نقش فعالیت ورزشی به عنوان روش پیشگیری از بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون، چربی خون بالا و بیماری‌های قلبی و عروقی، واضح و مشخص است. علاوه براین، تجویز ورزش می‌‏تواند نقش یک پیشگیری ثانویه را نیز ایفا کند. به عنوان مثال در بیماری که فشارخون بالا دارد برای جلوگیری از بیماری عروق کرونر، مؤثر است یا در بیماران قلبی از سکته جلوگیری می‌‏کند.

ورزش می‌‏تواند نقش عمده‌ای در کاهش سرعت اُفت عملکردی یا زوال شناختی، ایفا کند بر این اساس، واضح است که ورزش در حفظ حیات بیمار، نقش اساسی دارد و مانند یک دارو عمل می‏‌کند البته ورزش، کاربرد بسیار گسترده‌تری نسبت به هر دارویی دارد و هیچ نسخه دیگری با چنین ظرفیت پرتوانی وجود ندارد.

کم‌تحرکی می‏‌تواند عامل به وجود آورنده بسیاری از بیماری‌ها یا تشدیدکننده علائم و عوارض بیماری‌های مزمن مختلف باشد.

بی‌تحرکی، باعث افزایش وزن، افزایش مقاومت به انسولین و افزایش فشارخون نیز می‏‌شود که همگی خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی وعروقی را افزایش می‏‌دهند. همه این عوامل، شخص را به سمت ناتوان شدن سوق می‌دهد.

ضرورت  ترویج ورزش همگانی در جامعه 

امروزه ورزش تنها به این دلیل که می‌تواند به تقویت سلامت جوامع کمک کند اهمیت ندارد بلکه ورزش خود به یکی از صنعت‌های پر درآمد درجهان تبدیل شده است به طوری که یکی از قدرتمندترین و موثرترین ابزار‌ها برای پیشگیری از بیماری‌ها حتی سرطان ورزش است که با انجام ورزش‌های منظم روزمره همراه با رژیم غذایی صحیح می‌توان از بسیاری از بیماری ها جلوگیری کرد.

امروزه روش‌ها غیرتهاجمی و محافظه‌کارانه از جمله ورزش و فعالیت جسمانی در درمان بیماری‌های مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته و جوامع پیشرفته بیش از پیش این روش‌ها را در پیشگیری و درمان انواع مختلف بیماری‌ها و مشکلات اسکلتی عضلانی مورد استفاده قرار می‌دهند رویکرد‌های مختلف ورزشی و تمرینی در قالب پروتکل‌های ورزش درمانی و نسخه‌های ورزشی به عنوان یک مداخله اثربخش در درمان و کاهش عوارض انواع مختلف بیماری‌ها از جمله بیماری‌های متابولیک، اسکلتی عضلانی و حتی بیماری‌های خاص در تحقیقات علمی مختلف گزارش شده است.

اگرچه امروزه ثابت شده است که یکی از علل زمینه‌ای بیماری‌های متابولیکی و اسکلتی عضلانی بی‌تحرکی و عدم انجام فعالیت جسمانی است، اما توجه به اثرات درمانی ورزش و فعالیت جسمانی در کاهش عوارض بیماری‌های مزمن می‌توان در این گروه از بیماران بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

دکتر جمشید سرنوشت، متخصص بیماری‌های قلب و عروق می گوید: شناخت زود هنگام عوامل خطر و پیشگیری اولیه به طور معناداری باعث کاهش عوارض و مرگ و میر در بیماری‌های مزمن قلبی می‌شود. اصلاح سبک زندگی با رژیم، ورزش و ترک سیگار برای کاهش عوامل خطر قلبی عروقی بسیار مهم است.

او ادامه داد : فعالیت بدنی برای کاهش خطر ابتلا به سرطان خون بسیار مفید است.

