در میز اقتصاد امروز موضوع جذب سرمایه مناطق آزاد در حوزه فعالیت‌های بین المللی مورد بررسی قرار گرفت و آقای حیدری معاون برنامه ریزی و هماهنگی امور مناطق آزاد ‏‏، آقای جمالی معاون اقتصادی دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد ، آقای فرهادی مدیرعامل منطقه آزاد انزلی و آقای مقدم مدیرعامل مناطق آزاد چابهار به سوالاتی پاسخ دادند.

سوال: بورس بین الملل چه زمانی به نتیجه می رسد و در چه مرحله‌ای است؟

جمالی: در چند ماه گذشته تلاش‌های زیادی شد و مصوبه برای بورس بین الملل در شهریور صادر شد. در مهر هم ابلاغ شد و پس از آن فراخوانی برای متقاضیانی که برای تشکیل این بورس تمایل دارند صادر شد. طی سه هفته تمامی متقاضیان گروه بندی شدند و اسامی آن‌ها به سازمان بورس ارسال شد. امیدواریم که هفته آینده این گروه بندی تصویب شود. بعد از تصویب این ترکیب و گروه بندی عملیات بورس بین الملل شروع خواهد شد. اگر هفته آینده شورای عالی این موضوع را تصویب کند طی یک ماه آینده این مجمع تشکیل داده خواهد شد و قبل از پایان سال انجام می‌شود.

سوال: نامه وزارت اقتصاد به رئیس سازمان بورس چه بود؟

جمالی: نامه‌ای توسط معاون اول رئیس جمهور به وزیر اقتصاد ارسال کردند و در پی نوشت آن نیز آقای خاندوزی اعلام کردند که رئیس سازمان بورس به این روند تسریع ببخشد. دولت خیلی تاکید دارد که بتوانیم تا انتهای امسال  بورس بین الملل را عملیاتی کنیم.

سوال: آخرین آمار از سرمایه گذاری داخلی و خارجی در مناطق آزاد چه میزان بوده است؟

جمالی: مجموع سرمایه گذاری که از سال گذشته تا اکنون انجام شده بیش از ۵۱ هزار میلیارد تومان بوده که بیش از ۹۰ درصد سرمایه گذاری‌ها توسط بخش خصوصی صورت گرفته است. این روند نسبت به گذشته صعودی و مطلوب است. برای سرمایه گذاری بخش خارجی بر اساس آمار‌ها مجوز بیش از ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه خارجی صادر شده و ده درصد آن مربوط به مناطق تجاری و صنعتی است. امسال  بیش از ۲۰۰ میلیون دلار آن محقق شده است.

سوال: روند سرمایه گذاری در مناطق آزاد مطلوب است؟

حیدری: کشور ما مزیت‌های بزرگ ژئوپلیتیک دارد. به عنوان مثال برای بهره مندی اقتصاد ملی از ظرفیت کریدور شمالی و جنوبی نیازمند این هستیم در زیرساخت‌ها سرمایه گذاری کنیم. روند جذب سرمایه به هوشهیاری ما بستگی دارد. در حوادث بین المللی مثل جنگ اوکراین هم فرصت‌ها و هم تهدید‌هایی در اقتصاد جهانی و منطقه‌ای ظهور کرده است. همزمان با تهدید‌ها فرصت‌هایی را داریم و به عنوان مثال طرف هندی تمایل دارد که ظرفیت کریدور شمال و جنوب را از ایران فعال کند.

سوال: آخرین وضعیت اتصال مسیر ترانزیتی شمال به جنوب چگونه است؟

فرهادی: در دریای خزر و در شمالی‌ترین نقطه کشور، بحث بندر کاسپین وجود دارد که در دل منطقه آزاد انزلی است و نقطه اتصال ما با بندر روسیه است. در حال حاضر ۲۱ اسکله داریم و می‌توانیم بالای ۱۵ تن میلیون کالا را تخلیه و بارگیری کنیم. ریل بندر کاسپین به رشت که ۳۵ کیلومتر است و ۱۵ کیلومتر ریل گذاری انجام گرفته تا ۵ ماه آینده به بهره برداری می‌رسد. این موضوع نقطه اتصال شمالی‌ترین نقطه به جنوبی‌ترین نقطه کشور فراهم می‌کند.

