مراسم اختتامیه هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر عصر امروز جمعه ۱۴ بهمن‌ماه، با حضور محمدمهدی اسماعیلی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، یاسر احمدوند، معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، رضا اسماعیلی، دبیر علمی این دوره از جشنواره، مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، اصحاب رسانه و علاقه‌مندان شعر و ادبیات در مرکز همایش‌های بین‌المللی سازمان صدا‌وسیما برگزار شد.

در این مراسم رضا اسماعیلی، دبیر هفدهمین دوره جشنواره شعر فجر بیانیه هیئت داوران را قرائت کرد که به شرح زیر است:

«به نام چاشنی بخش زبان‌ها حلاوت‌سنج معنی در بیان‌ها

هنر و ادبیات، زبان گویایی است که گفت و گو در باره آن نه تنها ملال آور نیست؛ بلکه بسیاری از مباحث ملال‌آور و غیرمأنوس نیز وقتی در قالب هنر عرضه می‌شود، از چنان جذابیتی برخوردار می‌گردد که حتی بی‌احساس‌ترین افراد را به ابراز احساسات وا‌می‌دارد. در واقع تأثیر جادویی ادبیات بر افراد چنان عمیق و گسترده است که هیچ انسانی نمی‌تواند خود را از حیطه این تاثیر‌گذاری به دور نگاه دارد.

ادبیات به عنوان عالی‌ترین شکل بیان احساس، زبان جان و آیینه روح است. به عبارت دیگر، ادبیات پلی است که برقراری ارتباط با انسان‌های دیگر را به دلپذیرترین صورت آن ممکن می‌سازد. ما نیز به‌عنوان طلایه داران فرهنگ و تمدن اسلامی بر آن سر و سوداییم که با این زبان، جهانیان را مخاطب خویش قرار دهیم و آنان را بر خوان ارزش‌های انسانی و اسلامی فرا بخوانیم.

برگزاری جشنواره بین‌المللی شعر فجر کوششی است قابل ستایش برای فروزان نگاه‌داشتن مشعل شعر، پاسداشت زبان و ادبیات پارسی و تکریم و تعظیم شعر و شاعران که وارثان آب و خرد و روشنی‌اند.

شعر فجر این فرصت را برای شاعران پارسی زبان فراهم می‌کند که تلاش کنند تا بیش از پیش در جست‌وجوی تصویر روشنی از خویش و همچنین میراث‌دار شایسته‌ای برای بزرگانی، چون سنایی، عطار، مولانا، حافظ، سعدی و بسیاری دیگر از شاعران مسلمان این مرز و بوم باشند.

در هفدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، ۳۱۲۵ عنوان کتاب چاپ اول سال ۱۴۰۰ در پنج بخش: شعر کلاسیک، شعر نو، محاوره، کودک و نوجوان و «درباره شعر» که اختصاص به نقد و پژوهش‌های ادبی دارد، مورد ارزیابی و داوری قرار گرفت. در یک ارزیابی کلی، سطح کمی آثار هفدهمین جشنواره، نسبت به سال گذشته از رشدی ۲۰ درصدی برخوردار بوده است. ضمن آن که بخش «نقد و پژوهش» با ۳۲۷ عنوان کتاب نسبت به سال گذشته جهشی قابل تأمل داشته است.

چاپ و انتشار ۱۲۰۰ عنوان مجموعه شعر در قالب‌های نو (نیمایی و سپید) نیز حکایت از گرایش بیشتر شاعران هم روزگار ما – به خصوص شاعران جوان - به قالب‌های نو دارد. از نظر کیفی، خلاقیت‌ها و نوآوری‌های متعادل فرمی، ساختاری و زبانی در شعر شاعران امروز - بخصوص در قالب‌های نو- قابل تأمل و بررسی است.

البته در پاره‌ای از آثار، ضعف و تزلزل ساختاری، زبانی و موسیقیایی مشهود است که می‌توان با برگزاری دوره‌های آموزشی و جلسات نقد از پیشروی این آسیب پیشگیری کرد. در حوزه شعر سنتی تلاش برای مضمون‌یابی‌های جدید و دریافت‌های نو و متفکرانه از جهان هستی قابل ستایش است، هر چند لحن و لهجه غالب اشعار همچنان «توصیفی» باقی مانده است.

شعر کودک و نوجوان نیز همچون ادوار پیش به رغم بلوغ و بالندگی کیفی و مضمونی، از نظر کمی وضعیت چندان مطلوبی ندارد و برای رشد و شکوفایی نیازمند توجه جدی است. فقدان هویت فردی در آثار بعضی از شاعران کودک و نوجوان و مشابهت‌های زبانی و مضمونی، آسیب دیگری است که باید توسط پژوهشگران دغدغه‌مند این حوزه مورد واکاوی قرار گیرد.

بخش شعر محاوره یا ترانه، اما داستان دیگری دارد. امسال در این بخش با چشم دید‌های بدیع و متفاوتی روبه‌رو نبودیم. در اکثر ترانه‌ها، فقر موسیقایی، هم سطحی زبان و افراط در تقطیع واژگان، باعث آسیب به ساحت معنایی و معنوی این گونه ادبی شده و ادبیت آن را به مخاطره انداخته است، که برای رفع این نقیصه، باید چاره‌اندیشی کرد.

در نهایت هیئت داوران هفدهمین جشنواره بین‌المللی شعر فجر، با مطالعه دقیق و همه جانبه، تبادل‌نظر و گفتگو، و دقت نظری شایسته در خصوص یکایک آثار - طی چند مرحله داوری - آثاری چند را شایسته احراز عنوان آثار برتر دانستند؛ اما باید متذکر شد که این گزینش‌ها هرگز به معنای نفی توانمندی‌ها و قابلیت‌های ادبی دیگر عزیزان نیست. به باور هیئت داوران، تمامی آثار راه یافته به مرحله نهایی، آثاری قابل تأمل و ارجمند می‌باشند؛ اما از آنجا که جشنواره در هر بخش مجاز به معرفی دو اثر برگزیده یا شایسته تقدیر است، داوران ناگزیر به انتخاب برترین‌ها بوده‌اند و این چیزی از ارزش‌های ادبی سایر آثار نمی‌کاهد.

در پایان، با آرزوی این که چراغ پر فروغ جشنواره شعر فجر همچنان روشن بماند، به اغتنام فرصت و به رسم ادب از تمامی دست‌اندرکاران برگزاری این جشنواره، بخصوص معاونت فرهنگی ارشاد اسلامی، خانه کتاب و ادبیات ایران، و اصحاب رسانه و مطبوعات که با پوشش شایسته و گسترده اخبار جشنواره، از آغاز تا پایان این راه روشن همراه ما بودند تشکر نموده، و توفیق و سربلندی همه این خوبان را در خدمت به فرهنگ و ادب این مرز و بوم، از درگاه حضرت احدیت خواهانیم.

هیئت داوران هفدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر (جمعه ۱۴ بهمن ۱۴۰۱)