رزمایش مشترک ذوالفقار ۱۴۰۱ ارتش جمهوری اسلامی ایران، از هفته دوم دی ماه در منطقه جاسک، شرق تنگه هرمز تا مدار ۱۰ درجه شمالی در اقیانوس هند آغاز شده و بخشی از یگان‌های پیاده، زرهی، مکانیزه نیروی زمینی، سامانه‌های پدافندی شناورهای زیرسطحی، سطحی، پروازی و تکاوران نیروی دریایی ارتش با پشتیبانی پهپادها و جنگنده ارتش با شعار محوری «خودباوری، اقتدار، امنیت پایدار» در آن حضور دارند.

بیشتربخوانید

• ۱۳ تاکتیک عملیاتی «آجا» در رزمایش ذوالفقار/ برگ برنده ارتش رو شد

اگرچه در روزهای اخیر سناریوهای مختلفی برای بررسی مهارت و کیفیت نیروی انسانی و سامانه های بومی حاضر در نیروهای ۴ گانه ارتش به اجرا گذاشته شده، اما همچون سالهای گذشته پرنده های بدون سرنشین تولید شده در صنایع دفاعی کشورمان، حضوری چشمگیر و موثر در این رزمایش داشته و عملیات های جمع آوری اطلاعات به صورت الکترونیکی، سیگنالی، ضد جنگال، علیه نیروهای مهاجم و همچنین عملیات شناسایی توسط پهپادهای مختلف از جمله باور، آرش، ابابیل، مهاجر، صادق و یسیر انجام شده و خواهد شد.

تمرین حمله به اهداف دوربرد با پهپاد مشهور

از جمله نکات مهمی که در این رزمایش مورد توجه قرار گرفته، اجرای عملیات دوربرد توسط پهپادهای انتحاری و مشهور "آرش" است که در بخشی از این عملیات، نمونه هایی از آرش، با پرواز از پایگاه پهپادی ارتش در منطقه غرب و از فواصل دوردست، اهداف ساحلی را منهدم کرده است. با بررسی فاصله منطقه رزمایش تا غرب کشور، مشخص می شود که این فاصله، بیش از ۱۲۰۰ کیلومتر خواهد بود که برای آزمایش و بررسی قابلیت های پروازی، هدایت و در پایان، انهدام یک هدف ساحلی که -می تواند مرکز فرماندهی، راداری یا حتی شناورهای رزمی باشد- یک مسیر استاندارد و قابل توجه است و به خوبی، می تواند با معکوس کردن این کریدور غرب به شرق فعلی به صورت ۱۸۰ درجه، آنرا برای انهدام مناطق استراتژیک زمینی و دریایی در فلسطین اشغالی، به کار گرفت.

پهپادهای انتحاری از جمله تسلیحات خاص در جهان امروز به حساب می آیند که رسیدن به چنین سطحی، در بین کشورهای دارای فناوری بدون سرنشین نیز مصادیق بسیار محدود و انگشت شماری دارد. اگر بخواهیم در خصوص دارندگان فناوری این سطح از پرنده های بدون سرنشین ویژه صحبت کنیم به نام هایی معدود و مهم خواهیم رسید.

پهپاد آرش در زمان پرتاب از لانچر متحرک

پهپاد آرش در کنار قابلیت انتحاری، امکان سرکوب پدافند هوایی را در اختیار دارد. در خصوص سامانه های همراه این پهپاد خبر دقیقی منتشر نشده اما با این حساب به نظر میرسد در درون این پرنده بدون سرنشین، سیستم های دریافت کننده امواج راداری نصب شده و می تواند با ایجاد حالت آشیانه یاب راداری هدف را کشف و به آن حمله کند. ضمن آنکه پرتاب از طریق لانچر متحرک و عدم نیاز به هر گونه مسیر خاص برای به پرواز در آوردن این پهپادها، به این معنا است که در هر جایی یک کامیون توان توقف داشته باشد امکان پرتاب پرنده بدون سرنشین انتحاری و آغاز عملیات در تعداد بالا، از آنجا وجود دارد.

