در فرهنگ لغت فارسی، کلمه بازی برابر با سرگرمی، مشغولیت، تفریح، لعب، کار، ورزش و فریب آمده است.

بازی‌ها به طور عام دارای یک بار فرهنگی هستند. بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایرانی علاوه بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردار هستند. با توجه به پهناوری اقلیمی، و قومی و قبیله‌ای در ایران، انواع بازی‌ها با هدف‌های خاص طراحی شده و میان مردم رایج بوده است.

بالغ بر ۱۵۰ نوع بازی سنتی در ایران وجود داشته که به مرور زمان و تغییر شیوه‌های زندگی، نسل امروز با بسیاری از آن‌ها بیگانه است. این بازی‌ها در دو گروه فضای باز و فضای بسته تقسیم‌بندی شده و این امکان را برای افراد مهیا می‌کرده‌اند که در هر مکان و شرایطی بتوانند از اوقات خود بهترین بهره را ببرند.

برخی از بازی‌ها به لحاظ اجتماعی، فرهنگی و مذهبی در اکثر نقاط ایران مشترک بوده‌اند. در ادامه برخی از اینگونه بازی‌های سنتی و محلی معرفی شده‌اند.

ارهنگ ارهنگ اسب چه رنگ؟

نوعی بازی محلی بوده که از قدیم در بین نوجوانان رواج داشته بازیکنان شامل دو گروه ۵ نفره بوده و یکی از افراد گروه نقش اُستا را اجرا می‌کند. گروه اول می‌گوید ارهنگ ارهنگ. گروه دوم می‌گوید اسب چه رنگ؟ گروه اول اسبی را با مشخصات خاص نام می‌برد. گروه دوم در پاسخ می‌گوید بزن و برو چکار داری

از اینجا بازی شروع می‌شود. دو اُستا با هم در یکجا ایستاده و به نظاره دو گروه می‌نشینند گروه اول که پاسخ درست داده با شلاق گروه دوم را تعقیب می‌کند. بازی تا زمانی ادامه می‌یابد که دو استا با هم اعلام کنند سیه جو با این عم کاربرعکس می‌شود و گروه دوم به تعقیب گروه دوم می‌پردازد.

این تعقیب و گریز تا زمانی دامه می‌یابد که فردی دستگیر شود در این هنگام دستگیر شده را به محل دو استا برده و آن فرد بازنده اعلام می‌شود و از دوربازی اخراج می‌شود.

استخوان مهتاب

در این بازی دو گروه ۵ نفره هستند. گروه اول استخوانی را پرتاب میکند و گروه دوم باید آن را پیدا کند. اگر گروه دوم پیدا نکردند باید گروه اول را به پشت سوار کنند و در کوچه‌های روستا به همین حالت حرکت کنند تا به درب خان‌های رفته و در زده واز صاحب خانه می‌پرسند سواره بر سواره یا پیاده بر سواره؟ اگر گفت: سواره بر سواره بر پشت سواری ادامه می‌دهند و اگر گفت: پیاده بر سواره جای گروه عوض می‌شود.

بازی‌های سنتی و محلیبالا بلندی

این بازی در فضای باز انجام می‌شود. شرکت کنندگان یک نفر را به عنوان گرگ انتخاب می‌کنند که باید دنبال بچه‌های دیگر شرکت کننده بدود و آن‌ها را بگیرد. وقتی گرگ به یکی از بچه‌ها نزدیک شود او باید روی یک بلندی که از پیش تعیین شده، برود و تا وقتی روی بلندی است گرگ نمی‌تواند او را بگیرد.

گرگ، بازی را با دنبال کردن کودکان دیگر ادامه می‌دهد. هر کس را پیش از این که روی بلندی بایستد بگیرد، گرگ می‌شود و کار او را دنبال می‌کند. وقتی گرگ، دنبال کودکی می‌دود، دیگران شعر می‌خوانند و شادی می‌کنندو در عین حال مواظب‌اند گرگ هدفش را عوض نکند و آن‌ها را نگیرد. وقتی گرگ دارد دنبال کودکی می‌دود، بچه‌ها می‌خوانند:

گرگ بازی تنبلی هرگز مکن / جان من! خود رابه گوشه کز مکن

در این بازی ممکن است به جای بلندی، کودکان با گچ یا زغال، دایره یا مربعی بکشند و درون آن را جای امن بدانند.
امروزه، می‌توان این بازی را به خاطر هیجان و سرعت و تحرکی که دارد، و با هدف ایجاد شور و شادی، تقویت عضلات، سرعت و دقت به کودکان آموزش داد.

منبع: پارس ناز