در ادامه طرح بزرگ و مهم نیروهای مسلح برای استفاده بهینه از پایگاه های زیرزمینی یا اصطلاحا شهرهای زیرزمینی مجهز به سلاح‌های آفندی، پایگاه هوایی «عقاب ۴۴» نیروهای هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران که قابلیت پذیرش و عملیاتی کردن انواع جنگنده‌های شکاری و بمب‌افکن و همچنین پرنده‌های بدون سرنشین نیروی هوایی ارتش را دارد، با حضور سردار سرلشکر باقری رییس ستادکل نیروهای مسلح کشورمان رونمایی و در دهه مبارک فجر به همگان معرفی شد.

بیشتربخوانید

• موشک کروز بردبلند هواپایه «عاصف» رونمایی شد

اما علاوه بر این اقدام مهم و راهبردی، در بخشی از بازدید رئیس ستاد کل نیروهای مسلح از پایگاه هوایی زیرزمینی نیروی هوایی ارتش، برای نخستین بار از یک موشک کروز بردبلند هواپایه تحت عنوان «عاصف» رونمایی شد. طبق اعلام رسانه ملی، این موشک روی جنگنده سوخو-۲۴ نیروی هوایی ارتش نصب می‌شود و قابلیت انهدام اهداف را از بردهای دور و خارج از رینگ‌های پدافندی دشمن دارد.

تاریخچه نصب موشکهای کروز روی جنگنده های ایرانی

استفاده از موشک های کروز در جنگنده ها و بالگردهای رزمی ازجمله تکنیک هایی است که برای مقابله با تهدیدات دریایی دشمن، طی ۲ دهه اخیر مد نظر فرماندهان و متخصصان صنعت دفاعی کشورمان بوده که برای بیان نمونه های اولیه، می توان به پروژه «قائم» اشاره کرد که به تجهیز جنگنده های ارتش به موشک های ۱۲۰ کیلومتری هوا به سطح «نور» اختصاص داشت. ۳۱ مردادماه سال ۹۰ و همزمان با روز صنعت دفاعی نیز موشک ۲۰۰ کیلومتری کروز «قادر» با حضور رییس جمهور وقت رونمایی شد و در مراسم تحویل سامانه های موشکی قادر به نیروهای مسلح، وزیر دفاع اسبق کشورمان اعلام کرد که که این موشک نیز همچون نمونه های قبلی، قابلیت شلیک در وضعیت هواپایه را دارد.

پروژه قائم از جمله طرح های مشهور در حوزه تولید موشکهای کروز هواپرتاب است

یکی از دلایل توجه به نصب موشکهای کروز دریایی روی جنگنده های ایرانی در دهه گذشته، آن بود که با توجه به برد قابل توجه این موشکها، می توان پرتاب آنرا در محدوده ای دورتر از رینگ پدافندی شناورهای دشمن نگه داشت و از طرف دیگر موجب کاهش منطقه امن برای حرکت ناوهای متخاصم شد که این امر یعنی دورایستایی شناورهای دشمن، آسیب پذیری آنها را نیز بیشتر می کرد. طی سالهای اخیر، انواع متنوعی از موشکهای کروز دریایی با برد و سرعت های متنوع، روی جنگنده های ایرانی نصب شده که در خلال رونمایی از پایگاه زیرزمینی نیروی هوایی ارتش نیز نمونه هایی از فانتوم های مجهز به این سلاح، به نمایش گذاشته شد.

سوخو -۲۲ و تجهیز به موشک خاص زمین به زمین

هواپیماهای سوخو ۲۲ فیتر در داخل ایران جزو پرنده هایی هستند که پس از سالها توقف روی زمین و بی تحرکی، تبدیل به یک گزینه تهاجمی مهم در اختیار فرماندهان هوافضای سپاه شدند. اگرچه برای سالهای طولانی، سوخوهای ۲۲ در داخل انبارها و آشیانه های نیروهای مسلح باقی مانده بود و خبری از عملیاتی کردن آنها نبود اما کم کم مشخص شد نیروهای مسلح کشورمان برنامه ویژه ای برای آنها داشته و این پرنده مبارز، با برنامه ریزی و نقشه راه متخصصان صنعت دفاعی، از خواب طولانی بیدار شده و به خدمت مجدد هوافضای سپاه درآمد.

اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۹ کلیپی توسط نیروی هوافضای سپاه منتشر و بر اساس تصاویر مندرج در آن، مشخص شد که بمب افکن های مافوق صوت سوخو ۲۲ نیروی هوافضای سپاه به سلاحی مجهز شده اند که می تواند راکت (موشک زمین به زمین) ایرانی را شلیک کند. طبق این تصاویر، نیروی هوافضای سپاه از راکت های سری فجر برای این طرح جدید بهره برده که با توجه به برآوردهای صورت گرفته از روی تصاویر، می توان آن را از کلاس راکت های سری فجر ۴CL معرفی کرد.

راکت فجر و بمب هوا پرتاب سقوط آزاد در حال پرتاب از سوخو ۲۲ سپاه

با اضافه شدن این سلاح به سازمان رزم نیروی هوا فضای سپاه در قالب نمونه هواپرتاب، تسلیحات مافوق صوت هواپرتاب نیز به زرادخانه هوافضای سپاه افزوده شد. طبق آنچه در مصاحبه ها و اطلاعات سالهای گذشته بیان شده، سرعت نهایی راکت های سری فجر در حالت زمین پرتاب در حدود ۱۱۰۰ متر بر ثانیه است که چیزی در حدود ۳.۲ ماخ محاسبه می شود. مشخصا در زمان پرتاب از یک پرنده همچون سوخو ۲۲، موشک با افزایش سرعت رو به رو بوده و می توان رسیدن سرعت به حدود ۴ ماخ را به راحتی برای این راکت (موشک) در وضعیت هوا پرتاب تخمین زد.

کروزها هم به فیترهای سپاه پیوستند

پیش از آن نیز، سردار حاجی زاده در سال ۱۳۹۷ از نصب موشک‌های هوا به زمین کروز نقطه زن با برد هزار و ۵۰۰ کیلومتر روی جنگنده‌های سپاه در آینده‌ای نزدیک خبر داد بود. البته با احتساب سلاح های جدید و داشتن بمب های سری یاسین، بمب های سری رعد ۳۰۱، موشک های سری بینا و راکت های هوا پرتاب از سری فجر هدایت شونده، می شد حدس زد با توجه به اینکه سوخوهای ۲۲ سپاه به ۷ نوع مختلف از سلاح های هدایت شونده هوا به سطح دست پیدا کرده اند باید در آینده نه چندان دور منتظر عملیاتی شدن موشک های کروز دوربرد در نقش ها و بردهای مختلف برای ناوگان فیتر هوافضای سپاه باشیم.

در اواخر سال گذشته نیز رسانه ها با اشاره به اقدامات و برنامه های نیروی هوافضای سپاه برای تجهیز هرچه بیشتر جنگنده های سوخو ۲۲، اعلام کرده بودند موشک کروز یا علی (ع)، از دیگر دستاوردهای موشکی کشور با برخورداری از موتور جت و کلاهکی به وزن ۲۰۰ کیلوگرم، بردی معادل ۷۰۰ کیلومتر دارد و قابلیت شلیک از پرتابگرهای زمینی و شلیک از روی جنگنده سوخو ۲۲ سپاه پاسداران را به دست آورده است. در سال ۱۳۹۳ موشک کروز زمینی یاعلی در نمایشگاه دستاوردهای نیروی هوافضای سپاه رونمایی شده بود.

ارتش و اهمیت دستیابی به یک قدرت مهم هوایی

همانطور که اشاره شد یکی از مهمترین تسلیحات هواپایه که می تواند دست بلند نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران در جهت راهبردهای تهاجمی خود علیه دشمن باشد، بکارگیری موشک های کروز ضد اهداف زمینی روی هواپیماها است که پاییز سال گذشته تصویری از نصب آن روی یکی از انواع هواپیماهای نیروی هوایی ارتش یعنی سوخو-۲۴ (در جریان بازدید جانشین رئیس ستاد کل نیروهای مسلح از پایگاه هفتم شکاری شهید دوران در شیراز) منتشر شد.

