در ایران، اقوام مختلفی در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند که هر کدام فرهنگ اصیلی دارند و این فرهنگ شامل پوشش هم می‌شود.

رنگ‌های متنوعی که در فرهنگ‌های قومیت‌های ایرانی به کار برده می‌شوند بسیار جذاب و خوب هستند، ولی در خیابان‌های شهر‌های کشور، هیچ رنگ و بویی از فرهنگ اصیل ایرانی در پوشش نمی‌بینیم و بعضاً حتی پوشش‌های نامتناسب و نامتعارفی دیده می‌شوند.

پوشش، نشان دهنده سلیقه و شخصیت افراد است و به همین دلیل، افراد سعی می‌کنند به گونه‌ای لباس بپوشند که معرف آن‌ها باشد و درواقع، می‌خواهند آن طور شناخته شوند و در کشور، در لباس پوشیدن، وضعیت آشفته‌ای وجود دارد.

سید مجید امامی، رئیس کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، درمورد قیمت پوشاک متعارف در مقایسه با پوشاک نامتعارف، بیان کرد: دستورالعملی که اواخر سال ۱۴۰۰ در کارگروه مد و لباس ابلاغ شده، حداقل‌ها و یا خط قرمز‌هایی است که در طراحی، تولید، توزیع و تبلیغ یا به عبارتی، ویترین داری لباس درمورد لباس اجتماعی بانوان وجود دارد و بر اساس نظام ارزشی و نظم فرهنگی جامعه ما، به ذهن قانونگذار (کارگروه مد و لباس که عضوی از مجلس هم در آن حضور دارد) رسید که پس از ساعت‌ها جلسه‌های متعدد، برای حداقل‌ها به جمع بندی برسد که اشخاص حقیقی و بخش خصوصی نیز در این کارگروه هم هستند و این موضوع، به عنوان معیار نظارت به اصناف سپرده شده است. چون طبق قانون اصناف، نظارت بر فعالیت‌های صنفی برعهده خود اصناف است و ما حدود ۱۰۰هزار واحد صنفی تولیدی مجوز دار داریم و البته به همین میزان هم، واحد‌های صنفی فاقد مجوز صنفی داریم.

امامی گفت: دستورالعمل ارائه شده، بیشتر درمورد طراحی و دوخت است که سالانه، بر اساس عرف بازنگری می‌شود. مثلاً لباس اجتماعی باید لباس یک تکه باشد و علائم و نشانه‌های گروهک ضد فرهنگی، امری ناهنجار است و به همین دلیل نباید روی لباس اجتماعی چاپ شود و این‌ها خط قرمز هاست.

رئیس کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، درمورد ساز و کار حمایتی از طراحان، تصریح کرد: زیست بوم طراحی در ایران را با آسیب شناسی پیدا کردیم و با وجود این که کارگروه مد و لباس از سال‌ها پیش فعالیت می‌کرده، ولی این زیست بوم راه نیفتاده است. در حال حاضر، ۷۰۰ تولیدکننده صنعتی لباس در ایران و ۱۰۰هزار واحد صنفی تولیدی مجوز دار و تعداد زیادی واحد غیرمجاز داریم. از اینرو، طراح باید در نظام تولید، جایگاه پیدا کند چراکه در این صورت، می‌توان گفت طراح، مشتری دارد و مشتری اش هم تولیدکننده است و در نهایت، طراح و تولیدکننده در تعاملی به الگویی می‌رسند که موردپسند بازار خواهد بود. بنابراین، چگونه باید تولیدکننده مجاب شود که به جای کپی و کار‌های بدون شناسنامه و بدون هویت فرهنگی، بر اساس نظر، سلیقه و پیگیری مردم و هنر طراح، کار تولید کند؟ که در پاسخ باید گفت وقتی لباس، شناسه طراحی داشته باشد. یعنی همان طور که وقتی کتاب وارد بازار می‌شود شابک دارد برای لباس هم همین طور است.