سرنوشت گفت: حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته فعالیت‌های با شدت متوسط ​​و بیشتر از ۷۵ دقیقه فعالیت‌های بدنی با شدت زیاد مفید است فعالیت‌های متوسط ​​شامل پیاده‌روی سریع ۴/۲ تا ۴ مایل در ساعت، دوچرخه سواری (۵ تا ۹ مایل در ساعت)، یوگای فعال و شنا به صورت تفریحی، در حالی که فعالیت‌های شدید شامل دویدن، دوچرخه سواری بیشتر از ۱۰ مایل در ساعت، بازی تنیس، شنا و ... است.

او بیان کرد:انجام فعالیت از کم تحرکی به سطح فعالیت تقریباً ۷۲ دقیقه در هفته یعنی اندکی بیش از ۱۰ دقیقه در روز، تناسب اندام را در کنار بهبود دستگاه قلبی تنفسی را به دنبال دارد.

تاثیر ورزش بر بهبود بیماری قلبی و عروقی

متخصص بیماری‌های قلب و عروق گفت: افراد باید در هفته ۱۵۰ دقیقه ورزش با شدت متوسط یا ۷۵ دقیقه با شدت زیاد و یا ترکیبی از شدت متوسط و زیاد را با توجه به میزان فشار خون انجام دهند. همچنین تاکید می‌شود که هر مقدار تمرینات بدنی منجر به افزایش مزایای سلامتی خواهد شد.

او عنوان کرد: بیماران قلبی‌عروقی شرایطی دارند که حتما قبل از انجام ساده‌ترین ورزش‌ها باید با پزشک‌شان مشورت کنند برای بعضی از بیماران قلبی اصلا فعالیت‌های ورزشی توصیه نمی‌شود، گروهی از آن‌ها هم باید فعالیت‌های بسیار محدودی داشته باشند.

سرنوشت گفت: فعالیت ورزشی‌ برای بیماران  هم باید با توجه به نوع بیماری قلبی او تعیین شود. نخست باید بدانیم بیمار مبتلا به عارضه قلبی در چه وضعیتی قرار دارد و بیماری تا چه میزان پیش رفته و براساس آن نوع فعالیت ورزشی و میزان ورزش را مشخص کنیم.

این متخصص قلب و عروق خاطرنشان کرد: طیف وسیعی از بیماران قلبی هستند که بیماری‌شان چندان جدی نیست و منع ورزشی ندارند، بیمارانی که فشار خون کنترل‌شده دارند به بیماری‌های دریچه‌ای خفیف مبتلا هستند، سابقه عمل جراحی قلب باز یا آنژیوپلاستی دارند، تنگی عروق کرونر دارند و به اختلال‌های ریتم قلبی خوش‌خیم مبتلا هستند جزو این گروه‌اند، چنین بیمارانی با ورزش‌های معمول و ورزش‌های تفریحی مشکلی پیدا نمی‌کنند، اما در بیماری‌های قلبی پیشرفته باید فعالیت ورزشی محدود و تحت‌نظارت پزشک معالج باشد، در بیماران با مشکل قلبی حتما باید پایش و برآوردی از وضعیت قلب قبل از اقدام به ورزش به دست آید.

بیشتر بخوانید:

• تاثیر ورزش بر فشار خون + فیلم
• کاهش ابتلا به آلزایمر با ۶ دقیقه ورزش در روز
• قبل از خواب ورزش نکنید 

اگر مبتلا به بیماری قلبی هستید سراغ ورزش حرفه‌ای نروید

خانم زهرا کشانی، شهروند همدانی ۳۹ ساله که سال گذشته دچار سکته قلبی شده بود با اشاره به ورزش‌های از جمله پیاده روی، دویدن ملایم و شنا، که انجام می‌دهد گفت: ورزش‌ها شامل پیاده‌روی، شنا، دویدن ملایم، دوچرخه‎ سواری و ورزش‌هایی است که آستانه هوازی ما را تقویت می‌کنند و منجر به تقویت سیستم قلبی‌عروقی و تنفسی و افزایش طول عمر می‌شوند، برنامه ورزشی بیماران قلبی باید براساس ملاحظه‌های ورزشی و پزشکی ورزشی تعیین شود تا بتوانند سیستم قلبی‌عروقی فعال‌تری داشته باشند و خطر‌های ورزش گریبانگیرشان نشود، من هم طبق جواب آزمایشاتی که به دکتر مالجم نشان دادم سه ورزش را می‌توانم انجام دهم و خدا رو شکر تاکنون مشکلی نداشتم.

