با آغاز فصل سرما هشدار‌هایی در خصوص وضعیت مصرف گاز در کشور در بخش خانگی و صنایع به صدر اخبار آمده است و با پا گذاشتن به روز‌های سرد سال، شاهد افزایش چشمگیر مصرف خانگی هستیم. موضوعی که باعث شد وزارت نفت تعرفه‌های جدید گاز را ابلاغ و ۱۲ پله را برای میزان مصرف مشترکان تعریف کند.

با افزایش مصرف گاز در بخش خانگی، سهم نیروگاه‌های برق کاهش پیدا می‌کند و این موضوع تامین برق پایدار در کشور را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این شرایط توسعه تجدیدپذیر‌ها به عنوان راه حلی برای کمک به عبور از پیک مصرف در تابستان و همینطور تامین برق پایدار در زمستان و در شرایط کمبود منابع فسیلی، مورد توجه قرار گرفته است.

در برنامه پنجم و ششم، به ساخت ۵ هزار مگاوات نیروگاه انرژی تجدیدپذیر اشاره شد که البته محقق نشده و اکنون هم در برنامه هفتم به منظور رفع موانع و ایجاد ساز و کار مناسب برای افزایش تولید انرژی‌های تجدید پذیر و نوین به میزان ۱۲ هزار مگاوات، برنامه‌هایی اعلام شده است. وزارت نیرو نیز از زمان آغاز به کار دولت سیزدهم توسعه ۱۰ هزار مگاواتی انرژی‌های تجدیدپذیر را در دستور کار قرار داده است.

مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق در خصوص متنوع شدن سبد سوختی نیروگاه ها برای کمک به کمبود گاز گفت: در وزارت نیرو برنامه ایجاد تغییر در سبد سوختی وجود دارد، اما مهمترین اولویت این وزارتخانه انرژی‌های تجدید پذیر است که بتواند این بخش را توسعه دهد. امیدواریم برای تابستان سال آینده ۸۵۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر را به ظرفیت فعلی اضافه کنیم.

او می گوید: هزینه تامین برق از منابع تجدیدپذیر به شدت کاهش یافته به طوری که استفاده از سلول‌های خورشیدی و پس از آن نیروگاه‌های بادی کم‌ترین هزینه برای تولید هر مگاوات ساعت برق را دارد و چندان دور از ذهن نیست که با رقابتی شدن این فناوری‌ها، ظرفیت منصوبه این نیروگاه‌ها تا سال ۲۰۵۰، ۱۰ تا ۱۵ برابر شود.

حرکت به سمت تجدیدپذیر‌ها یک ضرورت است

محمدنژاد سخنگوی سازمان انرژی تجدید پذیر با اشاره به ظرفیت‌های ایران در تولید انرژی تجدیدپذیر گفت: ایران در حوزه‌های مختلف انرژی تجدیدپذیر دارای پتانسیل قابل توجهی است، اما در دو حوزه انرژی خورشیدی و بادی دارای پتانسیل به مراتب بالاتری هستیم. ما به صورت میانگین ۳۰۰ روز آفتابی با تابش مناسب را در کشور داریم و مناطق بادخیز خوبی در کشور وجود دارد که این پتانسیل می‌تواند در تحقق اهداف به ما کمک کند.

او افزود: دو اتفاق خوب به صورت کلی در جهان افتاده که می‌تواند به توسعه تجدیدپذیر‌ها کمک کند. نخست بحث کاهش هزینه تولید برق از منابع انرژی تجدیدپذیر است. هزینه تمام شده نیروگاه خورشیدی برای تولید برق، برابر و یا حتی کمتر از نیروگاه‌های فسیلی و حرارتی است، با این تفاوت که نیروگاه‌های خورشیدی سوخت مصرف نمی‌کنند و در نیروگاه‌های حرارتی هم وابستگی مستقیم به آب وجود دارد و اگر سوخت هم وجود داشته باشد بدون آب امکان تولید برق میسر نیست.

سخنگوی سازمان انرژی تجدید پذیر گفت: مزیت دیگر این است که مدت زمان ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر بسیار کوتاه‌تر از نیروگاه‌های حرارتی است. همه این موارد به ما نشان می‌دهد که استفاده از تجدیدپذیر‌ها امروزه برای کشور یک انتخاب نیست بلکه یک ضرورت است.

او در خصوص عقب افتادگی در انجام تعهدات در حوزه تجدیدپذیر‌ها گفت: در برنامه پنجم ردپای ۵ هزار مگاوات انرژی تجدیدپذیر دیده می‌شود، اما در آن مقطع عملا اتفاق خاصی نیفتاد. در برنامه ششم این موضوع تکرار می‌شود و در این برنامه هم به دلایلی، برنامه‌های توسعه مطابق قانون شکل نگرفت.

به گفته محمدنژاد، یکی از دلایل عدم تحقق تعهدات، بحث غیرواقعی بودن قیمت انرژی است که در حال حاضر دولت آن را به شکل یارانه‌ای در اختیار مشترکان می‌گذارد.