شناسه شیما و نظام تولید

او ادامه داد: شناسه شیما در حال وصل شدن به نظام تولید است. وقتی شیما یا شناسه یکپارچه مد ایرانی الزامی شود از طراحان و تولیدکنندگان لباس حمایت صورت می‌گیرد. یعنی لباسی که می‌خواهد تولید شود باید شناسه کالا بگیرد که این شناسه کالا منوط به شیما است و در این صورت، مورد حمایت و نمایش قرار می‌گیرد. بنابراین، هر لباسی به ویژه لباس اجتماعی، یک طراحی دارد و طراحش، نه تنها مسئولیت فرهنگی آن را برعهده می‌گیرد بلکه  برای طراحی که انجام داده هزینه هم می‌گیرد.

رئیس کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور، درمورد خروجی تفاهم نامه با تولیدکنندگان پوشاک ادامه داد: از دوره قبل، با اتحادیه، تفاهم نامه‌ای بوده است و ما بدنبال گسترش آن به اتحادیه‌های دیگر بوده ایم. چون طراحان ما که نمی‌توانند فعالیت صنفی و پُرگردشی از لحاظ اقتصادی داشته باشند، اما می‌توانند عضو اتحادیه‌ها باشند و در نظم اقتصادی کشور شرکت کنند و این تفاهم نامه با یک مقدار کُندی در حال پیگیری است و علت این کُندی هم این است که سامانه دقیقی برای این که بدانیم چه کسی طراح است و چه کسی طراح نیست، نداشته ایم و در حال حاضر، سامانه طراحان برای هر کسی که فکر می‌کند طراح است، راه اندازی شده است. البته برای افرادی که یا مدرک مرتبط با طراحی و یا تجربه کافی در این زمینه دارند.

به گفته امامی، سامانه طراحان، حداکثر، ظرف یک هفته اعتباربخشی می‌کند و به آن فرد کد طراحی می‌دهد و سپس، فردی که کد طراحی دارد به سادگی می‌تواند عضو اتحادیه شود.

رئیس کارگروه ساماندهی مد و لباس کشور بیان کرد: درمورد تولید، وزارت صمت از طریق شورای عالی اصناف و اتحادیه‌های مربوطه به عملکرد اصناف نظارت می‌کند. البته در واحد‌های صنعتی هم نظارتی دارد که الحمدلله عضو بسیار جدی و فعال در کارگروه دارد که نتیجه همگرایی است و وزارت صمت وظیفه اش این است که از طریق شورای عالی اصناف به اصناف تذکر دهد تا نظارتشان را دقیق‌تر کنند و مسئله اصلی ما نظارت مردمی است و ما هم باید سامانه‌هایی هدفمند و شفاف داشته باشیم.

توجه به پوشاک ایرانی اسلامی به عنوان کالای فرهنگی

امامی گفت: یکی از راه‌های حمایت از پوشاک ایرانی اسلامی، مخصوصاً کالای حجاب به عنوان هویت ملی و دینی ما این است که بتوانیم مثل بسیاری دیگر از کالا‌های فرهنگی، کالای حجاب را به این رسته اضافه کنیم تا بتوانیم در تولید، معافیت و حتی در ارزش افزوده نیز معافیت داشته باشیم. اگر این موضوع به همین سادگی بود، می‌توانستیم همین امسال یا سال قبل، آن را در لایحه قانون برنامه و بودجه سالانه بیاوریم و با ترکیب وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی و وزارت صمت، هر کسی که اظهارنامه اش می‌آمد، می‌توانست این کد را بزند و کارش را انجام دهد. چون ما کار‌هایی انجام داده ایم که شاید باید ۲۰-۱۰ سال پیش انجام می‌شده است و ابایی از گفتن آن ندارم و ماه‌ها صرف کردیم تا این گروه کالایی با علم و دانش و دقت تفکیک شود و وقتی این کار صورت بگیرد فعالان، کد مجزا دریافت می‌کنند تا ملزومات حجاب به کالای فرهنگی ملحق شوند.