آقای ناصر مختاری، شهروند همدانی ۷۳ ساله که سال ۹۷ عمل جراحی قلب انجام داده است گفت:من قبل از عمل جراحی هر هفته جمعه‌ها کوهنوردی در برنامه هفتگی ام داشتم، شنا، دوچرخه سواری، هم عصر‌ها در برنامه هفتگی خودم گنجانده بودم، چون هر روز صبح که میرفتم اداره تا بعد از ظهر و فقط عصر ها می توانستم ورزش کنم اما بعد از عمل جراحی متاسفانه ورزش کردن را  دکتر برام محدود کرد و اکنون فقط پیاده روی کوتاه و تنیس، را در برنامه روزانه ام دارم.

او درادامه گفت: رفتن به جکوزی و سونا که تغییرات سریع و ناگهانی در سیستم بدن ایجاد می‌کند یا ورز‌ش‌هایی که به حرکات شتابی خیلی سریع نیاز دارد و یکدفعه به سیستم بدن انرژی وارد می‌کند برای من که عمل باز انجام داده ام خطرناک است و نباید انجام بدهم.

ورزش موجب سرحالی و شادی می‌شود

خانم مرضیه سماواتی، روانشناس در خصوص تاثیر ورزش بر افسردگی می‌گوید: بسیاری از علائم افسردگی با انجام دادن تمرین های ورزشی بهتر می‌شود که از همین رو درمان افسردگی با ورزش کردن یکی از روش‌های درمان این بیماری محسوب می‌شود و تاثیرات فوق العاده‌ای روی این بیماری خواهد داشت زمانی که احساس افسردگی و اضطراب دارید بهترین کار ورزش کردن است هنگامی که شما انگیزه کافی داشته باشید انجام دادن ورزش می‌تواند از شدت این بیماری بکاهد چراکه زمانی که شما ورزش می‌کنید موجب آزادسازی اندروفین می‌شود که در واقع اندروفین همان مواد ضد افسردگی طبیعی است که در بدن تولید می‌شود، ورزش می‌تواند تا حد زیادی علائم افسردگی را در شما کاهش دهد و شما حس بهتری داشته باشید.

او ادامه داد: یوگا یکی از بهترین ورزش برای درمان افسردگی است، ورزش یوگا می‌تواند علائم افسردگی را تا حد زیادی کاهش دهد، این ورزش ذهن انسان را پاک می‌کند و افکار منفی را از بین می‌برد.

قدرت و کنترل  تنفس  سبب بهبود وضعیت فرد می‌شود 

سماواتی گفت: یکی از ورزش‌های سالم که تاثیر زیادی در درمان افسردگی دارد اسکواش است این ورزش به تمرکز زیادی برای هماهنگی دست و چشم نیاز دارد و باعث می‌شود مغز شما خود را به بازی متمرکز کند و هنگام بازی فکر و خیال‌ها و نگرانی‌های دنیای واقعی را فراموش کنید، حتی صدا‌های محیط اطراف خود را هم نمی‌شونید این ورزش به مغز شما استراحت و آرامش می‌دهد و باعث می‌شود از مشکلات و افسردگی خود دور بمانید.