او گفت: با توجه اینکه بیشتر نیروگاه‌های برق ما حرارتی هستند و وزارت نفت به عنوان تامین کننده سوخت با قیمت ناچیزی سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها را تامین می‌کرد، شاید عادت به این سوخت ارزان و در دسترس باعث شد که متولیان امر خیلی توجهی به بحث تجدیدپذیر‌ها نکنند اما در حال حاضر به این نتیجه رسیده ایم که منابع فراوانی برای تامین سوخت نداریم و برای کشوری که دارای محدودیت آبی و متاثر از شرایط اقلیمی است، حرکت به سمت تجدیدپذیر‌ها امری ضروری محسوب می شود.

ظرفیت ۱۶۰ هزار مگاواتی تنها در بخش انرژی خورشیدی و بادی

به گفته محمدنژاد در سال‌های اخیر ساختگاه‌هایی که مناسب احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر هستند مشخص شده و مجوز‌های لازم هم دریافت شده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته ما در کشور بیش از ۱۲۰ هزار مگاوات امکان احداث نیروگاه‌های خورشیدی داریم. این عدد در حوزه بادی حدود ۴۰ هزار مگاوات است که البته باز هم تمام ظرفیت‌های کشف شده نیست.

این مقام مسئول می‌گوید: با شروع دولت سیزدهم احداث ۱۰ هزار مگاوات نیروگاه انرژی تجدیدپذیر در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفت. مجوز‌های لازم از شورای اقتصاد گرفته و فراخوان‌ها انجام شده و مدل‌های خرید تضمینی برق نیز تدوین شده، اما به نظر می‌رسد گلوگاه توسعه تجدیدپذیر‌ها منابع مالی است.

او افزود: عدم اطمینانی که برای بخش خصوصی وجود دارد باعث شده که تمایلی به سرمایه گذاری در این بخش نداشته باشند. معمولا ایجاد امکان برای سرمایه گذاران خارجی یک فرصت خوبی است که می‌تواند ضمن توسعه در این بخش امکان انتقال تکنولوژی را هم فراهم کند. در هر حال نیازمند ایجاد تضمین برای سرمایه گذاران هستیم.

محمدنژاد گفت: در حال حاضر منابع مالی از مواردی مانند عوارض برق و یا ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید تامین می‌شود که مربوط به منابع سوخت صرفه جویی شده است و باید توسط وزارت نفت در اختیار گذاشته شود. برای بودجه سال ۱۴۰۱ این رقم حدود ۳ هزار میلیارد تومان است که در حال رایزنی برای دریافت آن هستیم. برای سال آینده این رقم می‌تواند بسیار کمک کننده باشد و زمینه اطمینان سرمایه گذار را فراهم کند.

تا پایان سال، ۱۲۰۰ مگاوات انرژی تجدیدپذیر در مدار است

سخنگوی ساتبا گفت: در حاضر ظرفیت احداث شده تجدیدپذیر در کشور حدود هزار مگاوات است که پیش‌بینی می‌کنیم تا پایان سال به حدود ۱۲۰۰ مگاوات برسد. از این هزار مگاوات ۵۶ درصد مربوط به انرژی خورشیدی، ۳۲ درصد انرژی بادی و باقی مانده نیز مربوط به بخش زیست توده نیروگاه‌های آبی کوچک است.

او افزود: مجوزی که برای احداث ۴ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر از شورای اقتصاد دریافت کردیم برای سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ است. یک مرحله مناقصه انجام و ۱۴۶۰ مگاوات تعیین تکلیف شد. شرکت‌ها باید یک سری مقدمات کوتاه را انجام دهند و پیش‌بینی ما این است که در پیک تابستان سال آینده بخشی از این نیروگاه‌ها وارد مدار شوند. تکلیف بقیه ۴ هزار مگاوات هم امیدواریم تا پایان سال مشخص شود و سال آینده شاهد اجرای آن باشیم.

او در پایان با اشاره به وضعیت ساخت نیروگاه‌های مقیاس کوچک برای مددجو‌ها گفت: سال گذشته مصوبه‌ای مبنی بر احداث ۵۵۰ هزار نیروگاه خورشیدی ۵ کیلوواتی طی ۵ سال مختص به مددجو‌یان داشتیم. تسهیلاتی نیز از طریق بانک‌ها در نظر گرفته شد. در ابتدای امسال تفاهم نامه‌ای بین نهاد‌های حمایتی و با وزارت نیرو مبادله شد و در حال حاضر مقدمات خوبی فراهم شده است. برای امسال سازمان‌های حمایتی ۶۰ درصد خانواده‌های مددجویی که باید معرفی می‌شدند را به شرکت‌های توزیع برق ما معرفی کردند و پیش‌بینی می‌شود که به زودی احداث نیروگاه‌های کوچک مقیاس جدید وارد بخش عملیاتی شود.