دقت قابل تحسین پهپاد آرش در انهدام هدف تعیین شده پس از پرواز بیش از هزار کیلومتر از مبدأ

پیش از این نیز در دی ما سال ۱۳۹۹، پهپاد آرش مورد نظر از سواحل مکران پرتاب شده و بعد از طی کردن مسافتی در حدود ۱۴۰۰ کیلومتر، مرکز انتخاب شده برای خود را در منطقه عمومی رزمایش در استان سمنان هدف قرار داد. رسیدن به عدد ۲ هزار کیلومتر در یک پهپاد انتحاری / ضد رادار، جمهوری اسلامی ایران را به دارنده برد بلند ترین گونه در این تسلیحات در جهان بدل کرد. نکته مهم دیگر در خصوص این پهپاد جدید و البته قابلیت ضد رادار و یا آشیانه یابی آن، بحث تعریف قابلیت ضد کشتی برای آن است. موشک های ضد رادار به صورت کلی به دلیل سرعت نه چندان بالای شناورهای رزمی می توانند با قفل کردن روی رادارهای آنها به عنوان یک سلاح ضد کشتی به کار بروند.

پهپاد انتحاری و ضد رادار قبلی نیز این توانایی را دارند اما مشخص به دلیل سر جنگی کوچک شاید آنچنان گزینه ای مناسب برای این بخش نباشند. در عین حال پرنده بدون سرنشین انتحاری / ضد رادار آرش توان ایجاد آسیب بسیار بیشتری را به شناورهای دشمن نیز دارد. ضمن آنکه به نظر می رسد هدف تعیین شده برای پهپاد آرش در رزمایش اخیر ذوالفقار ۱۴۰۱، شباهت هایی با ناوچه ساعر - که دارایی مشهور و مهم نیروی دریایی رژیم صهیونیستی محسوب می شود (تصویر بالا) - دارد و می تواند انتخاب با مسمایی برای دشمنان جمهوری اسلامی ایران به حساب آید.

ورود ابابیل ۵ به یگانهای رزمی ارتش

طبق بخش دیگری از سناریو عملیاتی رزمایش مشترک ذوالفقار ۱۴۰۱ ارتش جمهوری اسلامی ایران، پهپاد تهاجمی ابابیل ۵ که به تازگی به یگان پهپادی نیروی دریایی پیوسته، برای اولین بار در رزمایش سالانه ارتش شرکت و توانست با شلیک بمب قائم به خوبی و با موفقیت اهداف خود را در دریا منهدم کند. این پرنده که برای اولین بار در رژه ۲۹ فروردین امسال ارتش رویت شد، در نمای کلی، یک پهپاد با قابلیت های شناسایی و تهاجمی را نشان داد که در مقایسه با بخش زیادی از پهپادهای مرسوم ایرانی، نشان دهنده بروز یک سری ارتقاء های مهم و تاثیرگذار است.

همانطور که اشاره شد در جریان رژه روز ۲۹ فروردین سال جاری، پهپاد جدیدی در معرض دید قرار گرفت که سه عدد از آن، بر پشت یک کشنده سوار شده بود. حداقل در یکی از پهپادها و در زیر یک بال، دو تیر موشک الماس و در یک مورد دیگر در زیر هر بال ۳ تیر بمب هدایت شونده و دورایستا از کلاس قائم مشاهد شد که این پهپادهای جدید، سری ابابیل ۵ هستند.

پهپاد ابابیل ۵

وقتی به ابابیل ۵ نگاهی می کنیم در بخش عقبی بدنه و خصوصا دم، همان طراحی معروف H شکل که در مدل های اولیه ابابیل ۳ و همچنین طرح ارتقاء یافته آن پرنده استفاده شده بود می رسیم. اما در بخش جلویی و به نوعی دماغه، با طراحی پیشرفته تری از خانواده مهاجر ۶ رو به رو هستیم. تصاویر موجود همچنان به ما نشان می دهد که در بحث دهانه بال نیز با افزایش رو به رو هستیم و همچنان که اشاره شد حجم مهمات قابل حمل نیز در این پرنده بدون سرنشین افزایش پیدا کرده است.

