدت‌هاست که از صادرات تسلیحات به عنوان یک ابزار دیپلماتیک استفاده می‌کنند.عصر نوینی از تجارت تسلیحات در حال ظهور است که در آن صادرکنندگان جدیدی مانند ایران و ترکیه جایگزین تامین کنندگان سنتی تسلیحات شده و از صادرات پهپاد‌ها برای گسترش نفوذ در خارج از مرز‌های خود بهره می‌گیرند.

این نشریه آمریکایی تایید کرد این صادرات، نفوذ واشنگتن و امنیت شرکای آن کشور را تهدید می‌کند. برای حرکت رو به جلو، سیاست گذاران آمریکا باید به متحدان خود در ساخت پهپاد کمک کنند و در عین حال رویکرد‌هایی را برای مقابله با تهدید پهپاد‌های رقیب توسعه دهند.

بازی هواپیما‌های بدون سرنشین

دیپلماسی هواپیما‌های بدون سرنشین در حال پر رنگ شدن است، چرا که تقاضا و نیاز رو به رشدی را برآورده می‌کند. روسای کشور‌های مختلف به طور فزاینده‌ای متقاعد شده اند که خواسته‌های دفاعی و سیاست خارجی آن‌ها به داشتن سلاح‌های کنترل از راه دور بستگی دارد. هواپیما‌های بدون سرنشین با اجازه دادن به دولت‌ها برای اعمال قدرت و در عین حال به حداقل رساندن خطر برای پرسنل خودی، ماهیت درگیری‌های مدرن را تغییر داده‌اند.

با دور نگهداشتن خدمه از خطوط مقدم، پهپاد‌ها به دولت‌ها این امکان را می‌دهند که حملات مخاطره آمیز یا ماموریت‌های مربوط به جمع آوری اطلاعات را انجام دهند که در غیر این صورت ممکن است انجام نشود. علاوه بر این، پهپاد‌ها معمولاً ارزان‌تر و آسان‌تر از موشک‌ها و یا هواپیما‌های جنگنده با سرنشین هستند و استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین در عملیات نظامی را برای کشور‌ها آسانتر می‌کند.

استفاده از هواپیما‌های بدون سرنشین در درگیری‌های اخیر اثرگذاری این پهپاد‌ها را به اثبات رسانده است. فیلم‌های مربوط به اوکراین و منطقه قره‌باغ کوهستانی که ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر آن می‌جنگند هواپیما‌های بدون سرنشینی را به نشان که اهدافی را با کمترین هزینه مورد حمله قرار می‌دهند.

صادرکنندگان تسلیحات سنتی مانند آمریکا در ابتدا با ساخت سامانه‌هایی از جمله ام کیو ۹ ریپر بر تولید هواپیما‌های بدون سرنشین تسلط داشتند. اما محدودیت‌های صادراتی مانند رژیم کنترل فناوری موشکی به عنوان یک توافق چندجانبه که آمریکا به آن متعهد شده است، فروش پهپاد‌های ساخت آمریکا را حتی به نزدیک‌ترین متحدان واشنگتن به شدت محدود کرده است.

در همان زمان، کشور‌های دیگری که به طور سنتی صادرکننده هواپیما نبودند، برنامه‌های تولید پهپاد را توسعه دادند. ایران هواپیما‌های بدون سرنشین را به کشور‌های دیگر فروخت. همچون ایران، برنامه ساخت هواپیما‌های بدون سرنشین ترکیه که تا حدی برای کاهش وابستگی به تامین کنندگان تسلیحات خارجی توسعه یافته به سرعت با ساخت بایراکتار تی بی ۲ شهرت خود را به دست آورد. 

بازار فروشندگان

فروش هواپیما‌های بدون سرنشین در زمانی که تقاضا برای این نوع هواپیما‌ها بالاست، قدرت دیپلماتیک کشور تامین کننده را به سه روش مهم و اغلب مکمل افزایش می‌دهد.