خانم اکرم رنجبران، یکی از شهروندان همدانی است که ۳۵ سال سن دارد و از تاثیرات ورزش و روحیه‌ای خود می‌گوید:من حدود ۴ ماه دچار افسردگی شده بودم به طور دائم احساس اندوه، تشویش، اضطراب وعصبانیت و یک احساس بدبینی در ذهن داشتم و همه چیز به نظرم خسته کننده و بی فایده بود، وقتی از روانشناس مشورت گرفتم گفت کلاس‌های  ورزشی در بلند مدت می‌تواند علائم افسردگی را  بهبود ببخشد.

او می گوید: اکنون دوماه در برنامه های ورزشی، با حرکات کششی و تنفسی توانسته ام تاثیر مهمی بر بهبود خلق و خوی داشته باشم.

بیش از ۵۰ درصد افرادی که کمردرد دارند با پروتکل‌های ورزشی قابلیت درمان دارند

آقای دکتر رشید حیدری مقدم، استاد دانشگاه علوم پزشکی همدان و رئیس هیئت پزشکی ورزشی استان همدان گفت: بیش از ۵۰ درصد افرادی که کمردرد دارند با پروتکل‌های ورزشی قابلیت درمان دارند.

او ادامه داد: یکی از شایع‌ترین بیماری اسکلتی عضلانی آرتروز، گردن درد، دیسک کمر، دیسک گردن است که می‌توان با ورزش کردن و تغذیه سالم از بروز آن پیشگیری کرد.

رئیس هیئت پزشکی ورزشی استان همدان گفت: برخی ناهنجاری‌های اسکلتی مانند پای پرانتزی باعث ساییدگی غضروف شده تا جایی که کاملا غضروف از بین می‌رود و فرد مجبور به تعویض مفصل در آن نا حیه می‌شود با انجام فعالیت ورزشی می‌توان مانع از به وجود آمدن ناهنجاری‌های اسکلتی شد.

او در ادامه یکی از ورزش‌های موثر برای افراد مبتلا به آرتروز را شناکردن عنوان کرد و گفت: انجام تمرینات ورزشی در آب به علت مقاومت آب در برابر حرکت عضله سبب تقویت آن و همچنین به دلیل سبک شدن وزن در آب فشار کمتری را به مفاصل وارد می‌کند.

حیدری مقدم در پایان کاهش پوکی استخوان، تحلیل ماهیچه‌ها، پیشگیری از ناهنجاری‌های اسکلتی و روماتیسم مفصلی را از فواید ورزش در ارتباط با سلامت عضلانی اسکلتی دانست و گفت: ورزش جزو نیاز‌های فیزیولوژیک بشر است همین طور که به تحصیل، مسکن، ازدواج نیاز داریم ورزش هم یک نیاز محسوب می‌شود و باید تلاش کنیم که جامعه به سمت ورزش و پویایی حرکت کند.

تمرینات ورزشی باعث بهبود تعادل، هماهنگی و چابکی فرد می‌شود

آقای غلام پور،کارشناس ارشد تربیت بدنی استان همدان گفت: پیاده روی، دوچرخه ‎سواری، کوهنوردی و طبیعت گردی، شنا کردن از مناسب‌ترین فعالیت‌های ورزشی در جهت تقویت استخوان‌ها و عضلات هستند.

او ادامه داد:انجام تمرینات کششی، هوازی و قدرتی سبب افزایش تراکم استخوان، حجم ماهیچه‌ها و کارایی تاندون ها، رباط‌ها و حجم غضروف‌ها می‌شود.

کارشناس ارشد تربیت بدنی گفت: ورزش کردن باعث افزایش جریان خون به مغز، افزایش هورمون رشد، گسترش عروق خونی در مغز و نورون‌های جدید می‌شود.

او در ادامه با اشاره به اینکه حداقل روزی یک ساعت وقت برای ورزش کردن باید گذشته شود گفت: ورزش‌های همگانی که مشترک انجام می‌شود نشاط آور است و در درمان افسردگی نقش مؤثری دارد.

گزارشگر سعیده مختاری