مرضیه کامران کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز اظهار کرد: خانم‌های باردار باید مانند سایر افراد خانواده هر روز از ۶ گروه غذایی اصلی استفاده کنند؛ آنچه که در تغذیه خانم باردار اهمیت دارد رعایت تنوع و تعادل در مصرف مواد غذایی است.

او بیان کرد: بهترین راه برای اطمینان از مصرف متعادل و متنوع مواد غذایی در روز، استفاده از همه گروه‌های اصلی غذایی یعنی گروه نان و غلات، گروه میوه ها، گروه سبزی ها، گروه شیر و لبنیات، گروه گوشت و تخم مرغ، حبوبات و مغزدانه‌ها است.

هرم غذایی چیست؟

این کارشناس ادامه داد: هرم غذایی نشان دهنده گروه‌های غذایی و موادی است که در هر گروه جای می‌گیرند.

او تصریح کرد: قرار گرفتن مواد غذایی در بالای هرم که کمترین حجم را در هرم اشغال می‌کند به این معنی است که افراد باید از این دسته از مواد غذایی مانند قند‌ها و چربی‌ها کمتر مصرف کنند.

کامران اضافه کرد: هر چه از بالای هرم به سمت پایین نزدیک می‌شویم حجمی که گروه‌های غذایی به خود اختصاص می‌دهند بیشتر می‌شود به این معنی که مقدار مصرف روزانه این دسته از مواد غذایی باید بیشتر باشد.

او توصیه کرد: به منظور تامین مواد مغذی لازم در این دوران، روزانه از انواع مواد غذایی مختلف موجود در ۶ گروه غذایی اصلی و به اندازه نیاز مصرف شود.

گروه نان و غلات

این کارشناس افزود: این گروه شامل انواع نان و غلات، ماکارونی، برنج و غلات صبحانه و تامین کننده انرژی، فیبر، برخی ویتامین‌های گروه ب، آهن، پروتئین، منیزیم (در صورت داشتن سبوس) و کلسیم است.

او تصریح کرد: میزان توصیه شده مصرف روزانه این گروه در زنان باردار ۷ تا ۱۱ واحد است؛ هر واحد از این گروه شامل یک کف دست بدون انگشت (معادل ۳۰ گرم) انواع نان‌ها مانند نان بربری، سنگک و تافتون یا ۴ کف دست نان لواش (معادل ۳۰ گرم) یا نصف لیوان برنج یا سه چهارم لیوان ماکارونی پخته یا ۳ عدد بیسکوییت ساده به خصوص سبوس دار است.

گروه سبزیجات

کامران گفت: این گروه شامل انواع سبزی‌ها به رنگ‌های زرد، نارنجی، قرمز و سبز تیره است که بر مصرف رنگ‌های متنوع تاکید می‌شود.

او ادامه داد: این گروه تامین کننده انواع ویتامین‌ها و املاح برای بدن است و میزان توصیه شده مصرف سبزی‌ها در زنان باردار ۴ تا ۵ واحد در روز است؛ هر لیوان از این گروه شامل یک لیوان سبزی‌های خام برگی یا نصف لیوان سبزی پخته یا خام خرد شده یا یک عدد گوجه فرنگی، پیاز، هویج یا خیار متوسط یا نصف لیوان آب هویج یا نصف لیوان نخود سبز، لوبیا سبز و هویج خرد شده است.

گروه میوه‌ها

این کارشناس اظهار کرد: این گروه شامل انواع میوه، آب میوه طبیعی، کمپوت میوه‌ها و میوه‌های خشک (خشکبار) است؛ میوه‌ها نیز منابع غنی ازانواع ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها، انواع املاح و فیبر است.

او اضافه کرد: میزان مورد نیاز مصرف روزانه میوه‌ها در زنان باردار ۳ تا ۴ واحد است که هر واحد از این گروه شامل یک عدد میوه متوسط (سیب، موز، پرتقال یا گلابی) یا نصف لیوان میوه‌های ریز مثل توت، انگور، دانه‌های انار یا نصف لیوان میوه پخته یا کمپوت میوه یا یک چهارم لیوان میوه خشک یا خشکبار یا سه چهارم لیوان آب میوه تازه و طبیعی و در مورد میوه‌های شیرین مانند آب انگور یک سوم لیوان است.