به گفته رئیس کارگروه مد و لباس، حمایت از طراح این نیست که به طراح، پول دستی داده شود. مثل این که فردی کتاب می‌نویسد، ولی هیچ کسی کتاب او را چاپ نمی‌کند. بنابراین، حمایت از طراح این است که زیست بومی درست شود که تولیدکننده لباس، طرح را با مبلغی خریداری کند و ما در حال انجام این کار هستیم.

او افزود: نظارت‌ها جدی‌تر شده اند، ولی باید مراقب باشیم. زیرا اگر جبهه مقتدر لباس ایرانی اسلامی که اکثریت لباس هاست، بتواند سکوی فروش خوب پیدا کند در شرایطی که متأسفانه، به دلایل اقتصاد سیاسی، در کلانشهر‌ها سکو‌های فروش به سمت سویه‌های خاصی کشیده شده اند، می‌توان انتظار این را داشت که لباس فاخر، سالم، ارزان و زیبا به دست مردم برسد. به همین منظور، یک سکو یا بزرگ‌ترین مرکز خرید لباس خرد (جزیی) و عمده به کمک مردم و طراحان و تولیدکنندگان، در مرکز شهر تهران برگزار خواهد شد و نمایشگاه شب عید هم در استان‌های مختلف برپا می‌شود و در تهران از ۲۸ دی ماه تا ۱۵ اسفندماه، این نمایشگاه برگزار خواهد شد و تولیدکنندگان و کارآفرینانی که در این مدت، در فضای مجازی ضربه خورده اند نیز می‌توانند از این فرصت استفاده کنند و با بهترین شرایط، از این غرفه‌ها برای عرضه توانایی‌های خود، بهره‌مند شوند.

حمایت موردانتظار از طراحان لباس نمی شود

زهره سادات لاجوردی، دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی، درمورد حمایت‌های لازم از طراحان بیان کرد: در کارگروه مد و لباس سعی کرده ایم از طراحان دعوت کنیم و نظرات آن‌ها را بپرسیم. ولی به نظر می‌رسد که هنوز، حمایت‌های کامل و موردانتظار به منظور انگیزه بیشتر طراحان انجام نشده است. البته این مسئله را هم باید توجه داشت که گاهی اوقات، شاهد طرح‌ها و الگو‌هایی برای نوع پوشش هستیم که در نمایشگاه‌ها و همایش‌های در حال برگزاری، عرضه می‌شوند، ولی مخاطبان، از دو منظر  طرح شکایت دارند. یکی این که قیمت‌های خیلی از این طرح‌ها به صورت عرضه عمومی، بالا هستند و دوم این که این نوع پوشش‌ها با وجود زیبایی‌هایی که دارند برای محیط کار مناسب نیستند. یعنی طرح‌ها باید به سمتی بروند که مصرف کننده، هم احساس راحتی کند و هم متناسب با شغلی باشد که مصرف کننده دارد و فضایی که می‌خواهد کار کند. به همین دلیل، آن طور که باید، از طرح‌ها استقبال آن چنانی صورت نمی‌گیرد.

لاجوردی، درمورد اقدامات مجلس به منظور حمایت از طراحان گفت: ظاهراً قرار بر این بود که برای حمایت از طراحان و تولیدکنندگان لباس، یک سری معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی منظور شود. چون این موضوع می‌تواند کمک بسیار خوبی باشد و در کمیسیون فرهنگی، جلسه‌های متعددی را با اعضای کارگروه مد و لباس و در راستای این که چگونه می‌توان ذائقه فرهنگی مردم را نسبت به نوع پوشش که هویت دینی، ایرانی و اسلامی آن‌هاست، حفظ کرد و به وضعیت امروز سر و سامان داد. به همین دلیل، جلسه‌های متعددی داشتیم تا هر یک از وزارتخانه‌ها به تناسب مسئولیتی که دارند اقدامات لازم را انجام دهند و مجلس هم بر اساس وظیفه اش، در حیطه هر یک از این سازمان‌ها ورود کرد و در برخی از جاها، کم کاری و ترک فعل بوده است و به همین دلیل، این کار بسیار واجب است.