بیمارستان‌ها اغلب به خوبی استریل می‌شوند و تمام دستورالعمل‌های لازم برای کنترل عفونت به شدت دنبال می‌شود. با این حال، هر سال حدود ۱۰۰ هزار نفر تنها در آمریکا به دلیل عفونت‌هایی که پس از بستری شدن در بیمارستان رخ می‌دهد، جان خود را از دست می‌دهند.

یک مطالعه جدید از دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس یک عامل احتمالی را معرفی می‌کند که می‌تواند در این مرگ‌ها نقش داشته باشد. نویسندگان این مطالعه پیشنهاد می‌کنند که بیماران بستری در بیمارستان به طور ناآگاهانه به عنوان منبع باکتری‌های مضر عمل می‌کنند.

برخی از بیماران ممکن است هرگز ندانند، اما احتمالا برخی از باکتری‌های کشنده در بدن آن‌ها پنهان شده باشند و فقط منتظر چیزی باشند که فعالیت آن‌ها را تحریک کند. این گونه باکتری‌ها هیچ آسیبی به افراد سالم وارد نمی‌کنند، اما اغلب منجر به عفونت‌های تهدید کننده زندگی در میزبان و سایر بیماران بستری در بیمارستان می‌شوند.

پژوهشگران در حال آزمایش کاتتر‌ها بر روی موش‌ها بودند و متوجه شدند که عفونت‌های دستگاه ادراری  بلافاصله پس از آزمایش در بدن موش‌ها ظاهر می‌شود. کاتتر‌ها لوله‌های استریل (بدون باکتری) هستند که قبل از عمل جراحی در بدن بیمار قرار داده می‌شوند تا ادرار ذخیره شده در مثانه وی را تخلیه کنند.

با کمال تعجب، بلافاصله پس از آزمایش موش‌ها، باکتری اسینتوباکتر بومانی ، یک باکتری گِرَم منفی که موجب عفونت ادراری، عفونت‌های ریوی و سایر مشکلات سلامتی در انسان می‌شود، ظاهر شد و شروع به تکثیر در بدن موش‌ها کرد.

این در حالی است که قبل از آزمایش، هیچ اثری از این باکتری در مثانه موش‌ها نبود. کاتتر نیز عاری از هرگونه باکتری بود. با این حال، موش‌ها دچار عفونت شدند، زیرا این باکتری درون سلول‌های مثانه موش‌ها پنهان شده بود.

اسینتوباکتر بومانی یک باکتری گرم منفی، تقریباً گرد و میله‌ای شکل است. نام این باکتری از نام باکتری‌شناسی به نام «پل باومن» گرفته شده است. این باکتری یک پاتوژن فرصت طلب در انسان است و بر روی افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، تأثیر می‌گذارد و به عنوان یک عفونت بیمارستانی اهمیت آن در حال افزایش است.

در حالی که گونه‌های دیگر از جنس Acinetobacter اغلب در نمونه‌های خاک یافت می‌شوند که منجر به این تصور غلط رایج می‌شود که A. baumannii نیز یک ارگانیسم خاکی است، اسینتوباکتر بومانی به طور تقریبی منحصراً از محیط‌های بیمارستانی جدا شده است. با این که این باکتری گاهی اوقات در نمونه‌های خاک و آب محیطی یافت شده است، اما زیستگاه طبیعی آن هنوز مشخص نیست.

باکتری‌های جنس اسینتوباکتر فاقد تاژک هستند که بسیاری از باکتری‌ها برای حرکت (حرکت موجی و حرکت جهشی) از این ساختار استفاده می‌کنند. تحرک در A. baumannii همچنین ممکن است به دلیل دفع اگزوپلی ساکارید باشد که یک لایه از زنجیره‌های قندی با وزن مولکولی بالا در پشت باکتری است که حرکت رو به جلو ایجاد می‌کند.

نویسندگان این مطالعه بر این باورند که بیماران بستری در بیمارستان که قرار است تحت عمل جراحی قرار گیرند نیز می‌توانند مانند موش‌ها به عفونت‌های باکتریایی کشنده مبتلا شوند. بنابراین، غربالگری بیمار برای چنین باکتری‌هایی قبل از جراحی بسیار مهم است، زیرا مهم نیست که بیمارستان چقدر تمیز یا استریل باشد، به هر حال شما نمی‌توانید از ابتلای بیماران به عفونت‌های کشنده که درون آن‌ها پنهان شده است، جلوگیری کنید.

