عوامل زیادی مانند ژنتیک و عوامل اجتماعی اقتصادی در افول شناختی نقش دارند که خارج از کنترل فرد هستند، اما تحقیقات جاری بطور فزاینده‌ای حاکی از آن است که رژیم غذایی فقیر یک عامل خطر برای آسیب حافظه‌ است و خطر بیماری آلزایمر را افزایش می دهد.

تا کنون تحقیقات کمی در خصوص نحوه کاهش سلامت مغزی به علت برخی رژیم های غذایی انجام شده است. دو مطالعه گسترده اخیر نشان می‌دهند خوردن غذاهای فوق فراوری یا فرآوری بالا ممکن است افول شناختی مرتبط با بالا رفتن سن را تشدید کند و خطر بروز زوال عقل را نیز افزایش دهد. در مقابل، یک مطالعه اخیر دیگر گزارش داده است که مصرف غذاهای فوق فرآوری با ضعف‌های شناختی در افراد بالای ۶۰ سال ارتباط ندارد.

هر چند تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است، اما دانشمندان علوم اعصاب عنوان کردند این مطالعات اولیه یک لایه جدید برای بررسی موضوع اهمیت تغذیه برای سلامتی مغز اضافه می‌کند.

غذاهای فوق فرآوری معمولا مواد مغذی و فیبر کمتری دارند و در مقابل، چربی و شکر و نمک بیشتری دارند. برخی از نمونه‌های این قبیل مواد غذایی شامل نوشابه‌های گازدار، کلوچه‌های بسته‌بندی شده، چیپس، غذاهای منجمد، دانه‌های طعم‌دار شده، ماست طعم‌دار شده و فست‌فودها هستند. حتی نان‌های بسته‌بندی شده هم به علت مواد افزودنی و نگهدارنده‌ای که دارند به عنوان غذاهای فوق فرآوری در نظر گرفته می‌شوند.

محققان در یک مطالعه در دسامبر ۲۰۲۲ در کشور برزیل نشان دادند افرادی که به میزان زیادی غذاهای فوق فراوری مصرف کرده‌اند، افول شناختی بیشتری داشته‌اند، اما هنوز روشن نیست که آیا این تفاوت کوچک در افول شناختی مرتبط دانسته شده با مصرف بیشتر غذاهای فوق فراوری شده، در حد یک فرد مشخص نیز تاثیر معناداری خواهد داشت. یک مطالعه دیگر در کشور انگلیس نشان داد افرادی که غذاهای فوق فراوری زیادتری مصرف می‌کنند، بیشتر به زوال عقل دچار می‌شوند.

با بالا رفتن سن تغییرات ساختاری در مغز روی می‌دهد که با بدتر شدن وضعیت شناختی فرد مرتبط دانسته شده‌اند. اما برای افراد بالای ۵۵ سال یک رژیم غذایی سالم‌تر می‌تواند احتمال حفظ عملکرد بهتر مغز را بالا ببرد. در این زمینه رژیم غذایی موسوم به مدیترانه‌ای که در بر دارنده غذاهای گیاهی و چربی‌های سالم مانند روغن زیتون است، بطور خاص به عنوان یک رژیم غذایی مرتبط با وضعیت شناختی بهتر در سنین بالا مرتبط دانسته شده است.

تا کنون بسیاری از مطالعات تغذیه‌ای از جمله دو مطالعه فوق‌الذکر تنها ارتباط بین غذای فوق فرآوری و سلامت را نشان داده‌اند، اما نمی‌توانند سایر عوامل سبک زندگی مانند آموزش، ورزش، استرس و بسیاری متغیرهای دیگر را منتفی کنند. در اینجا می‌توان به مطالعات آزمایشگاه اتکا کرد؛ چرا که موش ها نیز مانند انسان ها در سنین بالا به افول شناختی دچار می‌شوند. به آسانی می‌توان در آزمایشگاه وضعیت تغذیه و میزان فعالیت (بدنی) جوندگان را تحت کنترل قرار داد و مورد آزمایش قرار داد. موش ها ظرف چند ماه از میانسالی به پیری می‌رسند که این نیز زمان مطالعات را کوتاه می‌کند.

منبع: ساینس الرت