سوال: در بحث مناطق آزاد مشترک در چه مرحله‌ای هستیم؟

جمالی: یکی از راهبرد‌های ما بین اللملی کردن مناطق است. یکی از ابزار‌ها هم ایجاد مناطق مرزی و فرا مرزی است. بعد از دستور معاون اول رئیس جمهور، تلاش‌های مختلفی شد تا این مناطق ایجاد شود و لازمه آن این بود که هماهنگی آن با وزارت امور خارجه و سایر دستگاه‌ها صورت بگیرد . تاکنون با ۱۶ کشور ارتباط برقرار کردیم و مقرر است که جلسه‌ای برای نهایی کردن این موضوع داشته باشیم به غیر از روسیه با ترکیه، عراق، ترکمنستان، چین و .. متون توافق نامه مبادله شده است.

سوال:کدام مورد زودتر اجرایی خواهد شد؟

جمالی: فکر می‌کنم مناطق آزاد ما با روسیه می‌تواند زودتر محقق شود. امیدوارم تا پایان سال آینده دو مورد از این قرارداد‌ها اجرایی شود.

سوال: برنامه برای مناطق آزاد به خصوص چابهار چیست؟

جمالی: منطقه آزاد چابهار ظرفیت خوبی دارد و در سال‌های اخیر سرمایه گذاری‌های خوبی انجام شد و در ماه اخیر اولین کشتی صد هزار تنی از مبدا چین وارد اسکله شد و فرآیند تخلیه آن با ابزار‌های مدرن انجام شد. در گام بعدی نیازمند تکمیل راه آهن چابهار – زاهدان هستیم که چابهار بتواند از طریق خطوط ریلی به شمال کشور متصل شود. اگر این اتفاق رخ دهد، می‌توانیم تنوع مسیر‌ها را در کریدور شمال و جنوب داشته باشیم.

سوال: آخرین وضعیت اتصال ریلی چابهار در چه مرحله‌ای است؟

مقدم: پروژه راه آهن در حاضر در بخش ایرانشهر- زاهدان ۴۹ درصد پیشرفت داشته، در بخش ایرانشهر- چابهار ۶۵ درصد و در محور چابهار- زاهدان در حدود ۵۹ درصد پیشرفت داشته است. به طور متوسط پیشرفت فیزیکی این پروژ‌ها را می‌توان در حدود ۶۰ درصد برآورد کرد. یکی از شاه راه‌ها چابهار- زاهدان است که توسعه یافتگی چابهار موثر خواهد بود. حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان دیگر برای تکمیل این چهل درصد نیاز است.

سوال: وضعیت مناطق آزاد در مولدسازی دارایی چگونه است؟

حیدری: این موضوع جزو اولویت‌ها است و در ماه‌های اخیر به مناطق آزاد ابلاغ کردیم که تلاشی در رابطه با به روزآوری فهرست دقیق اموال غیر منقول خود داشته باشند. این موضوع در دستور کار قرار گرفت، اما نیازمند پیش نیاز‌های فنی از جمله حدنگاری هستیم و بودجه حدنگاری در بودجه سازمان‌های مناطق آزاد پیش بینی شده است. تا بهمن ۱۴۰۲ فهرست دقیق به روزآوری شده دارایی‌های غیر منقول را ارائه دهیم.

سوال: معافیت مالیاتی مناطق آزاد قرار است چه تغییری کند؟

جمالی: در مصوبه دولت بحثی از معافیت‌های مالیاتی نشده و معافیت مالیاتی به استناد قانون بودجه سال گذشته است. در کشور ما معافیت مالیاتی و معافیت بر درآمد و دارایی ۲۰ ساله است و معافیت ارزش افزوده هم به استناد قانون قبلی مدیریت ارزش افزوده، مناطق آزاد و ویژه معاف بودند. اما در حال حاضر فعالان اقتصادی حاضر در مناطق آزاد از این موضوع معاف نیستند و امیدواریم این معافیت دوباره اعمال شود.