ابابیل ۵ از رو به رو مجهز به دو تیر الماس

یک نکته قابل توجه دیگر در خصوص این پهپاد، این است که ارابه فرود جلویی این پهپاد بر اساس تصاویر موجود، قابلیت جمع شدن در داخل بدنه را دارد. این مسئله مشخصا نشان می دهد که در بحث طراحی بخش جلویی، یک ایده و طراحی جدید صورت گرفته و با فضای بیشتری نیز رو به رو هستیم و در عین حال حذف مجموعه ارابه از زیر پرنده بدون سرنشین در زمان پرواز، به زبان بسیار ساده امکان افزایش سرعت و بهبود اصول آیرودینامیک را فراهم می سازد. در خصوص مشخصات و مختصات پهپاد ابابیل ۵ مسئله ای به صورت رسمی اعلام نشده ولی با توجه به ظاهر بزرگتر و حمل بیشتر مهمات، می توان گفت احتمالا ابابیل ۵ از نظر ماندگاری در صحنه، تا حدی ارتفاع پروازی و مشخصا بحث محموله قابل حمل، از مهاجر ۶ در رتبه بالاتری قرار می گیرد.

توسعه پهپاد هایی مثل سری ابابیل ۵ در حقیقت نشان دهنده در پیش گرفتن و ادامه استراتژی موثر و مفید دفاعی کشور و واگذار کردن بخش زیادی از ماموریت ها در نیروهای مسلح بر عهده این پرنده ها است. افزایش قابل توجه توان پهپادی ارتش در سالهای اخیر مشخصا نشان دهنده برنامه ریزی گسترده برای پوشش این نوع مناطق به وسیله پرنده های بدون سرنشین است. رفتن به سمت طراحی ابابیل ۵ این قابلیت را ایجاد می کند که یک پرنده بدون سرنشین بتواند برای مدتی طولانی تر عملیات رصد در یک منطقه نسبتا وسیع را آن هم با هزینه ای نه چندان بالا به انجام برساند و طبیعتا چنین محصولی، برای انجام عملیات هایی خارج از محدوده جغرافیایی کشور نیز در صورت نیاز، آمادگی و توانمندی بالایی دارد.

گسترش استفاده از بمب های مینیاتوری در حمله به اهداف دریایی

از جمله بخش های مهم دیگری که این رزمایش جدید ارتش شاهد آن بود، بهره گیری گسترده از بمب های مینیاتوری و دقیق "قائم" برای انهدام اهداف دریایی بود. بمب قائم گونه‌ ای مدرن از بمب‌ های هدایت شونده مینیاتوری است که برای استفاده در پهپادهای رزمی کشورمان به کار می‌ رود. این بمب در حال حاضر روی پهپادهایی چون مهاجر ۶، ابابیل ۵ و کمان ۱۲ قرار گرفته و مدل پیشرفته تر آن به نام قائم ۵ که در پرنده های رزمی کشورمان نصب شده و در این رزمایش نیز به کار گرفته شده، می تواند با قدرت تخریب مناسب، شناورهای دشمن را با خسارت جدی مواجه کند.

بمب قائم با هدایت اپتیکی

بمب هایی مثل قائم از جمله مهمات مینیاتوری در جهان شناخته می شوند که در سالهای اخیر برخی از کشورهای خاص دنیا مثل آمریکا، فرانسه، انگلیس و ترکیه توسعه آنها را پیش گرفتند و کاربری اصلی آنها بر اساس پلتفرم پهپادها است. نکته جالب تر این که در حال حاضر می توان گفت جمهوری اسلامی ایران و سپس ترکیه به نوعی تنها دارندگان عملیاتی و با تجربه های این بخش در جهان محسوب می شوند. با توجه به اینکه موشک قائم ۵ با نام تجاری BS۲۰ در نمایشگاه دفاعی بغداد معرفی شد، می توان احتمال قوی این نکته را مطرح کرد که برد آن تا ۲۰ کیلومتر بوده و با این برد، از گزند اکثر سامانه های پدافندی نصب شده روی شناورهای سبک و نیمه سنگین دشمن، در امان خواهد بود و اگر تعداد پهپادها، به چند فروند برسد و هرکدام از آنها چند بمب قائم ۵ حمل کنند، عملا راه فراری برای هیچ شناور دشمن باقی نخواهد ماند.

افزایش قابل توجه توان پهپادی ارتش در سالهای اخیر مشخصا نشان دهنده برنامه ریزی گسترده برای پوشش دفع انواع تهدیدات و حمله به نقاط اصلی توان نظامی دشمن به وسیله پرنده های بدون سرنشین است که با ترکیب این پرنده های رزمی و انتحاری با انواع تسلیحات نقطه زن و دوربرد، بیش از گذشته توان بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران بالا رفته و اطمینان از عدم تصور هرگونه تجاوز نظامی به خاک یا منافع کشورمان، به یقین تبدیل می شود.

منبع: مشرق