تصویری از بازدید جانشین ستاد کل نیروهای مسلح از هواپیمای مجهز به موشک کروز

اما ارزش و اهمیت نصب موشک کروز دوربرد روی یک هواپیمای شکاری در چیست؟ به واسطه نصب موشک کروز روی هواپیما، امکان انتقال سریع آن به مسافت های چند صد کیلومتر دور از مرزهای خودی برای شلیک به سمت هدف وجود دارد در حالی که در صورت استفاده از پرتابگر زمینی، موضع پرتاب محدود به مرزهای کشور خواهد بود.

در شرایط پرتاب از هوا، بخشی از انرژی موشک که در حالت شلیک از زمین صرف ارتفاع گرفتن می شود، عملاً توسط هواپیمای شکاری تأمین شده و در نتیجه موشک سوخت بیشتری برای طی کردن مسیرهای پیچیده در ارتفاع پائین در نزدیک هدف خواهد داشت که احتمال شناسایی و انهدام آن توسط دشمن را کمتر می کند. معمولا در نمونه هواپرتاب، موتور شتاب دهنده اولیه که روی نمونه های زمین-پرتاب وجود دارد، حذف می شود.

هواپیمای سوخو۲۴ در حال حمل دو مخزن سوخت زیر بال در همان جایگاه نصب موشک کروز

در صورت سوختگیری هوایی هواپیمای حامل، موشک کروز امکان درگیر شدن با اهدافی در فواصل به مراتب بیشتر نسبت به حالت شلیک شدن از زمین را حتی تا دو تا سه برابر بیشتر نیز خواهد داشت. به علاوه استفاده از هواپیمای رزمی به عنوان سکوی پرتاب موشک کروز یک ارزش واکنش سریع نیز به عملیات تهاجمی می دهد. هر گونه استفاده از پرتابگر زمینی در صورتی که نیاز به جابجایی از محل اختفاء تا موضع شلیک داشته باشد امری زمانبر است. با توجه به توانمندی هواپیماهای سوخو۲۴ به صورت کلی و در صورت عدم نصب مخزن سوخت خارجی، هر فنسر توان حمل تا سه موشک کروز را خواهد داشت که کمیت قابل قبولی برای یک هواپیما محسوب می شود.

"عاصف" از کدام موشک ایرانی جوانه زد؟

همانطور که اشاره شد سابقه هواپایه کردن موشک های کروز شلیک شونده از زمین، در ابتدا به نمونه های ضد کشتی نصر و قادر بازمی‌گردد. با توجه به جزییات منتشر شده از موشک جدید و مهم نیروی هوایی ارتش، به نظر می رسد که محصول مذکور از خانواده موشک های کروز سومار/هویزه باشد. در اواخر سال ۱۳۹۳ موشک کروز زمینی سومار با حضور وزیر وقت دفاع و فرمانده نیروی هوافضای سپاه رونمایی شد. این موشک شباهت زیادی به نمونه مشهور KH۵۵ داشت اما برد و میزان سرجنگی آن اعلام نشد. از تصاویر پیدا بود که موتور توربوفن مشابه نمونه خارجی روی سومار نصب شده که در سال ۱۳۹۲ هم در نمایشگاهی از دستاوردهای دفاعی مشاهده شده بود.

موشک کروز سومار

موشک KH۵۵ دارای جرم سرجنگی ۴۱۰ کیلوگرم و برد ۲۵۰۰ کیلومتر است، البته نمونه هایی از آن به همراه دو مخزن سوخت نیز ساخته شده که به برد ۳۰۰۰ کیلومتر می رسد. طبق مشخصات محصول خارجی، این موشک برای پرواز در ارتفاع زیر ۳۰۰ پا یعنی حدود ۱۱۰ متر طراحی شده و سرعت پروازی آن ۵۸۸ تا ۹۴۲ کیلومتر بر ساعت است.