گروه شیر و لبنیات

کامران بیان کرد: این گروه شامل شیر و فرآورده‌های آن (ماست، پنیر، کشک و دوغ) است؛ این گروه دارای کلسیم، پروتئین، فسفر، ویتامین B ۱۲و B ۲ و سایر مواد مغذی است و بهترین منبع تامین کننده کلسیم محسوب می‌شود که برای حفظ استحکام استخوان و دندان ضروری است.

او افزود: میزان توصیه شده مصرف این گروه در زنان باردار ۳ تا ۴ واحد است؛ هر واحد از این گروه شامل یک لیوان شیر یا ماست کم چرب (کمتر از ۲.۵ درصد) یا ۴۵ تا ۶۰ گرم پنیر (یک و نیم قوطی کبریت پنیر) یا یک چهارم لیوان کشک مایع یا ۲ لیوان دوغ یا یک و نیم لیوان بستنی پاستوریزه است.

گروه گوشت و تخم مرغ

کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت: این گروه منبع تامین کننده بخش عمده پروتئین مورد نیاز بدن است؛ علاوه بر پروتئین، این گروه منبع خوبی از آهن و روی نیز به شمار می‌رود.

او ادامه داد: میزان توصیه شده مصرف روزانه در زنان باردار ۲ واحد است؛ هر واحد از این گروه شامل ۶۰ گرم گوشت لخم و بی چربی اعم از گوشت قرمز یا سفید (به اندازه سایز ۲ تکه جوجه کبابی یا دو قوطی کبریت کوچک) یا نصف ران متوسط یا یک سوم سینه متوسط مرغ (بدون پوست) یا ۶۰ گرم گوشت ماهی پخته شده (کف دست بدون انگشت) یا ۲ عدد تخم مرغ است.

گروه حبوبات و مغز دانه‌ها

کامران اظهار کرد: این گروه شامل انواع حبوبات مانند نخود، انواع لوبیا، عدس، سویا، باقلا، لپه و ماش است؛ حبوبات منبع خوبی برای تامین پروتئین، املاح و برخی ویتامین‌ها هستند؛ میزان توصیه شده برای مصرف از این گروه حداقل یک واحد در روز است و هر واحد از این گروه شامل نصف لیوان حبوبات پخته یا یک سوم لیوان انواع مغز‌ها (گردو، بادام، فندق، پسته، تخمه) می‌شود.

گروه متفرقه (قندها، چربی‌ها و شوریجات)

او ادامه داد: این گروه شامل انواع قند‌ها و چربی‌ها مانند قند و شکر، شیرینی، روغن، کره، خامه، نمک، شکلات، سس مایونز، انواع مرباها، نوشابه‌های گازدار، انواع ترشی‌ها و شوری‌ها است که توصیه می‌شود در برنامه غذایی روزانه از این گروه در حداقل مقدار استفاده شود.

مواد غذایی غیرمجاز در دوران بارداری

کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز گفت: تعدادی از مواد غذایی وجود دارند که اثر زیانبخش بر سلامت مادر و جنین در دوران بارداری دارند و مصرف آن‌ها طی بارداری به صورت نسبی و مطلق ممنوع است.

او افزود: مصرف کافئین (موجود در قهوه و نوشابه‌های سیاه رنگ و شکلات) به علت اینکه ممکن است باعث تولد نوزاد کم وزن یا نوزاد با عوارض عصبی شود باید کاهش یابد.

کامران بیان کرد: دم کرده‌های گیاهی (مانند چای یا گل گاو زبان) گاهی اثرات جانبی مانند حالت تهوع و استفراغ دارند بنابراین مصرف آن‌ها در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.

او تصریح کرد: همه نوشیدنی‌های الکلی موجب رشد غیر طبیعی جنین و کاهش مهارت عقلانی و هوشی جنین و بروز سندرم الکل جنین می‌شود.

کارشناس گروه بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز اضافه کرد: مصرف شیر خام، غذا‌های دریایی دودی، کالباس، کباب کوبیده که خوب پخته نشده، پنیر‌های نرم، گوشت‌هایی که خوب پخته نشده اند و غذا‌های مانده در یخچال به علت اینکه منبع آلودگی با لیستریا که عامل شناخته شده سقط غیرعمدی و مننژیت جنین و نوزاد است، در این دوران ممنوع است.