 صادرات هواپیما‌های بدون سرنشین باعث تعمیق روابط با دولت‌های مشتری می‌شود. فروش پهپاد فراتر از انتقال یک قطعه ماشین آلات است. این صادرات معمولاً با آموزش‌های طولانی مدت، کمک‌های لجستیکی و توافق نامه‌های تعمیر و نگهداری همراه است که اثرات پایداری در پی دارد. یکی از خبرگزاری‌های ایران اعلام کرد که صادرات پهپاد‌های ایران در حال «تعمیق نفوذ راهبردی» آن کشور در سطح بین المللی است.

ایران خطوط تولید پهپاد را در تاجیکستان و ونزوئلا ایجاد کرده و ترکیه قصد دارد یک کارخانه تی بی ۲ در اوکراین بسازد. یک ژنرال عالیرتبه ایران افتتاح کارخانه تولید پهپاد در تاجیکستان را نقطه عطفی در روابط دو کشور دانست. در واقع، پهپاد‌ها ممکن است به عنوان دروازه صادراتی عمل کنند و با نشان دادن اثربخشی سخت افزاری یک تامین کننده و ایجاد فرآیند‌هایی برای انتقال تسلیحات آینده، زمینه را برای انتقال سلاح‌های گسترده‌تر فراهم می‌کنند.

 صادرات هواپیما‌های بدون سرنشین به کشور‌های تامین کننده، کمک می‌کند تا با رقبای خود رقابت کنند. در برخی موارد، صادرات هواپیما‌های بدون سرنشین به کشور‌های تامین کننده اجازه می‌دهد تا دشمنان منطقه‌ای خود را به چالش بکشند.

همزمان با تنوع بخش به تولیدات از طریق احداث کارخانه‌های تولید هواپیما‌های بدون سرنشین از سوی تامین کنندگان این نوع هواپیماها، دیپلماسی هواپیما‌های بدون سرنشین این کشور‌ها انعطاف پذیرتر می‌شود و کمتر در معرض اختلال از سوی رقبا قرار می‌گیرد. در نهایت، کشور‌های تامین کننده از انتقال پهپاد‌ها برای گرفتن امتیاز از مشتریان خود استفاده می‌کنند.

به گزارش المانیتور، یک وب سایت خبری، فروش ۲۰ هواپیمای بدون سرنشین ترکیه به امارات متحده عربی به آنکارا اهرم کافی داده تا امارات را برای محدود کردن دسترسی به رسانه‌های اجتماعی از سوی رئیس یک مافیای برجسته ترکیه که در دبی به افشاگر مشغول است، تحت فشار قرار دهد.

دیپلماسی هواپیما‌های بدون سرنشین با تعمیق روابط کشور‌های تامین کننده با کشور‌های مشتری، مقابله با رقبا و گرفتن امتیازات و ثبات منطقه‌ای را تهدید می‌کند و نفوذ صادرکنندگان تسلیحات مانند آمریکا را به چالش می‌کشد.

فراتر از یک سلاح

از آنجایی که کشور‌ها ها به طور فزاینده‌ای از هواپیما‌های بدون سرنشین به عنوان ابزاری برای رقابت با سایر کشور‌ها استفاده می‌کنند، سیاست گذاران می‌تواند با در نظر گرفتن نحوه واکنش خود، با این امر مبارزه کنند. در برخی موارد، کشور‌های تامین کننده بر سر مشتریان واحد با یکدیگر رقابت می‌کنند. هر کسی که در نهایت برنده قرارداد شود، ممکن است موقعیتی را به عنوان یک شریک امنیتی ترجیحی هم کسب کند و اعمال نفوذ را برای سایر کشور‌ها دشوار کند.

در موارد دیگر، کشور‌هایی ممکن است در زمینه دفاع از خود در برابر هواپیما‌های بدون سرنشین کشور رقیب، نیاز به کمک متحدان و شرکای خود داشته باشند. در جنگ جاری در اوکراین، اعضای ناتو پس از دستیابی مسکو به پهپاد‌های ایرانی، تحویل تجهیزات دفاع هوایی به کی یف را افزایش داند. با این حال، بسیاری از این سامانه‌ها شامل پرتاب موشک‌های پرهزینه‌ای هستند که برای سرنگونی پهپاد‌های بسیار ارزان‌تر مورد استفاده قرار می‌گیرند.