موشک هویزه و مقایسه آن با سومار (مشابهت در تمام اجزا به جز موتور اصلی پرواز)

نسل بعدی موشک سومار با نام هویزه در نمایشگاه دستاوردهای ۴۰ ساله انقلاب اسلامی در مصلی تهران در بهمن ۱۳۹۷ رونمایی شد. در این موشک از موتور توربوجت از خانواده طلوع استفاده شده بود و برد آن بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر عنوان شد. این موتورها قبلاً برای استفاده در کروزهای دریایی و نیز پهپاد کرار به تعداد بالا تولید شده و به قابلیت اطمینان بالایی دست یافته اند در نتیجه این نوع موتور برای عملکرد مطمئن در مدت زمان پرواز حدوداً دو ساعته موشک کروز هویزه برای رسیدن به بیشترین برد خود کارامد است. در ادامه بر اساس موشک هویزه، موشک کروز ضد کشتی ابومهدی با برد بیش از ۱۰۰۰ کیلومتر توسعه داده شد.

در صورت صحت گمانه زنی مشابه بودن کروز نصب شده روی سوخو۲۴ یا همان "عاصف" با موشک هویزه می توان گفت امکان نصب نمونه ضد کشتی این موشک ها یعنی ابومهدی نیز روی این هواپیما عملاً ایجاد شده که دست برتر ایران در مقابله با گسترش ناوگان دشمن در دریاهای جنوبی کشور و اقیانوس هند در کنار موشک های بالستیک ضد کشتی خواهد بود. به کارگیری موشک های کروز چه در انواع ضد کشتی و چه ضد اهداف زمینی کارایی توان هوایی کشور را در مواجهه با تهدیدات بهبود می دهد. امید می رود تا آرایه تسلیحات و تجهیزات دفاعی نیروهای مسلح ایران روز به روز تکمیل تر شده و با به خدمت گرفته شدن هواپیماهای رزمی جدید، تقویت توان هوایی نظامی کشور تا رسیدن به طراز انقلاب اسلامی ادامه داشته باشد؛ امیدی که با توجه ویژه مسئولین به نیازهای بخش هوایی و میدان دادن به جوانان برای تأمین هر آنچه در داخل با زمان و هزینه معقول ممکن است به واقعیت خواهد پیوست.

نصب کروز روی جنگنده های ایرانی؛ کابوس بزرگ اسرائیلدستیابی ایران به کروز زمینی چه از نظر فنی و چه از نظر آثار عملیاتی، به قدری مهم و البته روشن بود که یوزی رابین، مسئول برنامه دفاع موشکی اسرائیل در سال های ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۹ و تحلیلگر ارشد حوزه موشکی را در سالهای گذشته به تحسین واداشته است. وی در یکی از سخنرانی های مشهور خود می گوید: «ایرانی ها یک بار در سال ۲۰۱۲ میلادی به برنامه ای برای ساخت موشک کروز حمله به اهداف زمینی به نام "مشکات" اشاره کرده اما تصویری از آن را نشان ندادند. در نهایت موشک سومار را رونمایی کردند. من به سرعت این موشک ایرانی را با کا-اچ-۵۵ روسی مقایسه کرده و متوجه شدم که این نه یک کپی چینی، بلکه یک کپی ایرانی از موشک مورد نظر است.

موشک جدید کروز برد بلند نیروی هوایی ارتش

وی ادامه داده است: «من از لحاظ تکنیکی به احترام افرادی که این کار را انجام دادند کلاه از سر برمی‌دارم و به آنها احترام می گذارم. این موشک ایرانی یک موشک کروز زمین پرتاب است که از یک شتاب دهنده کمک گرفته و با استفاده از آن ارتقاع می گیرد و سپس موتور اصلی آن فعال می شود. ایرانی ها با استفاده از این موشک می توانند اسرائیل را از خاک خود هدف قرار دهند. اما آنها همچنین هواپیمای سوخو۲۴ را دارند. اگر بتوانند این موشک را روی این هواپیما نصب کرده و با آن به سمت مدیترانه بیایند و از آنجا به سمت شمال گردش کنند این موشک توان هدف قرار دادن هر نقطه ای را دارد.»

باید توجه داشت بکارگیری موشک های کروز چه در انواع ضد کشتی و چه ضد اهداف زمینی، کارایی توان هوایی کشور را در مواجهه با تهدیدات، بهبود چشمگیری می دهد و انشاء الله با به خدمت گرفته شدن هواپیماهای رزمی جدید، تقویت توان هوایی نظامی کشور تا رسیدن به طراز انقلاب اسلامی ادامه خواهد داشت.

منبع: مشرق