ماریو فلدمن یکی از نویسندگان این مطالعه و استاد دانشگاه WUSTL گفت: این مطالعه نشان می‌دهد که بیماران ممکن است ناخواسته باکتری‌ها را به بیمارستان منتقل کنند و این پیامد‌هایی برای کنترل عفونت دارد.

وی افزود: اگر فردی یک جراحی برنامه‌ریزی شده دارد و قرار است از کاتتر برای او استفاده شود، می‌توانیم تلاش کنیم تا مشخص کنیم که بیمار حامل باکتری است یا خیر و قبل از جراحی، آن فرد را درمان کنیم. در حالت ایده آل، این امر احتمال ابتلا به یکی از این عفونت‌های تهدید کننده زندگی را کاهش می‌دهد.

باکتری Escherichia coli یک باکتری است که موجب عفونت ادراری در افراد سالم می‌شود. پژوهش‌های قبلی نشان داده‌اند که این باکتری می‌تواند در سلول‌های روده یا مثانه انسان پنهان بماند و باعث عفونت‌های عودکننده ادرار و سایر عفونت‌ها شود.

پژوهشگران به منظور بررسی این که آیا A. baumannii نیز می‌تواند همین کار را انجام دهد یا خیر، تصمیم گرفتند موش‌هایی را با ایمنی ضعیف و عفونت ادراری ‌ مورد مطالعه قرار دهند.

آن‌ها موش‌هایی را که ایمنی قوی داشتند در تحقیقات خود لحاظ نکردند، زیرا چنین موش‌هایی مانند انسان‌های سالم تحت تأثیر A. baumannii قرار نخواهند گرفت.

پژوهشگران پس از بهبودی موش‌ها از عفونت ادراری، ادرار آن‌ها را به مدت دو ماه بررسی کردند و هیچ باکتری پیدا نکردند.

در مرحله بعدی، آن‌ها کاتتر‌های استریل را وارد بدن موش‌ها کردند و جالب این جا است که تنها در عرض ۲۴ ساعت طی این آزمایش، عفونت‌های ادراری در ۵۰ درصد از جمعیت موش‌های کاتتر شده ظاهر شدند. این عفونت‌ها همان عفونت‌هایی بودند که قبلاً توسط A. baumannii ایجاد می‌شد و حضور باکتری درون سلول‌های مثانه موش را تأیید می‌کرد.

اسکات هالتگرن، نویسنده این مطالعه و متخصص عفونت ادراری برای توضیح بیشتر این موضوع گفت: باکتری باید در تمام طول مدت وجود داشته باشد و تا زمان معرفی کاتتر داخل سلول‌های مثانه پنهان شده باشد. کاتتریزاسیون باعث التهاب می‌شود و التهاب موجب فعال شدن این باکتری می‌شود و عفونت شکوفا می‌شود.

پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند که این امکان وجود دارد که بسیاری از افراد در حال حاضر A. baumannii را در بدن خود حمل کنند و تا زمانی که سالم باشند، هیچ مشکلی وجود نخواهد داشت. با این حال، هنگامی که آن‌ها بیمار و در بیمارستان بستری می‌شوند، این باکتری‌ها می‌توانند فرصتی برای تکثیر، گسترش عفونت و به خطر انداختن جان بیماران پیدا کنند.

علاوه بر این، چنین باکتری‌هایی به آنتی‌بیوتیک‌ها بسیار مقاوم هستند و کنترل عفونت را در بیمارانی که ایمنی ضعیفی دارند، دشوار می‌کند. بنابراین، بسیار مهم است که با غربالگری بیمارانی که برای انواع خاصی از درمان‌ها بستری شده‌اند، از بروز چنین عفونت‌های کشنده‌ای جلوگیری شود.

پژوهشگران مشتاقانه منتظر بیشتر یافتن چنین باکتری‌هایی و روش‌های پزشکی هستند که آن‌ها را تحریک می‌کند و امیدوارند این یافته‌ها در بهبود اقدامات کنترل عفونت در بیمارستان‌های آمریکا و سراسر جهان مفید باشد.

منبع:ساینس